Alþýðublaðið - 16.06.1981, Blaðsíða 3

3
Þriðjudagur 16. júní 1981
alþýðu-
blaðiö
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn
Framkvæmdastjori: Jóhann
es Guðmundsson.
Stjórnmálaritstjóri (ábm):
Jón Baldvin Hannibalsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Helgi Már
Arthursson.
Blaðamenn: Ólafur Bjarni
Guðnason, Þráinn Hall-i
gnmsson.
Auglýsingar: Þóra Haf-
steinsdóttir.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdótt-
ir.
Dreifingarstjóri: Sigurður
Steinarsson.
Ritstjórn og auglýsingar eru
að Sfðumúla 11, Reykjavlk,
simi . 81866.
Um helgina fóru fram
þingkosningar í Frakk-
landi. Frakkar kjósa til
þings í tveimur umferð-
um þannig að ennþá er
ekki útséð um endanleg
úrslit. Hins vegar virðist
stefna í það að franskir
jafnaðarmenn haldi
áfram sigurgöngu sinni,
og getur vel svo farið að
um næstu helgi fái þeir
hreinan meirihluta í
franska þinginu. Nú
fengu þeir tæplega f jöru-
tíuaf hundraði atkvæða, í
bandalagi við róttæka
vinstri menn. Eins og
frönskum kosningalögum
er háttað gera flokkar
bandalög fyrir kosningar.
Á sunnudaginn kemur
munu jafnaðarmenn og
kommúnistar styðja
hverjir aðra, en allt um
það stefnir í hreinan
meirihluta jafnaðar-
manna.
Þetta eru einhver mik-
ilvægustu tíðindi í sam-
tíma stjórnmálasögu í
Evrópu. Síðan stjórnar-
skrá Frakka var breytt
árið 1958, og 5ta lýðveldið
svokallaða sett á laggirn-
ar, hefur hægriblökkin
farið samfellt með völd.
Það verður skýrt annars
vegar með persónu de
Gaulles, hershöfðingja,
en hins vegar með þeirri
staðreynd að Kommún-
istaflokkur Frakklands
hefur verið voldugasta
aflið á vinstri væng
stjórnmálanna þar, haft
um 20-25% atkvæða.
Kommúnistaf lokkurinn
franski hefur verið
þrautskipulagður og víða
haft veruleg völd í verka-
lýðshreyfingu. Hann hef-
ur afneitað veigamiklum
þáttum fortíðar sinnar.
Um skeið varð hann þátt-
takandi í svokölluðum
Evrópukommúnisma,
sem var að vísu ruglings-
leg og óljós hugmynda-
fræði, en gagnrýnin á So-
vétríkin og virtist taka
upp eitt og annað úr hag-
f ræðikenningum jafn-
aðarmanna. Slíka stefnu
hafa raunar aðrir
kommúnistaf lokkar í
Vestur-Evrópu tekið upp,
í misjöf num mæli þó. Upp
á síðkastið hefur franski
kommúnistaf lokkurinn
hins vegar forherzt að
nýju, og meðal annars
varið stefnu Sovétríkj-
anna i Afganistan svo
nokkuð sé nefnt.
flfrek Francois AAitt-
errands og jafnaðar-
manna hans í Frakklandi
er ekki sízt það að hafa
tekið við forustuhlutverki
á vinstri væng, að hafa
boðið frönskum kjósend-
um upp á raunverulegan
þriðja valkost milli
hægriblakkarinnar ann-
ars vegar og kommúnista
hins vegar. Reynslan
sýndi að franski komm-
únistaf lokkurinn var
öruggasta haldreipi við-
varandi valda hægri-
blakkarinnar í Frakk-
landi.
Upp úr 1970 urðu mjög
verulegar breytingar á
flokki jafnaðarmanna í
Frakklandi. AAargt rót-
tækt og hugmyndaríkt
fólk gekk til liðs við
flokkinn, meðal annarra
stúdentar sem fengu eld-
skírn sína á óróaárunum
eftir 1968. Þetta fólk
hafnaði hins vegar
kommúnistum, bæði í
fortíð og nútíð. Franski
jaf naðarmannaf lokkur-
inn breyttist úr því að
vera mjög miðstýrður
flokkur, þar sem völd
forustumanna voru mikil
og í það að verða nánast
bandalag sumpart mjög
ólíkra skoðana. Á sama
tíma tók flokkurinn á
hinn bóginn virkan þátt í
störfum alþjóðasambands
jafnaðarmanna og var í
utanríkismálum af-
dráttarlaus stuðnings-
flokkur vestrænnar sam-
vinnu. Þessar breytingar
gerðu það að verkum, að
smám saman tóku þeir
við f orustu á vinstri væng
af kommúnistum. Þá
fyrst var til orðinn raun-
verulegur valkostur fyrir
meirihluta franskra kjós-
enda.
Mitterrand og jafn-
aðarmannaf lokkur hans
boðar mjög verulegar
breytingar á frönsku
þjóðfélagi. Þeir boða
þjóðnýtingu á nokkrum
fyrirtækjasamsteypum.
Þess ber þó að geta að í
Frakklandi er fyrir mjög
veruleg þjóðnýting. Þeir
boða styttingu vinnuviku
úr 40 í 35 stundir, og
hyggjast meðal annars
með því að draga úr at-
vinnuleysi, sem verið
hefur alvarlegt böl í
Frakklandi um langt
skeið. Þeir hyggjast
breyta áherzlum i skatta-
málum frá launafólki til
fyrirtækja. Innan
franska jafnaðar-
mannaflokksins hafa á
undanförnum árum átt
sér stað miklar hug-
myndaf ræðilegar um-
ræður, ekki sízt fyrir til-
verknað AAichél Rochard,
sem nú er byggðamála-
ráðherra í ríkisstjórn
AAitterrands. Þeir hafa
lagt áherzlu á valddreif-
ingu og atvinnulýðræði,
það er ekki aðeins dreift
stjórnvald, heldur einnig
dreift hagvald.
Fari svo, að jafnaðar-
menn fái um næstu helgi
hreinan meirihluta í
Frakklandi, er þar með
hafin einhver merkileg-
asta stjórnmálatilraun
samtíðarinnar. Auðvitað
eru margir hættuboðar,
og þeir helztir, að ef of
hratt verður siglt, þá
stefni í verðbólgu. Hreinn
meirihluti jafnaðar-
manna á franska þinginu
dregur úr slíkri hættu.
Yfirboð, sem gjarnan
fylgja f lokkasamsteyp-
um, verða ekki til staðar í
sama mæli.
—VG.
HREINN MEIRIHLUTI
í FRAKKLANDI
Kaupmannasamtök 1
anna væru nil þó nokkuö margir
á si'nu máli og fyndist stefnan
ákaflega kjánaleg.
Við spurðum Vilhjálm hvort
hann teldi samtökin i raun and-
sndin frjálsri verslun. „Ég get
ómögulega tdlkað þetta öðru-
visi”, sagði hann. „Fólk sem
nennir að vinna á að fá að gera
það, sfn vegna og vegna við-
skiptavinarins. Þaö gengur ekki
að banna örðum að róa þó
maður nenni þvi ekki sjálfur.”
— Nenna Kaupmannasamtök-
in ekki að róa?
„Ekki að minum dómi. Þeir
eru alltaf aö tala um einstakl-
ingsfrelsi en eru svo með óeðli-
leg afskipti af mönnum sem
hafa einhverja tilburS i þá átt,”
sagði Vilhjálmur og bætti viö að
skilgreiningin á hvað væri smá-
söluverslun og hvað ekki væri
langt í frá nægileg. Með þvi aö
þræða borgina gætu menn hæg-
lega fengiö hvað sem þeir vildu,
og ef ekki þá væri stutt leiðin til
nágrannasveitafélagartna. Það
væri dapurlegt fyrir kaupmenn
á borgarmörkunum að þurfa að
horfa á eftir viðskiptavinum
sinum yfir og fá þá ekki aftur.
Þegar rætt er um þessi mál
veröur þó ööru fremur að gæta
þess að réttur launþegans sé
ekki fyrir borð borinn. Lengri
opnunartimi á aö þýða fleiri at-
vinnutækifæri en ekki vinnu-
þrælkun. Um þá hlið málsins
verður rætt hér i blaöinu á
morgun.
Mótmælir 1
áríðandi að verkalýðssamtökin
hraði nauðsynlegum umræðum
I félögunum svo aö unnt sé að
leggja timanlega fram mótaða
kröfugerð. Þetta landsþing
verslunarmanna er fyrr á ferð-
inni en þing annarra hópa ASt
og má segja aö með þvi sé ræki-
lega bdið að gefa tóninn i kom-
andi kjarabaráttu. Sé þetta for-
smekkurinn geta stjórnvöld
ekki átt von á öðru en að þurfa
að standa reikningsskil gjörða
sinna.
_Þing^ LIV segir að af háttar-
lagi rilcisstjórnarinnar leiði að
ekki sé hægt að treysta þvi að
kjarasamningar fái að gilda
umsaminn tima, jafnvel ekki
þeir sem rikisvaldið sjálft er
aðili að. Þing LÍV krefst þess að
stjórnvöld virði samninga og
hagi efnahagsstefnunni þannig
að hiln treysti kaupmátt, tryggi
atvinnu og dragi Ur verðbólg-
unni.
Þá er i kjaramálaályktuninni
sett fram sU grundvallarkrafa
að dagvinnutekjur eins manns
skuli nægja til framfærslu
einnar fjölskyldu. Verslunar-
main krefjast sambærilegra
launa við þá fjölmennu laun-
þegahópa i landinu sem vinna
sambærileg störf. Björn Þór-
hallsson var endurkjörinn for-
maður Landssambands Is-
lenskra Verslunarmanna.
Olíuviðskipti 1
að selja oli'uvörur á lægra verði
en innkaupsveröið. Allt fyrir at-
beina rikisvaldsins.
Við þær aöstæður sem rikjandi
eru i' oli'umálum okkar Islendinga
er fyllilega timabært að varpa
þeirri spurningu fram i alvöru
hvort ekki væri rétt að þjóðnýta
oliuverslunina og láta rikið taka
ábyrgð á innkaupum, dreifingu
og verðlagningu uppá eigin
spýtur. Hér rikir engin sam-
keppni milli félaga, sem hefur á-
hrif á verðið. Það er fyrirfram
fast sett, kerfið er ekki þannig
uppbyggt að þaö hvetji til hag-
stæöra innkaupa og eins og áður
sagði: Samkeppnin milli fyrir-
tækjanna er engin i raun. ÞrjU
einokunarfyrirtæki sitja að
markaðnum. Af hverju ekki að
þjóðnýta kerfið við þessar að-
stæður?
Takmörkim aðgang eriendra
herskipa að landhelginni
1 tilefni af slysum, sem kjarn-
orkukafbátar hafa orðið fyrir
innan landhelgi erlendis, flutti
Benedikt Gröndal tillögu þess
efnis, aö gefin veröi út ný reglu-
gerö, sem takmarki aögang er-
lendra herskipa og herflugvéla
aö 12 mflna landhelgi islands.
Tillagan hlaut samþykki utan-
rikismálanefndar, og Alþingi
afgreiddi hana 7. mai. Alykt-
unin er á þessa leiö:
„Alþingi ályktar aö fela rikis-
stjórninni aö undirbúa setningu
nýrrar reglugeröar um aögang
erlendra herskipa og herflug-
véla aö 12 mflna landhelgi is-
lands til aö takmarka svo sem
framast veröur unnt þann aö-
gang. Reglugeröin veröi i sam-
tæmi viö væntanlegah hafrétt-
arsáttmála og gefin út sem fyrst
eftir aö hann veröur undirritaö-
ur.”
1 greinargerö sagði Benedikt
meðal annars:
Fyrir nokkrum vikum varö
það slys að eldur kom upp i
sovéskum kjarnorkukafbát
skammt frá Okinawa i Japan.
Kafbáturinn varö stjórnlaus, og
greip um sig ótti I Japan um aö
geislavirkni frá honum kynnni
að valda tjóni á mönnum og
fiskimiðum. Svo fór, að kafbát-
urinn var dreginn til Vladivo-
stok, og kjarnorkumengun varð
engin. Báturinn var oft innan
japanskrar landhelgi, meðan
Benedikt Gröndal
þessu fór fram — i fullum rétti
samkvæmt alþjóðalögum.
Þetta atvik varð meðal ann-
ars til þess, aö fulltrUar margra
þjóða á hafréttarráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna i Genf i
ágUstmánuöi gerðu að umræöu-
efni rétt herskipa og herflugvéla
til að fara um landhelgi annarra
rikja, og mæltu þeir fyrir breyt-
ingum I þá átt, að þessi réttur
yröi takmarkaður.
SU regla hefur lengi gilt, að
herskip annarra þjóöa, sem
ekki eiga I ófriði, hafi rétt til
„meinlausrar siglingar”
(innocent passage eöa passage
inoffensif) innan landhelgi rikis.
Er þar aö sjálfsögðu átt viö
sjálfa landhelgina, sem áður
var viöa 3 milur, en er nU 12, og
kemur þetta 200 milna efna-
hags- eða mengunarlögsögunni
ekki við. Kafbátum hefur þó
verið gert aö sigla jafnan á yfir-
borði.
„Meiniaus” sigling mun fela i
sér, aö herskip hafi vopnabUnað
sinn allan „sllðraöan” og sigli
viðstöðulaust. Þannig bUin hafa
þau notið sama siglingafrelsis
og kaupskip, en hafa aö öðrum
kosti þurft að fá sérstakt leyfi
viðkomandi lands. Þessar regl-
ur eiga ekki við um sund, sem
eru eina leiöin frá einu hafsvæði
til annars.
Tillaga þessi er flutt að gefnu
tilefni til að vekja athygli á mál-
inu, þar sem fjölfarnar siglinga-
leiöir kafbáta, þar á meðal
kjarnorkukafbáta, svo og ann-
arra herskipa af mörgum gerð-
um, liggja skammt frá landi
okkar.
Hér er i gildi tilskipun um
„aðgang herskipa og herloft-
fara erlendra rikja, sem ekki
eiga I ófriöi, aö Islensku for-
ráðasviði”. Tilskipun var gefin
Ut af Kristjáni hinum tiunda 24.
jUH 1939, vafalaust samkvæmt
ósk rikisstjórnar Islands.
Alþingi samþykkti tillögu Alþýðuflokksmanna: