Vísir - 29.05.1969, Page 8

8
V í S IR Fimmtudagur 29. maí 1969.
VISIR
Otgetandi ReyKjaprent h.t.
Framkvæmdastjóri Sveinn R. EyjólfssoD
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón BirMir Pétursson
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar; Aðalstræti 8. Simar 15610 11660 og 15099
Afgreiðsla: Aðaístræti 8. Sími 11660
Ritstjóm: Laugavegi 178. Simi 11660 (5 linur)
Askriftargjald kr. 145.00 *. mánuði innanlands
1 lausasöJu kr. 10.00 eintakiö
Prentsmiðia Visis — Edda h.f.
Ævintýri i áli
Akveðið hefur verið að stækka álverið í Straumsvík
miklu hraðar en upphaflega var áætlað. Langt er
sfðan fram kom, að þetta stæði til, en í nýútkominni
skýrslu iðnaðarmálaráðuneytisins um málið segir, að
þetta sé nú ákveðið. Mun þriðja áfanga verksmiðjunn-
ar ljúka árið 1972 í stað 1975.
í skýrslu ráðuneytisins kemur einnig fram, að þar
að auki hefur verið ákveðið að stækka verið, á þann
hátt, að sérstökum áfanga, sem áður var ekki gert
ráð fyrir, verður skotið inn milK fyrsta áfanga, sem
nú er að ljúka, og annam áfanga. Kerjaskálinn, sem
byrjar vinnslu í ár, verður lengdur um þriðjung, svo
að afköst hans aukast úr 33 þúsúnd tonnum í 44
þúsund tonn. Með þessu innskoti verður vinnan við
byggingu verksmiðjunnar miklu samfelldari en ella,
en það hefur mikið gildi í ótryggu atvinnuástandi.
Samkvæmt þessu er nú ákveðið að álverið fram-
leiði 77 þúsund tonn á ári, þegar það er fullbyggt, í
stað 60 þúsund tonna, sem talað var.úm í upphafi. Og
það liggur í augum uppi, að einnig kemur til greina að
lengja seinni kerjaskálann um þriðjung og koma af-
köstunum á þann hátt upp í tæp 90 þúsund tonn, þótt
enn hafi ekki verið gengið frá samningum um það.
Stækkunin og aukning hraðans, sem nú hafa verið
ákveðin, hafa það í för með sér, að framkvæmdum við
orkuverið í Þjórsá verður hraðað. Áætlað er, að nettó-
tekjur af orkusölu til álversins muni aukast um 465
milljónir króna fram yfir fyrri áætlun, á tímabilinu
til 1985. Jafnframt munu skatttekjur ríkissjóðs af
álverinu aukast um 264 milljónir frá fyrri áætlun,
á sama tíma. Þá mun þetta gera rekstur orkuversins
við Búrfell arðbærari en ella. Og samt mun lánaþörf-
in ekki aukast nema um 136 milljónir króna.
Þetta eru allt ánægjulegar fréttir, og þær sýna, að
samstarfið við Svisslendingana hefur gengið vel. Um
það höfum við einnig fleiri dæmi. Svisslendingarnir
hafa tekið þá stef,nu að fela íslendingum sem mest
^tjórnina á rekstri verksmiðjunnar. Forstjóri álvers-
ins er íslendingur og sömuleiðis meirihluti fram-
kvæmdastjóranna og rekstrarstjóranna. Sem dæmi
má nefna, að íslenzkur verkfræðingur stjórnar stækk-
un verksmiðjunnar. Allir þessir menn hafa fengið
mikla þjálfun í Sviss og hafa kynnzt þar hinni heims-
frægu elju og natni Svisslendinga.
Álverið í Straumsvík er fyrsta tilraun íslendinga
til samstarfs við erlent einkafjármagn um stóriðju
á íslandi. Að svo komnu máli verður ekki annað séð,
en að þetta samstarf hafi tekizt framar öllum vonum.
Þessi góði árangur mun áreiðanlega efla með íslend-
ingum áræði og sjálfstraust. Hræðslan Við umheiminn
og tækniþróun hans er á undanhaldi hér á landi. Eftir
reynsluna í Straumsvík getum við haldið ótrauðir
áfram að láta erlent fjármagn vinna fyrir okkur. Hér
eftir liggja allir vegir til framtíðarinnar.

Ian Smith
stjórnina þótt reynt væri m.a.
meö því að blanda Sameinuöu
þjóöunum í málið.
Auk glataðra viðskipta við
Rhodesiu hafa Bretar misst af
gífurlegum viðskiptum viö Suö-
ur-Afríku vegna stefnu Wilsons
stjórnarinnar, það mátti með
öðrum oröum ekki taka samning
um sem í boði voru þar um kaup
á herskipum og flugvélum, svo
að Suður-Afríkustjórn samdi
bara um þetta við Frakka, og
brezka stjórnin má ekki meira
missa af viðskiptunum við Suð-
ur-Afrfku, — hún er þeirra
bezta viðskiptaland annað en
Bandaríkin. Og vitanlega fengu
Suður-Afríkumenn ágæt kjör
hjá Frökkum.
Það er ekki búizt við, að
brezka stjómin geri neitt varö-
andi refsiaðgeröimar, sem Sam-
Teningunum
kastað í Rhódesíu
• Stjómmálafréttaritarar á.
Bretlandl viröast ekki í vafa
um aö úrslit í þjóöaratkvæða-
greiðslunni í Rhodesiu, sem á-
kveöið hefir verið aö fari fram
í næsta mánuði, um lýöveldis-
stjómarskrá Ians Smiths verði
þau aö tillögumar veröi sam-
þykktar.
Reynist það rétt hefir mis-
tekizt meö öllu fyrir Harold Wil
son forsætisráðherra, aö koma
því til leiðar, að samiö yrði um
sjálfstæði Rhodesiu, á þeim
grundvelli, að meirihlutaréttur
landsmanna yröi tryggður í fram
tíðinni. Slikur meirihlutaréttur
myndi boða endi hvítrar siö-
menningar í Rhodesiu aö áliti
Ians Smiths.
JJrslitakostir Smiths í ræöu
hans fyrir skemmstu komu
ekki óvænt í London, því að í
seinustu orðsendingum beggja
var ekki einu sinni farið eftir
venjulegum „diplomatiskum
kurteisisvenjum" í slíkum bréfa
skiptum. Smith segir aö Wilson
sé um að kenna aö samkomulag
náðist ekki, hann hafi „lokaö
dyrunum harkalega" — og Wil-
son segir, að hafi einhver skellt
aftur huröinni, hafi það ekki ver
iö hann: — Klögumálin ganga á
víxl víöar en hjá Egyptum og
ísraelsmönnum og fleiri þjóðum
sem deila.
Það er þannig augljósara en
áöur aö eftir úrslit þjóðarat-
kvæðisins, miðað við að þau
verði þau sem talin eru vís, að
Rhodcsia og Suður-Afrika veröi
áfram í samstarfi um vamir
hvitu siömenningarinnar sem
Ian Smith kallaði svo, eöa til
varna yfirráðum svartra manna
f þcssum löndum. Samstarf um
þessar vamir er í reyndinni til
komiö fyrir alllöngu. Rhodesia
er mikilvæg öryggi Suöur-Afríku
og markmiöiö sameiginlegt hvít
ir menn í báðum löndunum eru
að verja hið sama. Þess vegna
hefir Suður-Afríka sent vel vopn
um búnar lögreglusveitir og þyrl
ur til Rhodesiu til varnar gegn
skæruliðum, sem sí og æ reyna
að komast inn í landið en í Zam
biu og víðar er stöðugt veriö að
þjálfa skæruliða og jafnvel tal-
að um „blakka stórinnrás
Rhodesiu“ er frá líöur.
Sú hætta getur orðið raun-
veruleg fyrr en varir, þar sem
ólíkl. er, að brezka stjórnin geri
neitt frekar til þess „að knýja
Smithstjórnina til að fara írá“.
en það átti m.a. aö gera með
réfsiaðgeröunum, sem hafa vald
íð Bretum ekki siður en Rhode-
siu tilfinnanlegu tjóni, án þess
það heppnaðist að beygja Smith
einuöu þjóðimar gáfu fyrirmæli
um vegna þess, að Wilson lagði
það til, er vonimar höfðu bmgð
izt að koma Ian Smith á kné á
skömmum tíma, — og ólíklegt
er aö þeir grípi inn í með valdi
m.a. vegna Suöur-Afríku, en
Wilson hefir líka ávallt neitað
að verða við kröfum Afríku-
ríkja að beita hervaldi til að
koma Smith á kné.
Eigi það að takast verða
blökkuþjóöúnar að sameinast
um það — en hvort eining um
þaö næst er annað mál — og
hver hernaðargeta þeirra kann
að reynast, en reyni þær, veröur
ekki aðeins Rhodesiu aö mæta
heldur og Suður-Afríku. Þetta
veit Wilson;
Uppdráttur af Rhodesiu
nágrannalöndum
Suður-Afríka hefur þegar
varað Zambiu við afleiöingun-
um af þjálfun hers í landinu til
innrásar í Rhodesiu og Suöur-
Afríku, og jafnvel hótað loftárás
um á Lusaka, sjálfa höfuðborg-
ina.
Framundan kann að vera for-
leikurinn að löngum átökum í
Afríku og ef til vill stórstyrjöld
um yfirráö í álfunni. Og í þeim
átökum standa Rhodesiu-menn
Suður-Afríku-menn og Portú-
gals-menn sameinaöir.
Með ræðu Smiths var raun-
verulega teningunum kastað —
Wilson sagt í' úrslitakosta tón,
að Rhodesia ætti ekki annan
úrkost en þann. aö gerast lýð-
veldi, og það er ekki búizt við,
að það hafi áhrif að marki, þótt
Michael Stewart hafi skorað á
Rhodesiu-menn að greiöa at-
kvæði gegn tillögum Smiths. En
vitanlega er ekki um raunveru
legt þjóðaratkvæði að ræða, sök
um þess hve takmarkaður kosn-
ingarétturinn er.
lESINDUR
HAFA ORRIR:
□ Léleg póstþjónusta.
Ég er einn þeirra möirgu, sem
bréfasambönd hafa við Bandarík
in. Ég á þar marga frændur og
vini og hef ekki hugsað mér að
slíta þeim samböndum, þrátt fyr
ir að póstþjónustan geri sitt
ýtrasta til, að svo megi
verða. Bréf sem ég sendi til
Bandaríkjanna eru u. þ. b. 10
daga á leiðinni. Þau bréf sem
mér berast þaðan eru ekki
minna en einn og hálfan mánuð
í „transporti“. Einhvers staðar
hlýtur að vera maðkur f mys-
unni. Eru póstmennimir okkar
of þreyttir eða of hlaðnir stðrf-
um? Hver gefur skýringu á þess
ari furðulegu þjónustu?
5070-1964
□ Látum bömin f
Menntaskólanum
leika sér í friði.
Ég hef aldrei orðið vitni að
jafnmiklum hörmungum og sl.
mánudag. Þá sýndi sjónvarpið
leikrit sem menntaskólanemar
fluttu. Sjónvarpið hefur oft ver-
ið með lélegt efni, að mínum
dómi, en leikrit þetta var lélegra
en allt sem lélegt er. MHrill f jöldi
manna, sem ég hefí talað við,
gat engan veginn fundið neina
list út úr þessu verki eða kfmnú
Mér finnst það allt f lagL að
bömin f Menntaskólanum leðri
sér við slika leiki, en gerið fólki
fyrst viðvart, ef á að hella leik-
riti sem þessu yfír þjóðina. Hvað
kostar að sýna svona „dellu*?
Það er betra að eyða peningun-
um í eitthvað sem fólk hefur
gaman af. Undirstöðuorð þessa
hörmulega leiks vora „drulla og
djöfull" og hafa þau öragglega
fallið sjónvarpsmönnuxn vel í
geð. Nei, í guðs bænum sýnið
ekki svona vitleysu aftur. 1 vtm
um betra og skemmtilegra efni.
G.Þ.
□ Veðrið eins og
í gær.
Þeir eru dálaglegir þessir
blessuðu veðurfræðingar okkar.
Flest kvöld koma þeir fram í
sjónvarpi og gefa okkur upp
nákvæmlega hvemig veðriö
hefur verið daginn áður. Til viö
bótar koma þeir oftast með
„stórglæsilegar" veðurspár fyr-
ir næsta dag. Þær spár hljóða
yfirleitt alveg eins. „Það verður
eitthvað svipað veður og hefur
verið í dag“. Tvo undanfama
daga hefur sólskinið leikið laus
um hala a.m.k. hér á Suður-
landi. Hjá mér eru staddir tveir
erlendir ferðamenn, sem ég ætl-
aði að fara með austur að Gull
fossi og Geysi. Ég hlustaði því á
einn „sérfræðinginn” í sjónvarp
inu og eins og venjulega taldi
hann að veðrið yrði svipaö
næsta dag. En um morguninn er
viö ætluöum að leggja af staö
var sólarlaust með öllu og
skyggni lélegt. Það getur hver og
einn sagt sér sjálfur að kveldi
hvernig veðrið hefur verið þann
daginn. Það þarf ekki margra
ára nám til þess. Svo koma þess
ir „sérfræðingar" næsta dag
fram í sjónvarpinu og segja:
„Því miður þá brást nú spáir,.
hjá okkur í dag, en sennilega
verða litlar veðurbreytingar ^ á
morgun".
Einn vonsvikinn.