Alþýðublaðið - 16.06.1981, Blaðsíða 4

4
Þriðjudagur 16. júní 1981
ERINDI KJARTANS JÓHANNSSONAR Á ORKUMNGÍ ’81:
TRAUST ATVINNU-
UPPBYGGING FOR-
SENDA FÉLAGS-
LEGRA AÐGERÐA
— við uppbyggingu stóriðju verður að tryggja
efnahagslegt sjálfstæði þjóðarinnar gagnvart
erlendum fyrirtækjum
Fundarstjóri. Góöir þing-
fulltrúar.
Þetta hefur nátturlega veriö að
ýmsu leyti athyglisvprt þing<,'Gg
menn hafa talaö um þaö af mikl-
um þunga hver vandi sé að taka
ákvarðanir eða ákvaröanir þurfi
aö taka og aö ákvarðanir vanti.
Ég held að þaö skilji Alþýðuflokk-
inn frekar frá hinum flokkunum
að hann hefur veriö reiöubúnari
til ákvarðanatöku i þessum mála-
flokki og reyndar flestum öörum
heldur en þeir hinir stjórnmála-
flokkarnir hér á landi. Þetta mun
koma fram i þeim orðum, sem ég
hef fram aö færa hér á eftir.
Þaö var talaö um, aö stjórn-
málaflokkarnir geröu grein fyrir
þjóðfélagslegum markmiðum.
Ég held, að þaö sé alveg sama
meö hvaöa hætti viö skyggnumst i
kringum okkur, viö komumst
ævinlega aö þeirri niöurstööu, aö
virkjun orkunnar hér á landi og
nýting hennar i orkufrekum
iðnaði eöa stóriöju er besta tæki-
færiö sem Isiendingar hafa til
hagvaxtar og til þess aö skapa
aukin atvinnutækifæri.
Að þvi er varöar þjóöfélagsleg
markmiö, þá trúi ég aö allir séu
sammála um að eitt meginmark-
miöiö sé aö skapa fulla atvinnu.
Ég held að flestir flokkanna séu
lika sammála um aö það eigi aö
tryggja viövarandi hagvöxt. En
hvort heldur viö lítum til atvinnu-
sköpunar eöa hagvaxtar, þá
hljótum viö að staönæmast viö
virkjun orkunnar og nýtingu
hennar I iðnaöi.
Ef viö litum á aörar atvinnu-
greinar sem viöhöfum hér og höf-
um byggt framfarir okkar á svo
sem eins og sjávarútveg og land-
búnaö, þá sjáum viö litla mögu-
leika til aukningar atvinnutæki-
færa og takmarkaða möguleika
til hagvaxtar nema helst I fisk-
vinnslunni og reyndar meö þvi aö
minnka fiskiskipastólinn. Hag-
vöxturinn er nauðsynlegur til
þess aö skapa hér sterkara þjóð-
félag. Þaö er grundvallartónninn
i þvi, sem Alþýðuflokkurinn hefur
hér fram aö færa i þessum efnum.
Það er af þeim sökum sem viö
höfum lagt svo rfka áherslu á það
aö þaö veröi gætt aöhalds i land-
búnaðarmálum, aö þaö yröi dreg-
iö úr stærö skipastólsins og aö
fjármagni og kröftum yröi varið
til þess aö auka hlut orkufreks
iönaöar og virkjana I Islenskum
þjóöarbúskap. Ef viö förum þá
leiö sem viö höfum farið aö
undanförnu, munum viö sifellt fá
veikara þjóöfélag. I veiku þjóöfé-
lagi þrifst óréttlæti. Sterkara
þjóöfélag gefur okkur möguleika
til þess aö sinna ýmsum þeim fé-
lagslegu verkefnum, sem brýn
þörf er fyrir, til þess aö búa öldruð
um gott ævikvöld, til þess aö ná
auknu jafnrétti I þjóöféiaginu til
þess aö sinna málefnum fatlaöra,
til þess að hafa hér góöa menntun
og menningu. Og þaö er á þessum
grundvelli, sem Alþýöuflokkurinn
byggir stefnu sina I atvinnumál-
um, þeim grundvelli aö skapa hér
sterkara þjóöfélag þannig aö viö
getum sinnt þessum verkefnum.
1 stefnuskrá Alþýöuflokksins er
sérstaklega fjallaö um iönaöar-
og orkumál, og þar segir svo:
„Alþýöuflokkurinn vill hraöa
nýtingu innlendra orkulinda til aö
spara gjaldeyri, og efla atvinnu-
rekstur landsmanna. Fjölþætt
iönvæöing er leiöin til aö auka
aröbæra atvinnu I landinu. ís-
lenskur iönaöur þarf aö standast
samkeppni, bæöi á innlendum
markaöi og erlendum, og ber aö
taka fullt tillit til hans viö mótun
efnahagsstefnu. Viö uppbyggingu
stóriðju veröur aö tryggja efna-
hagslegt sjálfstæði þjóöarinnar
gagnvart erlendum stórfyrir-
tækjum og fullkomna umhverfis-
og náttúruvernd.” Siöan segir:
„Orkulindir náttúrunnar, fallvötn
og jarövarmi, eru auölindir, sem
efling Islensks atvinnulifs hlýtur
aö byggjast á aö mjög verulegu
leyti. Þaö er bæöi fjárhags- og
öryggisatriöi aö nýta innlenda
orku I staö innfluttrar. Ódýr upp-
hitun er mikilvægur þáttur al-
mennra lffskjara og nægileg orka
er forsenda iönvæöingar. Iön-
rekstur i landinu á fyrst og fremst
aö vera I höndum landsmanna
sjálfra. Þó getur veriö fengur aö
fáeinum stórfyrirtækjum af þvi
tagi sem landsmenn hafa ekki
bolmagn til þess aö reisa á eigin
vegum, ef þau eru annarri at-
vinnuuppbyggingu til styrkiar.
Veröur þá aö búa svo um hnúta,
aö vinnumarkaöur og efnahagslíf
Islendinga sé sem minnst háö
erlendum eigendum slikra fyrir-
tækja.
Náttúra landsins er fslending-
um mikils viröi. Þjóöin hefur ráö
á þvi aö skeröa nokkuö virkjunar-
og stóriöjumöguleika sina til aö
foröast náttúruspjöll.”
Næsta spurning sem menn
hljóta þá aö velta fyrir sér er
spurningin um þaö, með hvaöa
hraöa skuli virkja eöa hvaöa hlut-
deild við ætlum virkjana- og
orkubúskapnum i þjóölifi okkar á
hverjum tima. Ég vil fyrst skjóta
inn örstuttri athugasemd. Þaö er
ekki langt siöan þaö heyröist i
málflutningi á opinberum vett-
vangi og var æöi fyrirferöarmik-
iö, aö menn yröu aö fara sér hægt,
þvi aö ef menn virkjuöu þá yröi
ekkert eftir seinna. Ég tel aö
þetta sé I rauninni röng hugsun.
Viö getum nýtt orkulindirnar til
aö nýta þau tækifæri sem gefast
núna, og þær halda áfram aö vera
á sinum staö eftir 25 ár, ef önnur
tækifæri bjóöast þá og þeir val-
kostir, sem viö höfum valiö núna
til nýtingar þeirra, eru úreltir.
Biöin, þaö aö geyma sér, er aö
glata tækifærum. En þaö aö taka
ákvaröanir og hefjast handa er
hins vegar aö gripa tækifærin og
glata engum tækifærum.
Við segjum gjarnan aö Island
sé orkurikt land, en orkuviö-
skiptajöfnuöur okkar ef svo má
segja, er mjögm óhagstæður. Mér
sýnist aö hann sé( óhagstæöur um
þlaö bil 4800—5000 gwst. á ári og
jafnvel sú efri spá, sem birt hefur
verið, mundi ekki hvökkva til
þess aö jafna þennan orkuviö-
skiptajöfnuö okkar viö umheim-
inn fyrir aldamót. Ég hefði talið,
aö þegar af þessum sökum væri
ástæöa til þess aö setja markiö
hærra.
Viö getum lika litiö á, aö sam-
kvæmt þeim útreikningum sem
geröir hafa verið, þá mundi þörf-
in miöaö viö óbreytta stóriðju
gróft tekiö veröa 6 terawattstund-
ir á ári um aldamótin. Núverandi
kerfi gefur um 4 terawattstundir.
Þaö að fjórfalda hlut orkufreks
iönaöar og virkjana I þvi sam-
bandi til aldamóta mundi svara
til þess, aö þá heföu verið virkjaö-
ar og nýttar 12 terawattstundir.
Ef viö berum þetta saman viö
þróunina á árunum 1965—1980
eins og kom fram I erindi Jóhanns
Más, þá sýnist þetta ekki stórt
átak. A þeim árum átti sér staö
fimmföldun i orkuframleiðslu-
getu. A þessum tima og sam-
INNLEND SYRPfl
Samningar við
Belga
Hinn 10. júni fóru fram i
Reykjavik viðræöur tslendinga
og Belga um endurskoöun á
ákvæöum samkomulags frá
1975 með siöari breytingum um
veiðiheimildir Belga i fiskveiöi-
lögsögu Islands.
Tilefni viöræönanna var þaö,
að Belgar höfðu þegar veitt all-
miklu meira af þorski en heim-
ilað var þótt þeir á hinn bóginn
hefðu ekki veitt nema u.þ.b.
helming af leyfðum heildarafla
á árinu.
Helstu niöurstööur þessara
viöræöna uröu þær, aö Belgar
féllust á mjög hertar reglur um
eftiriit meö veiöum sinum, bann
viö löndun á afla utan Belgiu og
þrengingu veiöisvæöa. Jafn-
framt var samiö um aö veiöi-
leyfi belgisku skipanna, sem
afturkölluð voru hinn l.þ.m.,
tækju gildi að nýju frá 15. júli
næstkomandi. Frá þeim tima og
fram til áramóta fá Belgar aö
veiöa allt aö 2.000 lestir. Aldrei
má þó þorskafli á þvi timabili
veröa meiri en 10% af afla hvers
skips i hverri veiöiferð.
Frá 1. janúar 1982 lækkar árs-
kvóti belgiskra togara úr 5.000
tonnum I gildandi samningum i-
4.400 tonn. Hlutfall þorsks i
heildarafla hvers skips I hverri
veiðiferð má þá aldrei fara
fram úr 25%, en meö þeirri til-
högun veröur eftirlit meö þorsk-
afla Belgiumanna auöveldaö til
muna.
Rikisstjórnin samþykkti i dag
aö staöfesta niöurstööur samn-
ingsnefndanna og var sam-
komulagiö siöan undirritaö af
Ölafi Jóhannessyni, utanrfkis-
ráöherra og Jacques Vermer,
sendiherra Belgiu á Islandi.
tslensku samninganefndina
skipuöu Hannes Hafstein, skrif-
stofustjóri, formaöur, Jón Arn-
alds, ráðuneytisstjóri, Guð-
mundur Eiriksson, þjóðréttar-
fræðingur, og Jón B. Jónasson,
deildarstjóri. Ennfremur
Kristján Ragnarsson frá L.t.Ú.
og Benedikt Guðmundsson frá
landhelgisgæslunni.
Menningar- og fræöslusam- „Visnavinir” standa sameigin-
band alþýöu — MFA — og lega aö vinnustaöaheimsóknum
14. - 27. júni I samvinnu viö
verkalýðsfélög. Alls veröa 13
þéttbýliskjarnar heimsóttir og
þar verður komið á a.m.k. 20
vinnustaði. Þetta eru staöir á
Suður- Austur- og Noröurlandi.
Einnig verður sá háttur við-
hafður á nokkrum stöðum að
fólk af hinum ýmsu vinnustöð-
um safnast saman t.d. i félags-
heimilum og hlýðir þar á
„Visnavini” i kaffitimum.
Þaö er m.a. hlutverk MFA að
gera „menningarverömætin aö-
gengileg öllum” og eru áöur-
greindar vinnustaöaheimsóknir
liður i þeirri viðleitni.
Mjög hefur færst i vöxt aö
undanförnu aö MFA i samvinnu
viö verkalýösfélögin standi fyrir
leikþáttum og söng á vinnustöö-
um. Einnig hefur MFA kapp-
kostaö slikan flutning á Félags-
málaskólanum og ýmsum nám-
skeiöum. Dæmi um leiklist á
vinnustööum eru sýningar á
„Vals”, leikriti eftir Jón Hjart-
arson. Einnig má nefna nýlega
heimsókn „Visnavina” I frysti-
hús ísbjarnarins, til Bæjarút-
geröar Reykjavikur og i Stál-
smiöjuna I samvinnu viö nokkur
verkalýsöfélög i Reykjavik.