Vísir - 23.05.1970, Side 7

V í SIR . Laugardagia- 23. maí HKML
cTWenningarmál
@ða£»r Jtmsson skrilar um útvarp:
Andinn og efnið
Cigur, útvarpsleikur Þorvarðar
Helgasonar sem fluttur var
á fímmtuda gskvöld, lýsir síðasta
deginum í ævj einræðisherra,
einræðisríki, sem riðar til fails.
Þær litlu vísbendingar sem
leikurinn veitti um verk og feril
einræðisherra þessa, sögu lands-
ins, byitinguna sem yfir stend-
ur í leiknum, uröu til að minna
áheyrandann á nöfn eins og
Batista á Kúbu, Duvalier á
Haifi, Trujiik) í Dominfku. En
sú upprifjun varð leik Þorvarö-
ar satt að segja tii einskis fram-
dráttar. Síður en svo: þrátt fyr-
ir alit vitom við of mikið um
þessa herra og stjómarhætti
þeirra í skjóli bandarísks fjár-
magns og vopna til að geta tek-
ið óblöndnum hug þeirn sálar-
þroska, andlegri niðurstöðu æv-
innar, sem einræðisherrann í
leiknum þóttist vilja lýsa. I
ljósi þeirrar lýsingar verður
pólítískur fatalismj leiksms enn
óviðfelldnari en ölia: al'lt er og
verður óbreytt, eftir tuttugu ár
verða uppreisnarmenn bara
komnir í sæti hinnar fyrri ein-
ræðisstjómar, og ný bylting Hk-
lega byrjuð. Einræðisherrann í
leiknum ber enga sök á neínu,
þó hann taki göfugmannlega á
sig sökina af ðHu misferli, —
það er bara „kerfið“, „þróunin"
sem spiilt hefur hugsjón hans.
Nú má svo sem segja að erindi
Þorvarðar Helgasonar sé ekki
að iflytja afturhaldssama pöii-
tíska predikun í dæmisögustíl
og ekki einu sinni fjalla um
þjóðfélagsmá’l og pólitík, það
sem fyrir honum vakir sé fyrst
og fremst mannlýsing sú sem
sett er niður í þetta ankanna-
lega umhverfi, heimspekileg út-
tekt einnar mannsævi. Að þessu
leyti til minnti Sigur á fyrri út-
varpsleik Þorvarðar, Afmælis-
dag, í haust sem einnig snerist
gersamlega um aðalhlutverkið,
uppmálun einnar mannlýsingar.
Gallinn er bara sá að Þorvaröi
Heigasynj tókst ekkj að gera
orðræður hins uppgefna einræð-
isherra áhugaverðar út af fyrir
sig, en yfirdrifinn áhugi og
aðdáun á honum skipar öllum
öðrum hlutverkum á óæðri bekk,
útMokar að hann sjáist nokkru
sinni í t-aunverulegu hlutfaili við
annað fólk, mannleg vera á
meðal manna. Því erþaðaðhinn
póiitískj og þjóöfélagslegí veru-
leiki sem leikurinn leiðir hjá
sér að lýsa verður áheyrandan-
ieiknum eftir sögunni, er tvi-
leiksins, aö aldrei tókst að lýsa
raunveruilegum mannj að baki
einræðisherranum, aðeins hinni
grunnfærustu réttlæting vonds
stjórnarfars.
Þorsteinn Ö. Stephensen lék
hinn hása og þreytúlega ein-
ræðisherra án þess að hlutverk-
ið veittj honum neitt færi að
neyta yfirburða sínna í útvarpi,
en Helgj Skúlason stjórnaði
flutningj leiksins sem í öllu fór
fram að venjulegum útvarps-
hætti.
T Tndanfarið hefur Samfaýli
Einars Kvarans verið flutt
sem framihaldsleikrit í útvarp-
inu, fimmtj og síðastj þáttur
þess verður fiuttur síðara sinni
f kvöld. Ævar Kvaran gerði leik-
gerðina öftir sögunni og stjórn-
ar fflutningi leiksins, en í aðal-
hlutverkum eru Anna Herskind
(frú Finndal), hin viðfelldna
unga leikkona sem á sínum tíma
lék í Hver er hræddur viö
Virginíu Woolf i Þjóðleikhús-
inu en hefur varla sézt á sviði
síðan, Gunnar Eyjólfsson
(Gunristeinn Iæknir) óg Gísli
Halldórsson sém auðvitað fer á
kostum í hlutverki Jósafats, 4
eða svo hefur mér heyrzt. •
Einar Kvaran samdi sem J
kunnugt er sjálfur ieikrit upp úr •
Sambýli, Jósafat, og kann að 2
þykja einkennilegur háttur aðj
fara nú í fötin hans að nýju. •
Ég hef ekki heyrt útvarpsleik-J
, inn til nógrar hlitar til að meta«
hvernig leikgerð Ævars Kvarans s
hefur tekizt en heyrist hannj
fara með verkið af trúmennsku •
við söguna og raunar einnigj
leikinn sem með köflum a. m. k. •
er furðu nákvæmlega fylgt •
Þessi háttur, leikflutningur íj
AUGMéghrili
með gleraugum frá
Austurstræti 20. Simi 14566.
lyli
$
útvarpi, er aiis ekki sið®i en
margur annar tií að rifja upp
mi'kilsverðar skaldsögur. Og
Sambýli Einars Kvarans, ásamt
leiknum etifir sögunni, er tví-
Aðstoðarlæknir
Staða aðstoðarlæknis við geðdeild Borgar-
spftalans er laus til umsóknar Upplýsingar
varðandi stöðuna veitir yfirlæknir deildarinn-
ar. Laun samkvæmt samningi Læknafélags
Reykjavíkur við Reykjavíkurborg. Staðan
veitist frá 15. júlí n. k. Umsóknir, ásamt upp-
lýsingum um nám og fyrri störf, sendist
Sjúkrahúsnefnd Reykjavíkur fyrir 20. júní n.k.
Reykjavík, 22. 5. 1970.
Sjúkrahúsnefnd Reykjavíkur.
mælalaust með helztu verkum
hans frá efri árum. Hin siðari
venk Einars Kvarans, og aílar
skáldsögur hans, gerast sem
kunnugt er í borgaralegu sam-
\ \
félagi i Reykjavik. Sé til sér-
stakur þáttur nútímabókmennta
sem nefna mætti „borgaralegar
l5ókmenntir“ er Einar Kvaran
höfuðskáld þeirra ailt fram á
þennan dag. Þrátt fyrir yfirvai'p
raunsæislegrar samtiðarlýsingar
er f slikum skáldskap einatt
verið að fjalla um annan, „innri"
og ef til vill ,,æðri“ veruleika
fyrst og fremst eða alveg ein-
vörðungu, lýsa „andlegum"
átökum. Þetta veröa æ gleggra
hjá Einar Kvaran eftir þvi sem
spiritisminn nær meiri tökum
á honum: Sambýli má kalla
höfuðrit þeirrar iifsskoðunar i
bökmenntum okkar. En ein-
kennilegt er þaö að hinni and-
legu þróun og þroska, fullnægju
ef ekki fuilsælu aö lokum, er jafn
an samfara hjá Einari Kvaran
fuilsæla fjár sem virðist beinlin-
is forsenda hins andlega þroska.
Og annað það að gróðastarfsem.
in, gróðamyndunin, aflvakj hins
borgaralega samfélags, er ein-
att saknæm, og jafnvel beinlínis
glæpsamleg hjá honum, við-
skipti, kaupsýsla eins og þeim
er lýst í skáldsögum hans jafn-
an á mörkum laganna ef ekki
beinlínis handan þeirra. Jósafat
er ekki bara okrari heldur Kka
ótíndur þjófur og dugir ekki
minna en brenna hann á báli
að lokum svo hann sjái ljósið.
Hinn andlegi Gunnsteinn læknir
hreppir hins vegar ekkjuna fríðu
og allan hennar auð. En þessi
átök andans og efnisins eru ekki
nema eitt af mörgum athugunar-
efnum f ritum Einars Kvarans
sem enginn gaumur hefur enn
verið gefinn. Þaö er ekki vansa-
laust um einhvern okkar
fremsta skáldsagnahöfund og
annan eins áhrifamann i and-
legu lífi og Einar Kvaran var
um sína daga.
r
m
jfr.ír
☆ ☆
HELGARSKEMMTUN
FJÖLSKYLDUNNAR
NÚTÍM AF JÖLSK YLDAN leitar sífettt
nýrra hugmynda. Á sýningunni HEIMIL-
IÐ- „Veröld innan veggja“ finniö þér
ýmsa möguleika, sem þér hafið áreiðan-
lega ekki vitaö af áöur.
NÚTÍMAFJÖLSKYLDAN leitar beztu
möguleikanna hvað varöar vörugæði,
verð og skilmála. Sýningin okkar auö-
veldar þennan samanburð.
ÖLL FJÖLSKYLDAN ætti að heimsækja
sýninguna HEIMILIÐ- „Veröld innan
veggja" strax um nelgina. Viö bjóöum
upp á fjölskylduskemmtun í dag.
TÓTÍ TRÚÐUR er þegar orðinn stórvinur
barnanna, sem hafa heimsótt okkur í
Laugardalshöllinni.
Lúðrasveit barna úr Kópavogi undir
stjórn Björns Guðjónssonar leikur í dag
úti fyrir Laugardalshöll.
ELNA SUPERMATIC glæsileg saumavél
er vinningur í GESTAHAPPDRÆTTI
sýningarinnar og verður hún dregin út
eftir kvöldiö í kvöld. Dregið á þriggja
daga fresti um glæsilega vinninga. —
Kennsla og ábyrgð innifaliö. — Umboð:
Siffi og Valdi.
SÝNINGARSKRÁ, eins konar handbók
heimilisins er til sölu á sýningarsvæðinu,
— aðeins 35 krónur.
Að lokinni göngu um sýningarsvæöi er
þægilegt að njóta veitinga í véitingasal
sýningarinnar. Þar eru sýndar eftirprent-
anir málverka, inniendar og erlendar.
HOLLT ER HEIMA HVAÐ. Heimsækiö
sýninguna HEIMILIÐ- „Veröld innan
veggja". Opiö frá kl. 2—10, sýningar-
svaeðinu er lokað kl. 11.
HEIMIUÐ „*Veröld innan veggja
v
j