Vísir - 29.04.1972, Blaðsíða 7

VtSIR. Laugardagur 29. aprll 1972.
cTVtenningarmál
Stefón Edelstein skrifar um tónlist:
Tónlistinni til
Þrem vikum fyrir
sextugsafmæli sitt, 17. maí,
stjórnaði dr. Róbert A.
Ottósson tónleikum Sl s.l.
fimmtudagskvöld. Það
fer vel á því, að dr. Róbert
stjórni sínum eigin af-
mælistónleikum. Að vísu
hygg ég, að honum sé ekk-
ert vel við, að verið sé að
auglýsa tónleikana í sam-
hengi við þetta merkisaf-
mæli, til þess er hann of
hógvær. .En ég fagna því,
að hann stóð með tónsprot-
ann í hendinni, því enn einu
sinni sýnir þessi mæti tón-
listarmaður okkur, að hann
er fullur af þrótti og orku,
vandvirkurút í fingurgóma
og sannur þjónn listar
sinnar.
Þrjú verk voru á efnisskránni:
hið fyrsta forleikur að Meistara-
söngvurunum eftir Wagner.
Wagner er litt þekktur hér á
landi, þvi að óperur eftir hann
eru stórar i sniðum og þjóðleik-
húsi okkar ofvaxnar enn (nema
e.t.v. Hollendingurinn fljúgandi).
Wagner er umdeildur, — sumir
sjá i honum brennidepil alls þess
ógeðfellda, sem einkenndi býzka-
land þúsund ára timabilsins, aðr-
ir sjá ódauðlegan snilling. Áhang-
endur samtimatónlistar þakka
honum hlutverk hans i þróunar-
sögu tónlistarinnar, sérstaklega
lita þeir á „Tristan” sem ómiss-
andi hlekk i viðkvæmu
darwinismatimabili tónlist-
arinnar, en afneita helzt öðrum
verkum hans, sérstaklega
Meistarasöngvurunum. betta er
of einfalt, liggur við aö segja
„popular”, litið um svæsna
chrómatik. En dr. Róbert valdi
vel: Hér sýnir Wagner ekki að-
eins meistaralega hljómsveitar-
setningu, geislandi brillians,
drama og þrótt, heldur örlar
einnig á húmor i þessari tónsmið.
Sinfóniuhljómsveitin lék for-
leikinn mjög vel, á köflum glæsi-
lega (bravó fyrir blásurum) og
stjórnandanum tókst vel að sýna
-hina björtu og glæstu hlið Wagn-
ers með skilningsrikri túlkun
sinni.
Te Deum eftir Dvorák er stutt
verk, samið 1892, eiginlega af þvi
tilefni, að 400 ár voru liðin frá þvi
að Kólumbus uppgötvaði
Ameriku. Þetta var seinasta kór-
og kirkjuverkið, sem Dvorák
samdi, og er að mörgu leyti ákaf-
lega merkilegt. Eiginlega er það
frekar „ókirkjulegt”, heldur fjör-
ugt, samþjappað, meira þessa
heims en hins, og þá aðallega bæ-
heimskt. Fuglasöngur, klukkna-
hljómar, pentatónik: safarikt og
litrikt verk. Ramminn að tón-
smiðinni er sinfóniskur, fjórir
þættir (þótt stuttir séu). Hlutverk
kórsins er frekar sérkennilegt:
Hann syngur mikið i millilegu á
móti þykkri og sterkri hljómsveit,
eiginlega gefur hann hljómsveit-
inni sérstakan litblæ, frekar en að
vera áberandi og sjálfstætt ele-
ment.
Flutningur þessa verks tókst
hið bezta i alla staöi. Svala
Nielsen og Guðmundur Jónsson
sungu einsöngshlutverkin, og
tókst þeim prýðilega að koma
sinu til skila, jafnvel að yfirgnæfa
dýrðor
sameinaðan hljóömúr hljóm-
sveitar og kórs, sem voru i góðu
jafnvægi innbyrðis.
Sannfærandi lofsöngur til
dýrðar guði, mönnum og tónlist-
inni.
Um mannllegan vilja
Til eru verk, sem eru jafnfersk i
dagog fyrir 100 eða 200árum. Eitt
þeirra er 5. sinfónia Beethovens.
Þessi dramatiska sónata fyrir
sinfóniuhljómsveit býr yfir sama
krafti og sannfæringu i dag og
þegar hún var frumflutt.
Ef sagt er, að 3. sinfónian
(Eroica) sé um mikilmenni, þá
gæti maður sagt, að sú 5. sé um
mannlegan vilja, karlmennsku,
þrautseigju og óbiigirni. Geri
aðrir betur: hljóðfall fjögurra
fyrstu tóna er uppistaðan i öllum
þáttunum, kraftmikið atóm, sem
æxlast i stórfenglega hljómkviðu,
mútation tónanna.
Hvernig á að flytja og túlka
þetta verk? Toscanini vildi hraða,
Furtwángler vildi breidd. En
hraðaval túlkenda breytist með
timanum — þeir túlka aldrei al-
veg eins. Mér likaði þessi fimmta
einkar vel. Fyrsti þáttur var
mjög drifandi (i upphafi gætti
svolitils taugaóstyrks, strengja-
leikarar voru ekki alveg sam-
taka, það var eins og þeir hefðu
ekki gert sér grein fyrir þvi, að
Beethoven krefst hér skjótra við-
bragða) og plastiskt mótaður af
stjórnanda. Annar þáttur var sér-
lega vel leikinn, með syngjandi
fallegum tón og ekki of hægt, eins
og stundum vill verða. Þriðji
kaflinn var glæsilegur (en kné-
fiðlur mættu intonera nákvæmar i
upphafi). Að siðustu kom geisl-
andi C-dúr 4. þáttar, eftir að
hljómsveitin hafði brotizt gegn-
um óvissu, þoku og ský i lok 3.
þáttar (ég á hér við þá „brú”,
sem tengir þættina). Sinfóniu-
hljómsveit tslands flutti okkur
viðburðarika og innblásna
„fimmtu” undir stjórn þessa
manns, sem hefur músikalskan
vilja og kann að koma honum
fram.
Örstutt afmæliskveðja
Hér væri eiginlega rétt að hætta
og þakka ánægjulegt kvöld og
taka undir dynjandi lófatak tón-
leikagesta. Ég vona að lesendur,
og þá sérstaklega dr. Róbert
fyrirgefi mér, ef ég hef þetta að-
eins lengra, bæti við örfáum af-
mæliskveðjuorðum.
Ekki vil ég rekja hér starfsferil
dr. Róberts. Hann er flestum
kunnur, og dr. Páll tsólfsson
kemst betur aö oröi i grein þeirri,
er hann ritar i efnisskrá St, en ég
er fær um að gera.
Við vitum öll að dr. Róbert er
einn þeirra tiltölulega fáu manna
á sviði islenzks tónlistarlifs, sem
mótaði og byggði upp þessa list-
grein, þegar litlu var búið að sá
og „tónlistarplantan” var enn
viðkvæm. Hefði ekki verið hans
óþrjótandi orka og brennandi
áhugi, væri islenzkt tónlistarlíf
ekki i dag það sem það er.
En dr. Róbert er ekki aðeins
mætur tónlistarmaður og vand-
virkur visindamaður, heldur
kennari af guðs náð. Honum tekst
hið vandasama, sem allir kenn-
arar keppa að: að vekja og við-
halda áhuga nemenda sinna.
Hans eiginn áhugi er beinlinis
smitandi. Vandvirkni og ástúö á
verkefninu, hógværö og viröing
fyrir öðrum einkenna vinnubrögð
hans. Það lýsir e.t.v. bezt hinum
meöfædda „pedagogiska eros”
dr. Róberts, þegar hann sagði við
mig fyrir skömmu, að skemmti-
legast þætti sér að kenna byrj-
endum.
Ég sendi dr. Róbert árnaðar-
óskir á sextugsafmælinu og
þakka honum sem nemandi og
vinur margra ára samveru. Megi
hann enn lengi vinna aö uppbygg-
ingu og eflingu islenzks tónlistar-
lifs.
tízkus
AÐ
HÓ't1
ALLA fðSTUPAGA ve[Ba enn ,iúl-
Hinir vinsæiu ,,le” kost aS
'en9noarÞesem islenzkur ^^^^östudaga,
Z&k°» oa oíi“»“
« rUa=r.em - * ““““T
ðer5lr tatna , ^ sKinnavÖrum.
Dr. Róbert A. Ottósson — meö tónsprotann á lofti.
Iðnaðarhúsnœði með frant
tíðarmöguleika til sölu
Húseignin að Dalshrauni 5, Hafnarfirði er til sölu. Húsið er rúm-
lega300ferm. að flatarmáli, lofthæð5-6 m, stærð lóðar 5.700 ferm.
Hér er um að ræða mjög hentuga eign fyrir iðnfyrirtæki, sem hyggur á
stækkun þar sem unnt mun að byggja á lóðinni nál. 2.800 ferm húsnæði.
Til greina kemur að selja traustum kaupanda með vægri útborgun og góð-
um greiðslukjörum.
Þeir sem áhuga hafa, vinsamlegast sendið tilboð fyrir 6. mai —
Upplýsingar veittar i sima 42606.
Tékkneska bifreiðaumboðið á íslandi
hf.
Auðbrekku 44-46, Kópavogi. Pósthólf 80.