Vísir - 17.04.1970, Síða 8

s
V í S IR . Föstudagur 17. apríl 1970.
CJtgefandi. KeyKjaprent u..
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri Jón Birgir Pétursson
Kitstjórrmrfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar. Aðalstræti 8. Símar 15610. 11660 og 15099
Afgreiðsla: Aðalstræti 8. Sfmi 11660
Ritstjórn. Laugavegi 178. Slmi 11660 (5 iinur)
Askriftargjald kr 165.00 á mánuði innanlands
f lausasölu kr. 10.00 eintaklð
Prentsmiðja Visis — Edda h.f.
Fátæku þjóðirnar
þjóðum heims er stundum skipt í þær söddu og þær
svöngu. Slík skipting er að vísu ekki algild. Til dæmis
sýna opinberar skýrslur í ríkasta landi veraldar,
Bandaríkjunum, að þar eru milljónir manna á mörk-
um hungurs. Þeir, sem mest f jalla um vaxandi vanda-
mál mengunarinnar, fullyrða þó, að meðalneyzlan á
íbúa í Bandáríkjunum sé langt umfram það, sem skyn-
samlegt geti talizt, ef miðað er við auðlindir jarðar.
Hin vanþróuðu ríki byggja 66 af hundraði íbúa jarð-
ar, en þær framleiða aðeins 12,5 af hundraði gæðanna.
„Ríku“ þjóðirnar framleiða 87,5% af gæðunum, en
fólksfjöldi þeirra er aðeins 34% heildarmannfjöld-
ans.
Fátæku ríkin eru á stigi lífskjara, sem heyra til
annarri öld á Vesturlöndum. Þetta skapar gífurlegt
vandamál, ekki aðeins í vanþróuðu ríkjunum sjálf-
um heldur einnig hjá hinum iðnvæddu. Ríkin eru orð-
in svo nátengd og heimurinn svo „lítill“, að vanda-
mála í einu ríki gætir í ríkum mæli í öðrum.
Þetta er augljóst í milliríkjaviðskiptum. Slæmur
hagur í einu ríkinu veldur því, að það kaupir minna
af gæðum af öðru en ella, svo að hagur sins síðara
verður líka rýrari. En þetta er einnig augljóst í heims-
pólitíkinni sem slíkri.
Einn aðalvandinn við friðsamlega sambúð er ein-
mitt sjálft stjórnleysið í vanþróuðu ríkjunum. Á þessu
ári höfum við fylgzt með styrjöldum í Bíafra, Víetnam
og Mið-Austurlöndum, auk hvers kyns stjórnmála-
ólgu víða um heim. Þessi válegu tíðindi hafa einmitt
borizt frá hinum fátækari hlutum heims.
Flest Arabaríkin eru örsnauð og þeim vex í aug-
um tiltölulega góður hagur og tæknilegir vfirburðir
ísraelsmanna, grannríkis síns. í Nígeríu áttust við
þjóðir á mjög frumstæðu stigi og börðust einkum um
olíulindir, sem þeir töldu geta orðið grundvöll að bætt-
um kiörum í framtíðinni. Einnig í Víetnam er mennt-
unarskortur og fátækt ein meginrót vandans.
Af mannúCarúsuoöum og vegna eigin hagsmuna
hafa hinar ríkari þjóðir stutt þær fátæku. Það er því
mjög uggvænlegt, að þessi aðstoð hefur í rauninni
minnkað í prósentum af þjóðartekjum þeirra, og henni
eru sífellt meiri skilyrði ‘sett. Vanþróuðu ríkin höfðu
einmitt sýnt þess merki, að þjóðarframleiðsla þeirra
væri í vexti, og vonir stóðu til bættra lífskjara.
Margar ríkari þjóðir hétu því fyrir nokkrum ár-
um að verja 1 af hundraði af þjóðartekjum sínum til
aðstoðar við vanþróuðu ríkin. Sérfræðingar telja, að
yrði staðið við það loforð, mundi margt betur fara í
fátækari heimshlutanum innan skamms. Það er því
mikilvægt, að þessi ráðagerð verði framkvæmd.
íslendingar hafa aldrei legið á liði sínu, þegar aðrar
þjóðir hafa verið hjálparþurfi. Með batnandi efnahag
okkar sjálfra ætti nú að stíga stórt skref í þessum efn-
um. Við megum aldrei gleyma því, að við erum vissu-
lega í hópi hinna ríkustu í lífskjörum hvers borgara.
Jgins og ég vék að I síðustu
grein minni nokkru fyrir
páska, hafði leið mín þá legið
út til Kaupmannahafnar, og
hér hef ég dvalizt síðan í
kóngsins borg og það hefur
orðið hlutskipti mitt í nokkr-
ar vikur eins og svo margra
kynslóða íslendinga á Hafn-
arslóð að sitja á bókasöfnum
yfir gömlum skjölum og
skræðum til þess að öðlast
upplýsing og skilning á for-
undarlegri ferð og sögu
minnar ættarþjóðar gegnum
ár og aldir. Auövitað verður
maður að reyna að hafa sig
að, þegar allt uppihald í þessu
landi er orðið þriðjungi dýr-
ara en það var síðast, fyrir
íslenzkan ferðamann, en þó
verður maður aldrei svo heil-
agur að maður þiggi ekki
eins og eitt glas af Karlsbergi
og taki sér ekki frístund við
og við til að slappa af og
horfa í kringum sig á daglega
lífið á Vimmilskafti og Am-
ager-torgi.
Og hvað á ég svo aö segja,
að sé merkilegast og nýstárleg-
ast í Danagaröi. Það vill nú svo
til, að helzta umræöuefni hér
manna á meðal er veðriö. Nú er
kominn miður apríl og menn
skilja það ekki að vorið skuli
ekki enn vera komið, þetta kvað
vera alveg einstakt. 9. apríl
minntust Danir þess sorgardags,
ÁDEILA I STAD
ur, sem ekki ætti að kippa sér ritstjóraskipti við blaðið, þar
upp viö. En hér er þó líklega sem Herbert Pundik tók við
meira á seyði. Raddir þessarar stjórn blaðsins. Þessa veröur
nýju gagnrýni munu ekki þagna, vart með ýmsum hætti, neðan-
þó sumariö brjótist nú loks fram málsgreinarnar eða krónikkurn-
í næstu viku og gefi miinnum ar svokölluðu hafa tekið breyt-
hlýrra og notalegra veður. ingum og snúast æ meira um
Það er engan veginn auðvelt alls konar þjóöfélagsleg vanda-
að lýsa þessum nýju hugmynd- mál. Áður fjölluðu þær gjarnan
um. Þaö einkennilegasta við , um ferðasögu einhvers rithöfund
hina nýju þjóöfélagsádeilu er að ar á skemmtisiglingu á Miöjarð
hún kemur ekki með nein lækn- arhafi eöa innihaldslaust mont-
ismeðul um fullnaðarlausn nú hjal um það, aö meiri menning
er eins og trúin á ismana sé úr og meiri bóklestur væri á sögu
sögunni og hana skortir skipu- eyjunni en í öðrum löndum, nú
lag og flokksaga. Þetta hafa ver fjalla þær fremur um spillingu
ið einkenni stúdentahreyfing- " í dómstólakerfi Danmerkur eða
anna að undanfömu, eins hér um þörf á að rannsaka van-
í Danmörku og annars staðar .rækslusyndir lækna á sjúkrahús
Stúdentasamtökin hér eru í ótal um.
aögreindum smáhópum, hver Og nýtt fréttavikublað NB að
höndin uppi á móti annarri og nafni hefur myndarlega göngu
hafa aöeins tvisvar eða þrisvar • sína hér í Kaupmannahöfn og
getað nokkurn veginn samfylkt leggst mjög sterklega á þessa
sér í mótmælaaðgerðum og her sveif þjóðfélagsádeilu. Þaö birt-
taka háskólans hér á dögunum ir sérstakar rammasíður sem
gerðist ekkj af neinu skipulagi, kallast „kommentar" sem inni
heldur þvert á móti aif handa- fela spumingu samvizkubitsins,
pati og stjórnleysi. ádeiluna hverju sinni og víösveg
Þrátt fvrir þetta skipulags- ar á öörum síöum ritsins spretta
leysi hefur ádeila stúdentanna spurningar upp um hitt og þetta
hér valdiö meiri breytingum á sem umhugsunarvert í þjóðlíf-
háskólanámi og æöri menntun inu.
en áður hafa orðið í áratugi. Þó
þeir mótmæli enn hinu nýja há-
skóláfrumvarpi inniheldur það T?g endurtek þaö, að það er
stærri breytingar og stökk í , erfitt að gera grein fyrir
skipulagi háskólanna en nokk- * þessum nýju straumum þjóðfé-
urn hefði dreymt um fyrir svo lagslegrar ádeilu i einni blaða-
sem fimm árum. grein, um það þyrfti að ræöa frá
ótal hliðum. Ég ætla samt að
Uin nýja þjóöfélagsádeila revna að gera þetta gleggra þó
breiðist út á fleiri sviðum. ég sé óvanur því með því að
Það er til dæmis ljóst, aö hið færa dæmið lauslega heim til
mikilsmetna stórblað Politiken okkar.
hefur gengið henni á hönd eftir Meðan ég hef verið hér ytra
að þá voru þrjátíu ár liðin frá
innrás Þjóöverja í landið og
blöktu rauðir fánar í hálfa stöng
hvarvetna yfir borgarbyggöinni,
en svo huldust fánamir og borg
arbyggðin í hríðarbyl, og enn
eru skaflar á götum og strákar
fara í snjóboltakast. Er þaö í
frásögur fært í dag að strákur
einn olli slysum og meiðslum á
fjölda fólks nú i miðjum apríl
með þvi að kasta snjóbolta í
rúöu á strætisvagni, ökumanni
brá svo i brún við þessa send-
ingu að hann hemlaöi snögglega
og rákust önnur ökutæki þá aft-
an á hann.
Annars er það versta viö
þennan langa vetur, að það er
sagt að hann leggist á sinnið á
mörgum, menn eru farnir að þrá
„foráriö“ og fuglasönginn og hin
annars svo glaðlynda þjóö gerist
niðurdregin og nöldursöm,
horfir upp í drungann og hagl-
skýin og er búin að gefa upp
alla von um að nokkurt sumar
komi. En i augum íslendings af
norölægari slóðum er það að-
eins merki um óþarflega heimtu
frekju á hendur náttúrunni að
krefjast þess, að sumarið sé
komiö í marz.
Tjað er kannski að einhverju
leyti veðráttunni að kenna,
að mér hefur fundizt ég að
þessu sinni verða var viö nýjan
og nöldursamari anda hér i
Danmörku en áöur. Mér finnst
eins og alls staðar undir niðri
sé meiri ólga en áöur. Ég hef
kannski minnzt á þetta áður,
að þjóðfélagsádeila hefur farið
i vöxt í Danmörku. Sumt af því
er kannski bara geðvonzkunöld-