Vísir - 09.02.1971, Síða 7

' r r y r r ' »;• r
• r • » ■ ' • • r r
y r r. r* ' ’ fn
VÍSIR . Þriðjudagur 9. febrúar 1971.
cytyfenningarmál
Isienzkar bókmenntir erlendis:
Litli maðurinn
og pjoðielagio
Ntöjainálaráðuneyiíö, skáld-
saga Njarðar Njarðvík kom sem
kunnugt er út í Noregi, í ný-
norskri þýðingu í fyrra, og í
hau&t var bókin gefin út á
dönsku, og nefnist í þýöingu Má
vi fá et bam, hr. minister?
Alf Grostöl þýddi söguna og
teiknaói myndir við hana, en
Grevas Forlag gefur bókina út.
Niðjamálaráðuneytið kom fyrst
út, hjá Heigafelli, árið 1967, og
fékk þá nokkuð misjafnar undir-
tektir. Hér verður getið nokk-
urra umsagna um bókina í nor-
rænum blöðum i haust, sem blað
inu hafa borizt.
Tl ennmg Ipsen skrrfaði ritdóm
•*"*• um norsku útgáfuna í Jyl-
landsposten í febrúar í. fyrra
undir fyrirsögninni Lítill karl í
k$þu, og mun umsögn hans
hafa átt sinn þátt í því að bókin
var síðan gefin út á dönsku. —
Oftlega er þess krafizt, að bók-
memntir fjalli um þjóðfélagsmál,
taki afstöðu til stjómmálanna,
segir Ipsen, og þessi ungi ís-
lenzki höfundur hefur tekið þá
kröfugerð aivarlega. Hann hefur
skrifað eitraða ádeiilu á hina
pólitísku valdabaráttu. Saga
hams gerist ekki í ímynduðum
heimi heldur heima á íslandi,
og hún hæfir beint í mark skrif-
finnsku og pólitískra ioddara-
bragða ... Saga Njarðar Njarð-
vík er spaugsöm og greinþarleg
afhjúpun pólitiskrar taifl-
mennsku. Stjórnmálamenn
verða varla til að fagna höf-
undi, en þeim ætti þó að
stökkva bros ef þeir líta í sinn
eigin barm. Þessi meinlega á-
deila beinist engan veginn að
íslenzkum efnum sér í lagi, hún
iýsir hjálparleysi okkar allraand
spænis alkunnu pólitísku valda-
kerfi, segir Henning Ipsen aö
lokum.
f svipaðan streng tekur Erik
X H. Madsen í Vestkysten
3/10 í umsögn um dönsku út-
gáfu sögunnar, en finnst samt
minna til um hana en Ipsen.
Hugmyndin er góð, tilvalið
ádeiluefni, segir gagnrýnandinn.
En það verður ekki ýkja mikiö
úr henni. Stillin er þurrlegur og
veitir hvorki spaugi né bræöi
fullnægjandi framrás. Þaö er ein
kennandi um aðferð höfundar
að sögunni lýkur í þeim svifum
sem Stefán heldur heim til að
segja konu sinni tíöindin —
að þau fái ekkert barn að eign-
ast. Einmitt þá hefði sagan get-
að orðið verulega alvarleg,
hættuleg að marki. Lesandan-
um finnst að hér hafi gott
söguefni verið blásið upp meira
en það þoldi.
yeígerð framtíðarsaga. sem
H&gur við að minni lesahda á
Fogru nýju veröld Aldous Hux-
leys, segir á hinn bóginn N.H.
Söe í umsögn um Niðjamála-
ráðuneytið í Kristeligt Dagblad
28/10. Ádeilan er vel af hendi
leyst og fer ekki rniMi mála
hvert broddur hennar beinist.
Þar fyrir er það vafasamt hvort
þeir taka mark á bókinni sem
hún á mest erindi við, segir
gagnrýnandinn.
niðjamálaráðherra: Haldið þér
kannski að það sé hægt að
stjórna landi, stjórna heilili þjóð
með því að hlusta á mannlegar
tilfinningar og taka tillit til
þeirra? Niðurstaða Njarðar er að
þess sé lftil von ef valdhafar
,fara með völd sín einungis.
þeirra sjálfra vegna. ÖM stjórn-
mál miða.að þvi að ná völdum,
halda þeim og njöta þeirra ...
Bók Njarðar Njarðvík er böl-
sýn, eygir enga lausn vandans.
Sagan gerist á íslandi f náinni
framtíð, og augljóslega beinist
gagnrýni höfundar að rótgrónu
íslenzku valdakerfi. Engu að
síður er erindi hennar tímabært
annars staðar þar sem stjórn-
mál þrífast á yfirboðum og póli
tísk hugmyndafræði hefur vesl-
azt upp ...
Kurt Sanmark, finnskur rit-
höfundur sem var i haust gest-
yir Norræna hússins í Revkjavík,
skrifar ýtarlega um bókina i
Huvudstadsbladet í Helsingfors
4/11. Það er óhugnanleg fram-
tíðarsýn sem saga Njarðar bregð
ur upp, segir hann m.a. En því
miður er það fullkomlega mögu
legt að hún verói aö veruleika
i heimi sem orðinn er of fjöl-
mennur, einnig í þróuðum lönd
um þar sem takmörkun fæðinga
er ætlað að tryggja góö lífs-
kjör, þar sem hver einstaklingur
er aðeins lítið peð í tafli stjórn
málanna ... Þaö kann að þykja
aðfinnsluvert að Njörður skuli
ekki vinna til meiri hlítar úr
sínu ágæta söguefni, segir San-
mark ennfremur. En hin ein-
földu sögusnið verða ásamt um
hverfislýsingunni til þess að
gera sögu hans sériega trúverð-
uga. Ég get mætavel hugsaö
mér þessa sögu gerast í Reykja-
vík, að bankagjaldkerinn gangi
fvrir ráðherra til að ræða per-
sónulegt vandamál sitt að hvert
atkvæði skipti miklu þar sem
kjósendur eru fáir. Og hæðni
höfundar er svikalaus, ádeilan
haefir beint í mark bæöi tals-
máti valdhafa í sögunni og lýs-
ing pölitískrar baráttu, stíllinn
fáorður og agaöur. Þetta er bók,
sem vert er að lesa, umhugsun
arverð bók, segir Kurt Sanmark
að lokum.
í tímaritinu Horisont, sem
Svenska Österbottens Littera
turförening gefur út f Vasa í
Finnlandi, birtist ööru hverju ís-
lenzkt efni. í 5.—6. hefti ár-
gangsins 1970 sem út kom
skömmu fyrir áramót er t.a.m.
birtur kafli úr skáldsögu Thors
Vilhjálmssonar, Fljótt fljótt
sagði fuglinn i þýöingu Peter
Hallbergs og ýtarleg grein um
„Thor Vilhjálmsson och modera
ismen i islandsk prosa“ eftir
Svein Skorra Höskuldsson. Þá
eru í þessu hefti tvö smáljóö
eftir Vilborgu Dagbjartsdóttur
í sænskri þýðingu Njarðar Njarö
vik og smásaga eftir Friðjón
Stefánsson, Ekki veiztu, Ella ...
i danskri þýðingu Þorsteins Stef
ánssonar. Horisont kemur út
sex sinnum á ári, allstórt og
fjölbreytt að efni og gerir sér
far um aö birta efni frá ölluro
Norðurlöndum.
Þráinn Bertelsson skrifar um kvikmyndir:
Neikvæðasta umsögn um bók-
ina birti Knnd Holst í Berl-
ingske Tidende 21/11. Nafn
bókarinnar, Niðjamálaráðuneyt-
ið þykir sjálfsagt fjarska fynd-
ið heima í Reykjavik þar sem
nútíminn er á fleygiferð og
reyndar miklu nýrri en t.a.m.
hér í landi segir hann. Framtíðar
lýsing sögunnar felst í því einu
að komið hefur veriff upp niðja-
málaráðuneyti svo stjórnarvöld
hafa þaö í hendi sér aö neita
andstæðingum um leyfi til að
eignast börn... Þetta er öll
fyndni þessarar næfurþunnu
sögu. Höfundur reynir með erf-
iðismunum að gera gys að póli-
tískri valdastreitu og íslenzku
þjóðinni sér í lagi, en það bjarg
ar engu, enda er höfundur ekki
maður til að koma sögu sinni
á flot. Æi, Laxness hvers lags
flysjungar halda sig nú til dags
á eyjunni þinni? spyr Knud
Holst að lokum.
Oetri undirtektir hlaut bók og
° höfundur I Göteborgs-Post
en þar sem Crispin Ahlström
birti umsögn um hana 23/9.
Saga Njarðar um hjónin sem
langar til að eignast barn en
fá það ekki fyrir stjórnarvöld-
unum, bregöur skærri birtu yfir
hugsanlega bróun i vel skipu-
lögðu samfélagi, segir hann,
samfélagi sem er of vel skipu-
lagt, býr við ofstjórn .. . Lykil-
orðin í bókinni eru lögð i munn
Engin miskunn
(Play Dirty)
Stjórnandi: Andre De
Toth
Framleiöandi: Harry
Saltzman
AÖalhlutverk: Michael
Caine, Nigel Davenport
Nigel Green, Harry
Andrews o. fl.
Ensk-amerísk. íslenzkur
texti, Tónabíó.
ýmsar nierkilegar leiðir munu
vera til þess að ávaxta fé,
og kvikmyndaframleiðandinn
Harry Saltzman hefur komið
auga á eina slfka leið, sem virð-
ist reynast honum vel. Galdur-
inn er m. a. sá að hann kaupir
mikið af dínamíti og lætur
sprengja i loft upp geysileg
verðmæti og tekur kvi'kmvnd af
öllu saman. Og fólk virðist vera
fíkið i að sjá þessar spreng-
ingakvikmvndir.
Harry Saltzman er Kanada-
maður. fæddur 1915, og varð á
síðasta áratug einn gróðasælasti
kvikmyndaframleiðandi í heimi.
Honum græddist fé á James
Bond myndaseríunni og öðrum
njósnamvndum og nú siðast á
stórmyndinni ..The Battle of
Britain", sem reynzt hefur
fremur vinsæl, bótt vandfundin
sé innantómari mynd.
„Play Dirtv“ heitir sú mvnd
Saltzmans, sem Tónabíó sýnir
núna. Söguþráðurinn er hinn
samj og í flestum stríðsmynd-
um: Nokkrir harffjaxlar leggja
upp i leiðangur. sem á aö hafa
gífurlega þýðingu fyrir úrslit
heimsstyrjaldarinnar. í þetta
skiptið stendur til að sprengja
upp eldsneytisbirgðir einhvers
staðar við Afríkuströnd, svo að
Rommel neyðist vegna bensín-
leysis til að hægja á sér við að
berja á Bandamönnum.
Auðvitað má alls ekki skýra
frá þvi, hvernig leiðangurinn
heppnast, en frá upphafi til
enda er mikið um sprengingar
og blóðsúthellingar.
Myndin er að flestu leyti á-
gætlega gerð og rnjög fallega
tekin á köflum. Leikararnir
hespa hlutverkin sin af fyrir-
hafnarlaust, og aJlt gengur eins
og vel smurð véi Áður en mvnd
in byrjar. veit maöur á hverju
er von, og um þaö er tnaður
heldur ekki svikinn. Sem sagt
veniules stríðsmynd í skárra
meðallagi.
Islenzkur texti fvl’gir mynd-
inni eins og flestum myndum
nú orðið. hversu léleaar sen)
þær eru. Textaþvðendur kvik-
mvndahúsanna virffast ekki all-
ir vera miklir- tungumálamenn,
en þó hafa f.evta'-nir i Tónabíói
yfirleitt verið þoianlegir og
janfvel góðir, en í þett.a skiptið
bregður svo við. að textinn er i
meira lagj hroðvirknisle'»ur.
Orð eins og .Petrol'1 býðir
revndar bensín en ekki olfa og
..engin miskunn“ er væuast sagt
vafasöm hýðinn á .Plav Dirty".
Fáeinir unelint’ar skemmtu
sér við að vera með hárevsti ð
sýninsunni. en sjíkt er plága,
sem kvikmvhðáhússsestir eiga
heimtingu á að vera lausir við.
*
*
í
Til sölu
Mercedes Benz sendiferöabifreið árg. 1SG8, nýupptek-
in vél. Sæti fyrir 10 farþega. — Sirni 40250 og 82553
eftir kl. 7.
1
/