Alþýðublaðið - 16.06.1981, Blaðsíða 1

alþýðu
blaðið

I*/##*N
m
Þriðjudagur 16. júnt 1981, 83. tbl. 62. árg.
Erindi Kjartans
Jóhannssonar á
Orkuþingi 81
— sjá opnu
Hreinn meirihluti
í Frans?
— sjá leiðara bls. 3
Aframhaldandi sigur-
ganga jafnaðar-
manna í Frakklandi
Nú bendir allt til þess að Sósialistaflokkurinn i Frakklandi muni
vinna yfirburðasigur i kosningunum sem fram fara n.k. sunnudag,
en þá fer fram seinni umferð kosninganna. Samkvæmt þvi sem nú
er vitaðfengu jafnaöarmenn meirihluta þingsæta i franska þinginu
og hefur fylgi þeirra ekki veriö meira siðan fyrir strið. Athygli
vekur að kommúnistaflokkurinn fær aðeins um 15% atkvæða og
virðast jafnaðarmenn hafa sett þá út á hliðarspor með kraftmiklum
málflutningi sinum.
Þessi mikla sigurganga jafnaðarmanna i Frakklandi hefur komiö
hægri öflunum gersamlega á óvart og vita foringjar þeirra vart
hvað til bragðs á að taka nú á siðustu dögunum fyrir seinni umferð-
ina. Verulegra breytinga er að vænta á stefnu franskra stjórnvalda
fari svo að jafnaðarmenn nái meirihluta i franska þinginu. Gildir
það bæði innanlands og á alþjóðavettvangi. Baríttan gegn atvinnu-
leysinu i Frakklandi verður númer eitt á blaði, en á sviði utanrikis-
mála má gera ráö íyrir að Mitterrand og ný stjórn muni móta mjög
harða stefnu gegn Sovétmönnum og verða harðari i stefnu sinni
gagnvart þeim en íyrrverandi forseti.
Kaupmannasamtökin og frjálshyggjan:
Kaupmannasamtökin mæla
með boðum og bönnum
— einstakir kaupmenn mótmæla
„Þess er vænst aö þér takið
ekki til birtingar auglýsingu frá
verslunum sem brjóta I bága við
fram angreindan opnunartíma”,
segir í niðurlagsorðum tilkynn-
ingar sem Alþýöublaöinu barst
fra skrifstofu borgarstjóra I
gær. t tilkynningunni er vakin
athygli á að samkvæmt nýjum
reglum um afgreiðslutima
verslana I Reykjavik er óheim-
ilt að hafa verslanir opnar á
laugardögum frá 1. júni til 1.
septcmber.
Athygli vekur að það skuli
vera Kaupmannasamtök Is-
lands sem hafa forystu um setn-
ingu reglugerðar sem bannar
kaupmönnum að hafa verslanir
opnar á laugardögum. Það er
ekki á hverjum degi sem hags-
munasamtök samþykkja að
lýsa eins konar vantrausti á
hæfni eigin skjólstæöinga til
skynsamlegrar ákvörðunar-
tektar. Veit ekki hinn frjálsi
kaupmaður hvenær best er aö
hafa opið?
Hagsmunir hverra
Kaupmannasamtök tslands
lýsa gjarnan sjálfum sér sem
brjóstvörn frjálrar verslunar og
hafa sem fulltrúi hennar krafist
frjálsrar álagningar. Hins veg-
ar hefur frjáls opnunartimi
jafnan verið eitur i beinum
samtakanna og hlýtur það að
teijast meiriháttar brotalöm i
hugmyndafræðinni. Frjáls opn-
unartimi er annað sterkasta
samkeppnistækið og i raun einn
af hornsteinum frelsis i við-
skiptum.
Kaupmenn eru vart að hugsa
um hagsmuni neytenda þegar
þeir bindast samtökum um
aö banna hver öðrum aö hafa
opið á laugardögum. Það ætti aö
vera hagsmunamál launþega að
eiga kost á næturvinnu gegn
góðum launum. Ef fylgt er
ströngum ákvæöum um aö ekki
komi til óhóflegt vinnuálag ætti
opnunartimi á laugardögum
ekki að vera neitthættuspilfyrir
verslunarmenn.
Flest bendir til þess að ofan-
greind haftastefna sé til orðin á
skrifstofum Kaupmannasam-
takanna, sem hreinlega þori
ekki i alvöru samkeppni. Þessu
kunna margir kaupmenn ákaf-
lega illa, einkum þeir sem eiga
verslanir rétt við borgarmörkin
og sjá á eftir viðskiptavinum
sinum yfirtil nágrannasveitafé-
laganna, Kópavogs og Sel-
tjarnarness.
,,Nenna ekki að róa”
Alþyðublaöið hafði tal af Vil-
hjálmi Helgasyni kaupmanni i
Grensáskjöri og innti hann álits
á stefnu Kaupmannasamtak-
anna i máli þessu. Sagöi Vil-
hjálmur að til að byrja með vildi
hann taka fram að hann væri
ekki meðlimur i samtökunum
enda teldi hann sér ekki neinn
hag i þvi'. Samtökin geröu litið
annað en aö hirða félagsgjöld og
reka haftapólitik. Kvaöst w
hann vita til þess að íj1
innan samtak- V
13 þing Landssambands verslunarmanna:
MÓTMÆLIR KJARASKERDING-
IIM RÍKISSTJÓRNARINNAR
Láglaunafólk hefur vart I
annan tima haft yfir höfði sér
jafn fjandsamlegt rikisvald. öll
stjórn efnahagsmála gengur út
á að halda niðri og skerða kjör
iaunþega. Engin lágmarkstil-
raun er gerð til að hrófla við
sjálfvirku efnahagskerfi, heldur
aðeins reynt að falsa afleiðing-
arnar.
Verslunarmenn, sem i dag
eru einhver fjölmennasta lág-
launastétt landsins, héldu
landssambandsþing á Hótel
Sögu um siðustu helgi. A þing-
inu bergmálaði sú mikla reiði
sem rikir meðal lágtdcjufólks
vegna siendurtekinria árdsa nú-
verandi stjórnvalda á kjör þess.
Landssamband tslenskra Versl-
unarmanna bendir á að sá timi
sem liðinn er frá siöasta þingi
LÍV árið 1979 hafi reynst launa-
fólki erfiður.
t kjaramálaályktun þingsins
segir: „Þing LlVmótmælir ein-
hliða breytingum rikisvaldsins
á kjarasamningum launafólks,
sem æ ofan I æ hafa átt sér stað
á liðnum drum, nú siðast með
bráðabirgðalögunum á
gamlársdag 1980, sem skertu
verðbætur á laun þann 1. mars
s.l. um 7%, Mótmæli verkalýös-
samtakanna við þessu háttar-
lagi hafa verið virt að vettugi”.
UndirbUningur næstu
samnjngsgerðar er þegar
hafinn og er
Olíuviðskipti Islendinga:
Lækkandi markaðsverð skilar sér
ekki til innlendra notenda
Innkaupajöfnunarreikningur
vegna oliusölu er til þess að jafna
verðlag á oliuvörum á tslandi.
Olíufarmarnir eru mismunandi
dýrir í innkaupi, enda háðir
breytDegu markaðsveröi á hverj-
um tíma, og sjóöurinn stofnaður
tilþess að skapa stöðugra verðlag
innanlands, og koma I veg fyrir
að breyta þurfi verðinu I hvert
skipti sem nyr farmur fer i sölu.
Þetta var upphafl egurtilgangur
með innkaupajöfnunarreikningn-
um. Stjórnvöld hafa hins vegar
misnotað þennan reikning þannig
að þau hafa haldið niðri verðinu,
stundum undir kostnaðarverði.
Eins og stendur er mikill halli á
þessum innkaupa jöf nunar-
reikningi, en olfuverö hefur ekki
fengið aö hækka hér innanlands i
samræmi við hækkanir á erlend-
um mörkuöum, eða i samræmi
við gengisfellingar islensku krón-
unnar.
Það er kunnara en að frá þurfi
að segja að „heimsmarkaðsverð”
á oliu hefurfarið lækkandi siöustu
mánuði vegna aukins framboös á
erlendum mörkuöum. Þannig
kostaöi t.d. tonniö af bensini
854,55* dollara I byrjun árs, en
kostar nú 339,75 dollara. Gasolia
kostaði ibyrjun árs 301,50 dollara
hvert tonn, en kostar nú
265,09dollara. Svartolia kostaði i
upphafi árs 229,50 dollara hvert
tonn, en kostar nú 185,75 dollara
tonnið.
Þessi verð eru miðuð viö
Rotterdam markað, en það er sá
markaður sem oliukaupendur og
oliuseljendur nota sem viðmiðun i
olíuviðskiptum. 1 sjálfu sér er
það ekki rétt, að tala um markað i
þessu sambandi vegna þess að
það olfumagn sem þarna á aö
heita selt kemur e.t.v. aldrei til
Rotterdam. Hér er aðeins um það
aö ræða, að sölur á oliu eru
miðaðarvið þaðverösem gengur
i Rotterdam. Sumir segja að
meira eða minna leyti séu þetta
pri'sar sem stóru oliufélögin hafa
mikil áhrif á sjálft Gasoliuverðiö
sem hér var nefnt áðan gildir þó
ekki fyrir islensk innkaup, enda
gasoli'a okkar islendinga keypt,
skv. svokölluðu „main-stream”
verði frá breska oliufélaginu
BNOC.
Oliuviðskiptanefnd kallaði
þetta verð • almennt oliuvið-
skiptaverð. Þetta eru þau verð
sem gilda i föstum oliuviðskiptum
fyrst og fremst innan eigin sölu-
og dreifingarkerfa oliufélaganna.
Onundur Asgeirsson, forstjóri
OLIS, viðhafði frekar niðrandi
orð um þessi verð á Orkuþingi 81
þegar hann sagði að „engin skil-
greining hafi fengist á þvi hvernig
verð væri reiknað og engar upp-
lýsingar um slikt birtar á al-
mennum markaði. „Hér átti
önundur við „main-stream ”
verðið.
Hvort sem keypt er á svo-
kölluðu Rotterdamverði, eöa á al-
mennu viðskiptaverði gildir það,
að rikið semur um kaupin. Rikið
felur siðan þremur oliufélögum
að sjá um dreifingu og sölu á diu-
vörunum. Rikið hefur þannig
mikil áhrif á verðlag á þessum
vörum innanlands, enda verða
oliufélögin að sækja um hækkanir
til rikisins á oliuvörum. v
Fáist ekki hækkun, nú [ý\
þá er tekið lán til L2y