Vísir - 30.12.1971, Síða 7

y 1 S I R . Fimmtudagur 30. desember 1971
cyflennlngarmál
urn eftir lífsflótta
'E’kki veit ég með neinum vis-
indum hvernig áhorfenda-
hópur íslenzka sjónvarpsins er
saman settur um jóladagana
þessi árin. Llklega veit enginn
neitt um það Samt grunar mig
að verulegur munur sé á þeim
hópi og þeim sérvalda góðborg
arahópi sem mestu réðj um
dálitið tískubundinn smekk á
leikritun í Danmörku á árun
um miili heimsstyrjaldanna.
tveggja Ýmsir mundu því vera
á því að erfitt gæti oröið að
matreiða fyrir annan hópinn
verk sem alveg sérstaKlega
miðuðu sig við smekk og hugs
anagang hins hópsins.
Þessum tilraunum heidur sjón
varpið þó til streitu með Galdra-
Lofti Jöhanns Sigurjónssonar i
fyrra og Skálholti Kambans nú
í ár.
Staðreyndin, sem ég er að
reyna að orðfæra, birtist nclrk
uð öfgafuldt en eindregið í um
mælum unglings nokkurs eftir
sýningu sjónvarpsins á Skál-
holti Kambans nú á mánudags-
kvöldið.
EFTIR
ÞORGEIR
ÞORGEIRSSON
„Hvaða máli skiptir hvort þau
gerðu það áður en hún káfaði
á biblíunni eða eftir messuna?
Djöfuis plp!'1
Enda þótt menn í kristilegum
yfirdrepsskap vísi frá sér hrein
skilinni athugasemd unglings-
ins um sjálfan kjarna þessa
mals þá má hitt þó blasa við
hverjum, sem nennir að hugsa
sig um, að hvorug sýningin —
Loftur í fyrra né Skálholt nú
— hefði staðið sig á frjálsum
markaði. Fyrirtækið hefði' mis
tekist vegna áhugaleysis al-
mennings og fjarlægðar við-
fangsefnisins frá öllu því. sem
heitast brennur á manneskjum
hér og nú.
Tj'jarri fer því raunar að mark
aðsgeta sé neinn mæli-
kvarði á leikhús né annan list-
fTutning. Leikhús lífsflóttans,
sem starfar að því að endur-
taka í settlegu formi það sem
fortíðin hefur afrekað. án
minnstu tilraunar til aö skapa
með f.Iutningnum nýjan skiln-
ing án löngunar til að finna
neina snertipunkta verksins við
, nútTmavandamál — ailt er þetta
vel þekkt fyrirbæri f sundur-
, drafnandj lygiveröld sem þorir
ekkj að láta snerta á raunveru-
legum vanda sfnum Og það
er við hæfi að leikhús lffsflótt
ans verði að valdboðj ríkissjón
varps á Islandi þessi árin alveg
sérstaklega.
Með þvT fororði, að þessi
hentistefna, þetta dekur við
aðgerðaleysið sé viðurkennt
má segja að einmitt þess, teg-
und leikflutnings hafi tekið
nokkrum ,,framförum“ hjá
sjónvarpinu.
Þrátt fyrir marga og síendur-
tekna skafanka (skyndilega og
einhæfa stirfni í sjónarhornum í
beinu framhaldi af lögulega
byrjuðu atriði, sveiflur í styrk
á tali þannig að samskeyti urðu
ijós mismæíi hökt ofl. ofl.) þá
er mjög ljóst að leikstjöri hef
ur lagt alveg sérstaka alúð við
verk sitt. Lagstemmdur tónn
flutningsins er býsna vei hugs
aöur í sjálfu sér og hefur vissu
lega verkað á þá sem kjósa að
taka þetta alvarlega. Einhæft
og hnifjafnt tempó hans er
líklega gjörhugsaö líka þó ég
kynni ekkj að meta það.
rJ'rúlega mundi megingallinn
frá sjónarhólj þess, sem
tekur svonalagað alvarlega,
vera fólginn í þvj að tvö að-
alhlutverkin biluðu algjörlega
— hlutverk Daða og Ragnheið
ar. Furöulegur stjarfi sem lík
lega hefur átt að vera virðu-
leiki, fylgdi Sunnu Borg allt í
gegn. Það var engu líkara en
hún skildi ekki textann sem
hún fór með á stundum, eins
þó hún færi rétt með orðin
(mismæli voru Kka til baga.
Ég heyrðj t. a m ekki betur
en hún segði að eiðurinn hefði
verið sorðinn en ekki svarinn).
Einnegin var Guðmundur
Magnússon einhvern veginn ut
anveltu í þeim ,,sterka“ hóp
sem umhverfis hann lék.
Einvalalið var þarna í öðrum
meiriháttar hlutverkum.
Lífsflóttaleikflutningurinn ger
ir alveg. sérstakar kröfur , til..,
persónu ieíkáráns vegng þéss
að inntak verksins á svo iftið
sameiginle'»t með persónulegum
vandamálum áhorfandans. Fyrir
því verður leikarinn, tækni hans
og persóna eiginlega það eina,
sem athygli áhorfandans getur
bitið sig í. Leikarinn verður í
þessu samhengi nokkurs konar
andlegt meltingarfæri áhorfand
ans eins og Ivan Malinovski
hefur svo hnyttiiega Bent á.
Þvi verður leikarinn að gera
sig elegant og sætan í framan
um leið og hann skilar full-
meltum niðurstöðum sfnum um
sitthvað sem áhorfandinn eng-
an veginn brennur neitt í skinn
inu með að velta fyrir sér. Þetta
er kallað að halda athyglj á-
horfandans og þykir mikið
kúnst i fyrrnefndum leikstil.
Tj’itt einkennið á þossum stíí;
gerir hreint út um hæfni'
leikarans á sínu sviði, Ég á
við ótrúlegá langvarandí dauða
senur uppí störu rúmi þar sem
hiö væntanlega lík geislar af
fagurri ró og vaggar sér á
göfugum replíkum eins og svan
ur á báru tií alveg ómetanlegs
augnayndis aíit þar til, seint
og um síðir, unaðarsæla dauð-
ans kemur eins og vinur T raun.
Slík atriði þjóna ekki bara þeim
tiigangi að sýna getu leikarans
heldur minna þau fólk á það
að dauðinn er hið ákjósanleg-
asta ástand. Þetta er sjálf lífs-
réttlæting hinna „dauðu sálna“
með glassúr eða sykri eftir
smekk.
Ungu leikaramir, sem ég
nefndi að hefðu ekki veriö
meö á nótunum — þau Sunna
Borg og Guðmundur Magnús-
son — gætu því allt eins verið
dálítið ITfsmark. Alla vega seg
ir frammistaða þeirra í þessari
sýningu hreint ekkert um það
hver geta þeirra væri í annars
lags flutningi
Enn vantar margt á aö svona
lagaður flutningur sé hér full
mótaður. Bagalega skortir sam
ræmj í tjöld og búninga t. a.
m. þó hvort fyrir sig sé ágætt.
Þetta rýfur heildaráferðina —
ekkert má trufla þann sem ver
ið er að stinga svefnþorni. Það
verður lTka væntanlega enn um
sinn leyndarmál Jóns Þórarins-
sonar dagskrárstjöra hvers
vegna hann ekki lætur Jón Þór
arinsson tónskáld kynna sér
til hvers músik á aö vera í svona
samhengi áður en hann er ráð-
inn tij að kompónera tónlist-
ina. Tónlistin verður líka að
felila saman heild og breiða
yfir misfellur T sama tilgangi
— ekki að trana sér fram eins
og dekurbarn með fiöluna sína
í afmælisboði.
T jóst er af þessari sýninguog
samanburð; við fyrr; jóla-
leikrit sjónvarpsins að íslensk
leikarastétt er reiöubúin til
stórvinninga á þessu sérstaka
sviði. Vonandi svíkur eftirspurn
eftir lífsflótta þá ekki á örlaga-
stund. Krakkinn sem T dag skil
ur ekki hvaða máli það skiptir
hvort sofið er hjá deginum fyrr
eða seinna hann kemst von-
and; í svo flókna og óskiljan-
lega lifsafstöðu þegar hann full
orðnast, aö hann sjái sér barm
kost vænstan að gera sér upp
áhuga á sérstökum vandamálum
miðaldakirkjunnar á íslandi éins
og þau eru matreidd fyrir
danska góðborgara á miili-
stríösárunum Þannig vinna
leikararnir okkar þarft starf
við það að halda yfirborði ver
aldarinnar í sTnum skorðum
hvað sem líður hinu sem undir
niðri gerist — og hvað sem
fyrir kemur utan veggja lelk-
hússins og sjónvarpsins.

Brynjólfur biskup í Skálholti, Valur Gíslason, og Ragnheiður Brynjólfsdóttir," Sunna Borg.
Kristján Bers) Ólafsson skrifar um sjónvarp:
Stundaskrá á jólunum
^ð tvennu þykir mér einna
mestur fengur af þwi, sem
sýnt var í sjónvarpi um jólin.
Annað var jólaleiíkritið, Sfcál'holt
Guðmumdar Kambans. hitt var
myndin um Sölfcu Völku. Ýmiis-
legt fleira var þó vel sjáandi, til
að mynda vönduð helgimynda-
kynming þjóðmimjavaröar á að-
fangadagskvöld og notalegur
skemmtiþáttur á jólakvöid. En
niðurröðum þessa efnis hefði
mátt vera önnur og betri.
í því efni er mér sérstakur
ásteytingarsteinn, að ti'l flutn-
ings á jólakvöid skyldi hafa ver
ið valin nauðaómerki'leg amerísk
söngvamynd, mynd sem eigin-
lega hefur ekkert sér til ágætis
nema ef ti'l vill það að vera
heimild um skemmtanasmeklí
fólfcs á heimsstyrjaldarárumum
síðustu. Sjónvarpið hefur næg
tækifæri til að sýna sii'kar mynd
ir á rúmhelgum dögum, og ætti
þess vegna að geta hlíft áhorf-
endum við þeim á stórhátíðum.
Og þegar þess er gætt, að jóla-
kvöldið er áreiðanlega betra sjón
varpskvöld en næstu tvö kvöld
á eftir — þá draga ekki aðrar
skemmtanir eða útstáeisi frá tii
neinna muna —:, hefði mátt æíla
að annaðhvort Sölku Völku eða
Skálholti hefði verið betur val-
inn sess í dagsfcránni það kvöld.
En kannski hefur þeim í dag-
skrárdeWd sjónvarpsins þótt bló
myndin „jólalegri", og óneitan-
iega var m-innzt á jólahátíðina í
henni, ■ hvað ekki mun gert í
Söl-ku Völ'ku eða Skálholti.
Cká'lhoit var fiutt á mánuda'gs-
kvöldið, og er það í sam-
ræmi við þá venju sem sjönvarp
ið hefur tefcið upp í vetur að
fllytja lei'krit, innlend og erlend,
á mánudögum. Það er ágætt að
bi-nda þa-n-n flutning við áfcveð-
inn dag, og fljótt á litdð ætti
mánudagurinn að vera betri en
sunnudagurinn, sem notaður var
áður til ieikritaflutninga. Só
galli er þó á, aö einmitt þetta
sama kvöld sýnir Háskólabíó
sérstaklega valdar myndir, mánu
dagsmyndirnar svonefndu, og
þær munu talsvert sóttar, ein-
mitt af sama hópi fólks og leik-
sýningar . sjónvarpsins höfða
ei-nna mest til. Þama er á ferð-
inni óþarfur árekstur, sem sjón-
varpiö hefði att að geta séð
fyrir, þegar það geröi mánudag-
inn að leikritadegi.
E’g get ekki sti’llt mig um að
^ lýsa yfir ánægju minni með
það að hafa fengið tækifæri til
að sjá Sölfcu VöTkit á nýjan leik
og staðfestast í þeirri skoðun aö
hún hafi hreint ekiki verið eins
slök mynd og manni fannst í
öndveröu. En það dugar ekki að
líta hana út frá-augum bókar-
innar, myndin er verk út.af fyrir
sig og verður að metast sem
sl'íkt. Skýring þess hve fálega
myndinni var tekið af mörgum
hér á landi á sínum tíma, held
óg að liggi í því að þeir sem
þekktu söguna veil höfðu gert sér
fyriiffiram'hugmyndir um persón-
um'ar,. úíJit. þeirra og .ailt fas.
En er myndin samsvaraöi ekki
þessum hugmyndum uröu þeír
fyrir vonbrigðum og dæmdu
hana að látilu hafandi. O-g vissu-
lega er það svo, að margt í svip-
móti myndarinnar er fremur
sænskt en íslenzkt, en í sjálfu
sér þarf það ekki að gera mynd-
ina verri, svo fremi að menn
gleymi efcki ofannefndu grund-
vallarboðorði, semsé því að
myndin er mynd, en ekki l'jós-
mynduð skáldsa'ga.
npVEIR skemmtiþættir voru
fluttir um jóiin, sem rétt
. mun að minnast hér á stuttlega.
'Annar var sirkusþáttur, sem
fluttur var á jölakvöild og veitti
yngstu áhoffendunum e-kjki
minni skemmtun en það efr,i
gerir að jafnaði sem sérstafclega
er.ætlað börnum. — Hitt var
skemmtiþáttur Barnahjálpar
Sameinuðu þjóðanna á annan,
vandaður og áheyri'legur og fjöl
breyttur afþreyingarþáttur a-uk
þess sem hann bauð upp á Peter
Ustin@v er þarf ekki annað en
sjást til að koma mönnum í gott
skap.