Vísir - 23.06.1971, Síða 8

VIS IR . Miðvikudagur 23. júní 1971
VISIR
utgerandi: keykjaprent bl.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R EyjóMssoo
Ritstjóri • Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Brðttugötu 3b Simar 15610 11660
Afgreiðsla Bröttugötu 3b Simi 11660
Ritstjórn: Laugavegl 178. Sirni 11660 f5 tinur)
Askriftargjald kr. 195.00 ð mánuði innanlands
f lausasölu kr. 12.00 eintakiö
Prentsmiðia Visis — Edda ht.
Nýtt farartæki
fsland er eitt af fáum löndum, þar sem reiðhjól hafa
ekki náð almennri hylli. Hér hafa reiðhjól hingað til
verið álitin leikföng fyrir böm og unglinga. Víða er-
lendis er hins vegar mjög algengt, að fólk noti reið-
hjól sem samgöngutæki og hjóli til vinnu sinnar og
verzlunarerinda.
Þetta hafa margir íslendingar séð í Kaupmanna-
höfn. Þar er reiðhjólið talið svo mikilvægt samgöngu-
tæki, að gatnakerfið er víða þrískipt í götur, hjóla-
brautir og gangstéttir. Víðar á Norðurlöndum og í
Þýzkalandi eru hjólabrautir sérstakur þáttur sam-
göngukerfisins.
Ýmsar ástæður valda því, að reiðhjólin njóta ekki
sömu vinsælda hér. í fyrsta lagi er landslagið reið-
hjólunum ekki í hag. Þau eiga bezt við á flatlendi. í
öðru lagi er svo vindasamt hér, að það veldur hjól-
reiðafólki erfiðleikum. I þriðja lagi er tiltölulega fljót-
legt að aka bOum um miðborg.Reykjavíkúr óg auðvelt
að finna bílastæði. Erlendis er hins vegar oft fljót-.;
legra að ferðast á reiðhjólum en bílum um miðborg-
irnar. Og ástæðurnar fyrir lítilli notkun reiðhjóla hér
á landi eru líklega fleiri.
En nú hefur það gerzt, að mikill áhugi á hjólreiðum
hefur gripið um sig hér á landi. Reiðhjól em rifin út
úr verzlunum jafnóðum og þau koma til lands-
ins. Eflaust er það áhuginn á trimminu eða puðinu,
sem veldur þessari breytingu. Kyrrsetufólk hefur
sannfærzt um, að því sé nauðsynlegt að fá hreyfingu
og stunda útilíf. Og það er almennt viðurkennt, að
hjólreiðar em eitt af því hollasta sem hægt er að
stunda af því tagi. Þess vegna er fullorðna fólkið á
íslandi allt í einu farið að hjóla.
Kostir þessarar hugarfarsbreytingar eru augljós-
ir. Um heilbrigðishliðina þarf ekki að fjölyrða, svo
mjög liggur hún í augum uppi. En kostirnir em fleiri.
Ef hjólreiðar breiðast vemlega út, ætti þungi bílaum-
ferðarinnar að minnka og óhreinkun andrúmslofts-
ins að minnka.
En auðvitað fylgja líka vandamál. Skiljanlega vant-
ar hér reiðhjólabrautir, því að ekki hefur verið talin
ástæða til að taka fé frá öðmm framkvæmdum og
verja til gerðar slíkra brauta fyrir þá fau, sem hafa
stundað hjólreiðar. Og hjólreiðar mega aukast mikið
frá því, sem nú er, til þess að skipuleggjendur um-
ferðar sjái ástæðu til að kosta miklu til slíkra fram-
kvæmda.
Það er því ljóst, að slysahættan, sem er samfara
hjólreiðunum, mun verða mikil um ófyrirsjáanlega
framtíð. Nú þegar eru slysatölumar orðnar óhugnan-
lega háar. Ökumenn verða því að taka vaxandi tillit
til bessa „nýja“ farartækis á götunum og muna eftir
hví, að reiðhjól hafa sama umferðarrétt og önnur far-
artæki.
Verða gervihnettir framtíð-
arlausnin í fræðslumálum?
Jarðarbúar verða orðnir
6000 milljónir um næstu
aldamót, og það verður
ekki unnt að sinna þörf-
um þessa aragrúa með
þeim aðferðum, sem við
nú notum. „Ef ekki á að
fóma þeim tíu til þrjátíu
prósentum fólksins, sem
mun búa í afskekktum
hlutum heims og neita
þeim um réttindi til sam
bærilegrar menntunar
við aðra, þá er eina lausn
in að nota gervihnetti til
menntunar“, segir sér-
fræðingur Sameinuðu
þjóðanna Jacques Torfs.
Fulltrúar á ráðstefnum
sitji bara heima í stofu
Þetta mál er umdeilt en full-
trúar á ráöstefnu SameinuÖu
þjóðanna um þessi efni veltu
t'yrir sér í fúlustu alvöru, hvort
slíkir fundir þeirra yrðu ekki
eftir 10 eða 15 ár haldnir meö
þeim hætti, að þeir „sætu heima
í ,stofu“, og fylgdust hver með
öörum og flyttu sitt mál í „sjón-
varp“. 1 Bandaríkjunum eru á-
æflanir!tfert'um sííká fundi, og
þetta hefur jafnvel verið reynt
í litlum mæli. Þessar tilraunir
eru mjög mikilvægar, ef ein-
hvem tíma á aö koma að því,
að menntun með geryihnöttum
geti leitt milljónir manna úr
fáfræði fortíðarinnar inn í mennt
aðan heim framtíðarinnar.
Sérfræöingarnir áætla, að eft-
ir fimm ár verði unnt að senda
skólasjónvarp beint frá gervi-
hnetti til skólabyggingar eða
menntastöðvar í einhverju byggð
arlagi án þess að sendingamar
þurfi að fara gegnum endur-
varpsstöð á jörðu. Indverjar
hafa á prjónunum að reyna eftir
þrjú ár að senda beint til sam-
komustaða í sveitarfélögunum,
sem þurfi aðeins að setja upp
þriggja metra loftnet til að
móttaka skólasjónvarpið. Af
fimm þúsund indverskum þorp-
um sem munu taka þátt í þess-
ari tilraun, mun helmingurinn
fá sendingamar beint og hinn
helmingurinn um endurvarps-
stöðvar. Þessi tilraun er byggð
á samvinnu við Bandarikin og
verður notað bandarískt gervi-
tungl, sem hefur 10 metra loft-
net. Indverjar ætla að senda út
fræðslu í fjórar stundir daglega
á þennan hátt.
Eitt sjónvarpstæki yrði í
hverju af 560 þúsund
þorpum
Þetta gæti valdið raunveru-
legrí byltingu í Indlandi, öðru
fjölmennasta ríki heims, þar
sem menntun hefur ekki náð að
gagni nema til örlítils hluta
landsmanna. Indversk stjóm-
völd ætla sér að setja sjónvarps
loftnet, að minnsta kosti eitt í
hvert af 560 þúsund þorpum
landsins. Með þessum hættj á
að senda daglega, á átta af hin-
um sextán viðurkenndu tungu-
málum landsmanna, leiðbeining-
ar tii alþýðu manna um það,
hvemig hún geti bætt hag sinn
og líf.
„Stóri bróðir hefur
auga með þér“
Augu indversku fulltrúanna á
ráðstefnu Sameinuöu þjóöanna
Ijómuðu, þegar þeir töluöu um
„fyrirheitna landið", menntun
til handa hverjum Indverja. Aðr-
ir ráðstefnumenn vöruðu við
hættum, sem af þessu kynni að
leiða, til dæmis að „stóri bróð-
ir“, ríkið, yrði of öflugt. Menn
leiddu hugann að skáldsögunni
frægu „1984“, þar sem tæknin
er orðin slík, að fýlgzt er með
sérhverjum athöfnum einstakl-
ingsins á heimili hans með
„sjónvarpi", og „rikið" getur
stjómað athöfnum hans. Þá var
llllllllllll
MBOTÍfflHI
■ ’■■■■■■ H ■■■ 08
Umsjón: Haukur Helgason
rætt um kostnaðinn við hina
nýju tækni.
Torfs og fleiri sérfræöinganna
athuga um þessar mundir,
hvernig koma megi við gervi-
hnöttum við fræðslu í Suður-
Ameríku. Hann segir: „Þar sem
færrj búa en 40 á ferkílómetra,
eins og er um fimmta hluta
Suður-Ameriku, er aöeins um
tvennt að velja, gervihnetti eða
menntunarskort". Torfs sagði,
að með notkun gervihnatta
mætti „spara sér tuttugu ár“,
sem gætu skipt sköpum í mál-
efnum Indverja og margra ann-
arra.
Ódýrast að byrja með
gervihnetti
Um Alaska sagði hann, að
notkun gervihnatta við upp-
fræðslu væri þar ekki aðeins
æskileg heldur beinlfnis nauð-
synleg. Harold Wigren ftá
bandarísku fræöslusamtökunum
sagði, að raunar hefðj gervi-
hnötturinn verið „uppgötvaöur"
f Ala'ska. í Alaska á að byrja
sendingar kennsluefnis um
gervihnött í september næst
komandi, og væntanlega verður
sams konar tækni notuð til
kennslu f afskekktum byggðar-
lögum víðar f Bandaríkjunum.
í ýmsum löndum Afríku og
Asíu, þar sem enn er fitið eða
ekkert um sjónvarp, yrði kleift
að ná til alþýðu manna á mun
hraðari og ódýrarj hátt, ef byrj-
að væri með kennslu um gervi-
hnetti Hvar sem væri f heimin-
um meðal menntaðra og ó-
menntaðra manna, rikra • þjóða
og vanþróaðra, mundi notkun
gervihnattanna geta flutt
fræðsluna til fleira fólks á
skemmri tíma. Fulltrúar á fund-
inum voru á því. að „allar þjóö-
ir væru vanþróaðar í mennta-
málum".
/
Hindra uólitíska
• '—‘+,run.
Mörg ljón eru á veginum.
Lausnin yrðj að vera samvinna
allra aöila. þar með alþjóða-
stofnana. aíbjóðlegra banka o”
Sameinuðu þióöanna.
Og ekki sízt þarf að hind-"
Dólitíska misnotkun hinnar
nýju tækni. Hindra þarf, aö
gervihnettir verði í höndum
stórvelda eða einstakra ríkic-
stiórna tæki til að dreifa a-
róðri yfir fáfróðan almenning
um heim allan.