Vísir - 01.10.1969, Page 6

6
V í S IR . Miðvikudagur 1. október 1969.
Frá Brauðskálanum
Langholtsvegi 126
Sniurt brauð
Snittur
Kokkteilsnittur
BrauOtertur
Brauðskólinn
Sími 37940
■Listir -Bækur -Menningarmál
FELAGSLÍF
Handknattlelksdeild KR
Æfingar verða um sinn, sem hér
segir.
Mfl. karla. Þriðjudaga kl. 10.15—
11.55, fimmtudaga kl 9.20—11.10
2. fl. karla: Þriðjudaga kl. 9.25—
10.10, föstudaga kl. 8.35—9.25
3 fl. karla: Sunnudaga kl. 10.20 —
11.10, föstudaga kl. 7.45—8.35
4. fl. karla: Mánudaga kl. 6.05—
6.55, laugardaga kl 1.20—2.10
11 og 12 ára drengir: Sunnudaga
kl 9.30.
Mfl. kvenna: Föstudaga kl. 10.15 —
11.55, sunn aga kl. 4.20 — 6.00.
2. fl. kvenna: Föstudaga kl. 9.25—
10.15, sunnudaga kl. 3.30-—4.20
3. fl. kvenna, (byrjendur). Sunnu-
daga kl. 2.10—3.00.
Mætum vel og stundvíslega.
____________Stjómin.
Knattspymufélagið Valur
Handknattleiksdeild.
Æfingatafla fyrlr veturinn 1969-70
Telpur byrjendur (12-14 ára). —
Mánudaga kl. 18—18.50 þriðjudaga
kl. 18-18.50.
2. fl. kvenna. Mánudaga kl. 19.40—
20.30, fimmtudaga kl. 18,50—19,40.
Mfl, og 1 fl. kvenna. Þriðjud. kl.
20—21,10, fimmtud. kl. 20,30-
21.20.
5. fl. karla (11—12 ára) sunnud.
kl. 10.10—11.50.
4. fl. karia 12 — 14 ára. Mánudaga
kl. 18.50 — 19.40, fimmtudaga kl.
18-18.50.
3. fl. karla. Þriðjudaga kl. 18.50-
20, fimmtudaga kl. 19,40—20,30.
2. fl. karla. Mánudaga kl. 21.20—
fimmtudaga kl. 21.20.
Mfl. og 1. fl. karla Mánudaga kl.
20.30-21.20, þriðjudaga kl. 21.10
-23.
NOTAÐIR
BÍLAR: m.a.
’68
Rambler American
sjálfskiptur
Rambler Ambassador ’66
Rambler CI','-sic ’66 ’65
1 amblc Classic ’63
^lvmouth Fury 1 ’66
Chevrolet Chevy II ’65 ’66
r.enault Dauphin '64
Rússajeppi ’56
Ford Consul ’60
Hagstæð kjör, til greina
koma skuldabréf.
Verzlið þar sem
úrvalið er
mest og
kjörin bezt.
JON
LOFTSSON NF.
jHringbraut 121 -• 10600
llllllllllllllllllll
Times Literary Supplement um Halldór Laxness: f
Heimsljós
á ensku
| sumar kom Heimsljós Hall-
dórs Laxness út á ensku í
þýðingu Magnúsar Magnús-
sonar. The University of Vis-
consin Press gefur bókina út
í Madison, Milwaukee og
London I bókaflokknum The
Nordic Translation Series
sem styrktur er af norrænu
menningarmálanefndinni. t
þessum bókaflokki hafa áður
komið út af lslands hálfu
Svartfugl eftir Gunnar Gunn-
arsson og þrjú Ieikrit eftir Jó-
hann Sigurjónsson, Davíð
Stefánsson og Agnar Þórðar-
son. — 11. september birtist
i Times Literary Supplement
ýtarleg og mjög vinsamleg
umsögn um Heimsljós og
Halldór Laxness. Fara hér á
eftir nokkrir kaflar úr grein-
innl i lauslegri þýðingu, en
greinin er of löng til að birta
hana alla. Að vanda þessa
mikilsvirta tímarits er höf-
undar ekki getlð, en fram
kemur í grein hans að hann
hefur mikla þekkingu til að
bera á fslenzkum bókmennt-
um, og kveðst hann reyndar
sjálfur hafa erflðað við að
þýða íslandsklukkuna und-
anfarin tuttugu ár — án þess
að takast það.
Tjegar Halldór Laxness hlaut
nóbelsverðlaunin f bók-
menntum árið 1955 höfðu tvær
af hinum stóru skáldsögum
hans, Salka Valka og Sjálfstætt
fólk, verið þýddar á ensku. Það
er fagnaðarefni að einnig þriðji
sagnaflokkur hans, Heimsljós,
sem ef til vill er mest um vert
af öllum verkum Laxness, skuli
loksins vera kominn út f ná-
kvæmri og þróttmikilli þýð-
ingu Magnúsar Magnússonar.
Þar með hefur verulegur hluti
af verkum Laxness verið þýdd-
ur og gefinn út á ensku, en auk
fyrmefndra verka eru fjórar
styttri skáldsögur hans til f
þýðingu, þrjár þeirra þýddar af
Magnúsi Magnússyni. Af stór-
virkjum Laxness bíður aðeins
íslandsklukkan þess að fyrir-
finnist svo ótrauður þýðandi að
hann færist hana f fang.
Að svo komnu getur ensku-
mælandi lesandi gert sér sæmi-
lega grein fyrir verðleikum og
annmörkum Halldórs Laxness
sem skáldsöguhöfundar. Og
ljóst er að mál er tll komið að
ýtarlega verði fjallað um verk
hans á einhverri meiri háttar
þjóðtungu. 1 verkum Laxness
opnast lesandaniim heimur í
hnotskum — heimur sem á
mælikvarða stærri þjóðar er
svo lítill að hann verður séður f
heild, en engu að síður nógu
stór til að rúma óendanlega
fjöibreytni mannlífs . . Hinn
íslenzki smáheimur, veröldfiski
manna og bænda, sveita og sjó
þorpa, hefur reynzt mörgum öðr
um höfundum auðug efnisnáma.
Laxness framfylglr þróttmikilli
sagnahefð sem áttí upphaf sitt
á ðldinni sem leið með sögum
Jóns Thoroddsen, Pilti og stúlku
og Manni og konu. Þar var dreg
ið upp sögusvið sem viðhaldizt
hefur lftt breytt fram á þennan
dag þó svo raunsæisstefna
Brandesar, franskur impress-
jónismi og aðrar tfzkustefnur
hefðu áhrif á efnisval fslenzkra
rithöfunda. Munurinn er að
sönnu mikill á góðlyndum en
fráneygum skopleikjum Jóns
Thoroddsen um mannlíf og
þjóðhætti sinnar aldar og harm-
sögulegum efnivið Jóns Trausta
og Gunnars Gunnarssonar. En
ekki þarf ýkjamikla skarp-
skyggni til að rekja ætt frá Jóni
Thoroddsen tíl Halldórs Lax-
ness . . . Merki' upprunans eru
ennþá auðrakin f sfðustu (og
þvf miður síztu) sögu hans,
Kristnihaldi undir jökli, þar sem
ívaf skopvfsrar sveitalffslýsing-
ar að hefðbundnum hætti lífgar
við hið leiðigjama söguefni.
Cannarlega hefði það verið
fávíslegt ef Laxness hafn-
aði bókmenntalegum arfi sem
hefur miðlað honum svo miklu
og sem hann hefur að sfnu leyti
endurgoldið skuld sfna ríkulega.
í verkum hans birtast hinir
eilffu manngérvingar, sem hvert
sámfélag Íeiðir í Ijós að sínum
eigin hætti, dregnir upp ljós-
lifandi 1 sfnu framandlega um-
hverfi. Vandlæting höfundarins
minnir á Dickens, hatur hans á
grimmd og mannvonzku sem
framin er undir merkjum mann-
úðar, framfara eða stjómvizku.
Hverjum lesanda Heimsljóss
hlýtur að verða ljóst hve hald-
laus er sú mannúð sem ekki er
nema yfirskin gróðahyggjunnar
undir niðri; lesandi Brekkukots-
annáls finnur innilega til þess
hve djúpt listin sekkur f hönd-
um fjárplógsmanna og svika-
hrappa ... Pétur Pálsson fram-
kvæmdastjóri og framfarafröm-
uður í sjávarþorpinu á Sviðins-
vík reynist samvizkulaus brask-
ari, og Bjöm á Leirum, hinn
góðviljaði nábúi f Paradísar-
heimt, gamall kvennabósi sem
gimist ungar stúlkur. En öfugt
við smámenni eins og Pétur
þríhross, eða Gvend Gúðmún-
sen f Brekkukotsannál, bjargast
Bjöm á Leimm vegna sjálfra
náttúrakrafta sinna, maður sem
hefur mótazt af harðri lffsbar-
áttu við sjó og land, óþvingaður
af borgaralegu siðferði.
Hér er komið að öðrum meg-
inþætti í list Halldórs Laxness.
Þó mannlegir lestir veki and-
styggð hans veit hann ætfð full-
vel að enginn maður er svo
sneyddur sagnaranda að ein-
ungis ein hvöt knýi hann áfram.
Þessi skilningur miðlar full-
þroska verkum Laxness dýpt og
breidd, nema þeim sem tilkom-
in era f dægurbaráttu eins og
Atómstöðin út af deilunum um
ameríska herstöð á íslandi. Þar
era skopöfgar í fyrirrúmi, en
einnig þar má sjá hvemig sam-
úð höfundar mildar og dregur
úr bræði hans.. . Vera má að
Laxness hafi öðrum þræði
skömm á skáldinu Ólafi Kára-
syni f Heimsljósi, fyrirdæmi
hann f senn fyrir að ónýta líf

I ^
sitt og skáldskap. En fyrirlitn-
ing hans mildast öll af innilegri
samúö með þessum vesalings-
manni sem upphaf hans og upp-
vöxtur fyrirmuna að ná fullum
vexti og þroska. Sama gildir að
sínu leyti um heitkonu Ólafs,
Jarþrúði; háttemi hennar er
einungis skopfærsla hinna göfg-
ari hvata eiginkonu og móður,
en okkur er ljóst að vegna erfða
og uppeldis gæti Jarþrúður eng-
an veginn verið ööra vísi en
hún er.
Tjessir og aðrir verðleikar
Laxness era nægjanlega
ljósir af hinum ensku þýöingum
skáldsagna hans. Stíl hans verö-
ur hins vegar aldrei miðlað til
hlftar hversu nákvæm sem þýð-
ing er ... Ekki svo að skilja að
Laxness verði ekki þýddur frá
orði til orös — en slík þýðing
yrði bara aldrei nema skrum-
skæling á frumtextanum. Mikið
hlýtur að tapast f þýðingu eigi
að gera hann skiljanlegan ensk-
um lesanda.
Þessi vandkvæði stafa af þvf
að Laxness reis gegn málhefð
sem var að ste:ngera sagnagerö
á íslenzku f lfkingu við rússn-
eskt „bókmenntamál" nú á
dögum. Sagnaskáldin í kynslóð-
inni á undan honum fylgdu með-
vitaðri „hreintungustefnu", upp-
haflega tilkominni í andstöðu
við danósa embætt:smannastíl
19du aldar sem þjóðemissinnað-
ir leiðtogar sjálfstæðisbarátt-
unnar hötuðust við.En þetta mál
var að lokum svo dauðhreinsað
af dönskuslettum, mállýzkuorð-
um eða öðru sérkennilegu orð-
færi, að slíkt tungutak, ef til
þess kom, orkaði á lesendur f
kynslóðinni á undan Laxness
eitthvað svipað og bölv og ragn
í fréttum brezka útvarpsins.
Enginn vafi er á þvf að þessir
mætu menn trúðu þvf einlæg-
lega að þeir væru með þessum
hætti að hreinsa tunguna, færa
hana f það horf sem þeir f-
mynduöu sér að áður hefði verið.
En óvitandi voru þeir að grafa
sína eigin gröf eins og bezt sést
á því að ein höfuðprýöin á sögu
Jóns Thoroddsen er hið næma
eyra hans og sú ánægja sem
hann hefur af afbökuðu og
skringilegu máli ómenntaðs og
hálfmenntaðs fólks. Or slíku
efm skapar hann fólk eins og
Gróu á Leiti í Pilti og stúlku.
Tj,immtfu ár era liðin síðan
Halidór Laxness gaf út
fyrstu bók sfna, Bam náttúr-
unnar. Hann hefur aldrei síðan
dregið neina dul á ást síria á
náttúru íslands sem hefur
miðlað honum ótæpilega af
auði sínum. Vegna skáldsagna
sinna skipar hann virðulega sess
í heimsbókmenntunum þó játa
verði að hæfileikar hans til
ljóðagerðar (nema skopstæl-
inga) séu næsta takmarkaðir og
leikrit hans sex hafi misheppn-
azt. En sem skáldsagnahöfund
ur er hann ekki einasta mestur
sinna samlanda heldur nógu mik
iisháttar til að honum sé gaum
ur gefandi meðal manna á öðr
um og stærri málsvæðum.
Heimsijós svarar f-illum hálsi
þeirri gamalkunnu glósu að frá
þjóð sem ekk; er fjölmennari en
venjuleg brezk iðnaðarborg geti
mikilsháttar verk ekki komið.
Halldór Laxness stenzt saman-
burð við hvaða annan skáld-
sagnahöfund í Evrópu sem vera
skal . . . Og þaö er mikið happ
að jafnvandvirkur og sniall þýð-
andi og Magnús Magnússon
skuli hafa lagt út fjögur af verk
um hans, þar á meðal tvö með
h:num helztu þeirra. . . Rödd
Halldórs Laxness er engri ann-
arri lík f blfðu né stríöu, hljóm-
andi af bræði gegn þjóðfélag-
inu sem upprætir sinn við-
kvæmasta gróður, samúð með
lítilmaenanum sem Ifður b:ár«ine
ar og dauða. T Heimsljósi Ilóm-
ar þess: rödd eins og hún verð-
ur hreinust og styrkust.