Vísir - 25.09.1971, Síða 8

8
y/ í SI —. Laugardagur 25. september 1971,
vísir
Utgerancn: KeyKjaprenr M.
Framkvæmdastlóri: Svelno R. Ejrjólfssoo
Rltstjórl: Jónas (Cristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birglr Pétursson
Ritstiómarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skóli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b. Slmar 15610 11660
Afgreiðsla- Bröttugðtu 3b Slml 11660
Ritstjóni: Laugavegi 178. SlmJ 11660 (5 llnur)
Askriftargjald kr. 195.00 á mánuöi innanlands
I lausasölu kr. 12.00 eintaldð
Prentsmiðla Vfsis — Edda hl.
ískyggileg þróun
]\f ikið mun vera til í því, að umferðarmenningu okkar
íslendinga sé mjög ábótavant, og eftir þeim fréttum,
sem daglega má lesa í blöðum og sagt er frá í öðrum
fjölmiðlum, fer hún sízt batnandi. Hér í blaðinu í
fyrradag var það haft eftir framkvæmdastjóra eins
tryggingafyrirtækisins, að fjöldi tjóna hefði aukizt
um 22,7% fyrri hluta þessa árs, miðað við sama tíma
árið á undan. Verðmætin, sem í súginn fóru, kvað
hann vera rúmlega 74% meiri, en hluti af þeirri aukn-
ingu væri að vísu afleiðing aukinnar dýrtíðar. Sagt
var að önnur tryggingafélög mundu hafa svipaða sögu
að segja, enda er vitað að þau tapa öll meira eða
minna á bifreiðatryggingunum.
Þetta er ískyggileg þróun, og hið hörmulegasta er,
að hún er að mjög miklu leyti sjálfskaparvíti. Öllum
sem um þessi mál fjalla, ber saman um að meiri-
hluti bifreiðaárekstra verði vegna óaðgæzlu og
glannaskapar ökumanna. Sama er að segja um mörg
dauðaslysin, þegar ekið er á fótgangandi fólk. Þau
verða vegna þess, að ökumaðurinn fer svo hratt,,:að
hann getur ekki stöðvað farartækið í tíma, þegar
hann tekur eftir vegfarandanum, og stundum er engu
líkara en ökumenn haldi að þeir séu einir á ferð og
þurfi einskis að gæ a nema að halda bifreiðinni á
veginum, og jafnvel þar bregzt þeim stundum boga-
listin þegar þeir gleyma hraðamælinum alveg líka.
Það hlýtur að vera þung byrði hverjum, sem fyrir
því verður að valda dauða annars manns eða kæru-
leysi. Hver sem sezt við stýri á ökutæki og ekur af
stað, ætti að hafa það fyrst og fremst í hugp, að á
leið hans verður hverju sinni fjöldi manna, ýmist í
öðrum ökutækjum eða fótgangandi, og einn eða
stundum fleiri eiga það undir honum, hvor<: bp<r kom-
ast heilir leiðar sinnar eða þetta verður jafnvel þeirra
síðasta ferð.
Verðmætin, scm glat'---'- í þessum ób*:.pum, eru b?!:1-
ur ekki neitt smácæGi, cinr: rg dæmin sanna. Hér er
því við mikið þjóðfélagslegt vandamál að etja. Um-
ferðarslysum verður vitaskuld aldrei afstýrt með öllu
hér fremur en annars staðar, en einhver ráð hljóta
að vera til þess að draga mikið úr þeim frá því sem
nú er. Sagt er að sérfræðingar í grannríkjum okkar
telji fljótvirkustu og um leið ódýrustu aðferðina að
auka löggæzluna. Sé þetta rétt, sem vart þarf að efa,
á tvímælalaust að gera það. Fámennri þjóð, eins og
Islendingum, er hvert mannslífið dýrmætt og and-
virði farartækjanna, sem ýmist eru stórskemmd eða
eyðilögð svo að segja dag hvem, hlýtur að vega á
móti launum æði margra löggæzlumanna. Aukin
fræðsla er eflaust góð og nauðsynleg í þessu efni sem
öðrum, en umfram allt þó sú, sem innrætir ökumönn-
um svo mikla ábyrgðartilfinningu fyrir lífi og eignum
sjálfra sín og samborgara sinna að þeir gerist ekki
sekir um svo vítavert gáleysi, sem ógætilegur akst-
u.r cr.
ll
Erlendu túristamir koma fram á svokölluöum þjónustu-
jöfnuði.
Xr-li JÍieA --rpfivqn tIUo
Innflutt í
erg og gríð
— Kjarabætur leiddu til 44-°jo aukningar á
innflutningi, meðan útflutningur óx aðeins
[ um 9°Jo
[ Við höfum flutt inn vör
/ ur á þessu ári í erg og
) gríð. í því hefur komið
\ fram, að almenn lífskjör
[ í landinu hafa mikið
i batnað eftir kauphækk-
7 anirnar í fyrra. Almenn
I ur innflutningur var á
) tímabilinu apríl—júní
) hvorki meira né minna 1
i en 44 prósentum meiri
, en á sama tírna í fyrra.
Á þessum tima fluttum
við samt aðeins út fyrir
9 prósentum meira en í
fyrra.
/ Tveim þriðju minna
af áli
. Álið hefur brugðizt okkur í
ár. Álbræðslur um heim allan
eiga í mestu vandræðum, og
Íbirgðir safnast hér sem annars
staðar. Við gátum ekki flutt út
nema fyrir 114 milljónir af áli
á 2. fjórðungi ársins, sem er
252 milijónum minna en var á
sama tíma \ fyrra, það er
minnkun um tvo þriðju. Annar
útflutningur þjóðarinnar hefur
hins vegar vaxið eðlilega, eða
um 18 af hundraði. Álið var í
fyrra nálægt 13 af hundraði af
öllum útflutningi, svo að við
getum þolað minnkun þess um
tíma.
Mismunurinn á innflutningi
og útflutningi er kallaður vöru-
skiptajöfnuður á máli fag-
manna. Hinn miklj vöxtur í inn
flutningi hefur snúið taflinu við
á þessu ári, svo að nú er vöru
skiptajöfnuöur óhagstæður á
öðrum fjórðungi ársins um rúm
an milljarð króna. Hann var hag
stæður á sama tíma í fyrra um
700 milljónir.
Á árinu fram til júníloka var
vöruskiptajöfnuður óhagstæður
um 1830 milljónir en hann hafði
verið hagstæður um 715 millj
ónir árið áður.
Högnumst á þiónustu
Þetta er óheillavænleg þróun,
stæði hún til lengdar. Það bætir
nokkuð úr skák, að við högn-
umst á ýmsum viðskiptum, sem
ekki eru kölluö vöruskipti og
tilheyra ekki útreikningum um
inn- og útflutning. Þetta eru
gjaldeyristekjur okkar og gjald
eyrisútlát á sviöum. eins og
samgöngum, ferðalögum, trygg-
ingum, vaxtagreiðslum o. fl., og
ekki má gleyma varnarliðinu,
Feröamannastraumurinn til
íslands eykst stöðugt, og ís-
lenzk flugfélög flytja útlendinga
landa milli.
Það. sem menn kalla „þjón-
ustujöfnuð“, er okkur hagstætt
um 135 milljónir króna á tíma
bilinu april til júní og hagstætt
um 375 millj. á hálfu árinu.
Viöskiptajöfnuður er það, sem
kemur út úr dæminu, þegar
bæði vöruskipta- og þjónustu-
jöfnuöur eru teknir saman. Hagn
aðurinn á þeim síðamefnda
dregst frá hallanum á þeim fyrr
nefnda, og út kemur 1455 millj-
ón króna halli á viðskiptajöfn
uði á tímanum janúar—júní \ ár.
Þessi taia var á sama tíma I
fyrra plús, hagstæð um 690
milljónir króna.
Erlendu lánin eru ekki
til eyðslu
Við sögðum frá því í gær,
að aldrei hefðu Islendingar átt
eins mikið 1 gjaldeyrissjóöum
og nú og þeir sjóðir 3001 og
yxu. Hvemig má fá slíka tölu
út úr dæminu?
Viðskipti okkar við útlönd
voru okkur „óhagstæö" um 1455
milljónir á fyrra helmingi árs-
ins. Við höfum jafnað þetta með
lánum og framlögum.
Við bættum við okkur 1252
milljónum í lánum sem við tók
um erlendis til langs tima. Á
sama tímabiii í fyrra minnkuð
um við þess háttar lán um 655
milljópir, það er að segja borg-
uðum meira af gömlum skuldum
okkar en við tókum af nýjum
lánum. Þessi upphæð er ekkert
óeðliieg, og þarf ekki að skjóta
mönnum skelk í bringu. Þetta
eru ekki „neyzlulán" eins og
borgararnir taka til að kaupa 1'
matinn í mánaðarlok, þegar bú
ið er að eyða kaupinu. Þessi lán
til langs tima eru tekin á svip-
aðan hátt og einstaklingurinn
tekur lán til að byggja fyrir-
tæki sitt. Þeim er varið til að
auka framleiðslu þjóðarinnar í
framtíðinni, skapa verðmæti, er
munu standa undir afborgunum,
þegar að þeim kemur. Á grund
velli þessara lána ætlum við að
auka framleiðslu og útflutning,
svo að lánin verði greidd og
talsvert meira en það.
Ekki villandi að tala
um „met“
Þegar við segjum, að gjald-
eyris„sjóöurinn“ hafi „sett met“,
er það ekki villandi. Það væri
hins vegar út I hött að ætla
sér til dæmis að draga ný lán
frá gjaldeyrisstöðunni til að fá
„raunverulegar breytingar" til
hins betra eða verra. Lán, sem
tekin eru til langs tíma, eru til
framleiðsluaukningar og bættra
l’ifskjara en ekki öfugt, ef rétt
er að þeim staðið.
Ti] viðbótar þiessum 1252 millj
ónum í lánum til langs tíma
kom inn erlent einkafjármagn
til atvinnurekstrar fyrir 345 millj
ónir og svokölluð „sérstök drátt
arréttindi'* við Alþjóðagjaldeyris
sjóðinn námu 217 milljónum
samkvæmt skipulagsbreytingu
hjá sjóðnum.
Að öllu þessu samanlögöu
varð greiðslujöfnuðurinn í heild
hagstæður um 823 milljónir,
sem er þó tæpum 400 milljónum
minna en var á sama tíma i
fyrra.
Umsjón: Haukur Belgason