Vísir - 19.10.1972, Blaðsíða 7

Vísir - 19.10.1972, Blaðsíða 7
Yísir Kimmtudagur 1!). október. 1972 cTVlenningarmál Samlífrænar viddir: Vilhjálmur Bergsson hjá einni af hinum nýju myndum sinum á sýningunni i Galleri Súm. myndunum, en nú eru formin lif- rænni en áður og elifðarkyrrðin horfin. Ilitskoöuö tjáning Þau verk, sem Vilhjálmur hefur sent frá sér á undanförnum árum, eru langt frá þvi að vera auðlesin. Þar liggur aldrei neitt i augum uppi, þó að margt i þeim virðist kunnuglegt við fyrstu sýn. Myndir hans gefa margt i skyn, vekja ýmsar hugrenningar, sem ekki leiða til neinnar niðurstöðu. Segja má að það sé verkefni út af fyrir sig að leiða skoðandann aldrei nema i hálfan sannleikann og skilja hann svo ráðvilltan eftir, þegar þvi marki er náð. Þetta finnst mér samt ekki vera i sam- ræmi við eðli þessara mynda, sem mér finnst vera rökrænt fremur en þær eigi nokkúð skylt við dulúð. Mér finnst alltaf eins og sú hugmynd, sem liggur þessum verkum til grundvallar, hafi orðið að fara i gegnum einhverskonar andlegt járntjald, áður en hún komst á léreftið, og þess vegna séu þær hugmyndir ritskoðaðar og jafnvel skældar þegar þær loks komast til skila. Það hvarflar jafnvel að manni, að málverkið sé Vilhjálmi ekki hið eðlilega tján- ingarform, jafnvel þó að hann hafi náð yfirburða tæknilegu valdi á þvi sviði. Þetta getur stafað af þvi, að myndir Vil- hjlams eiga það oft sammerkt með tónlist, að inntak þeirra er ekki auðskýrt með orðum. Þessi óskýranleiki gerir þvi bæði að draga hugann að þeim aftur og aftur, en um leið að vekja spurn og jafnvel óþol hjá áhorfand- anum. Það væri þvi ekki úr vegi að fólk notaði þann litla tima sem enn er til stefnu þar til sýningunni lýkur til að skoða þessar undar- legu myndir, sem nú eru á veggjum gallerisins. Hver sem niðurstaðan kann að verða hjá öðrum en mér, er ábyggilegt að þetta eru verk sem ekki eiga sér hliðstæðu hjá öðrum þeim myndlistarmönnum, sem venju- lega sýna hér i bænum. Elísabet Gunnarsdóttir skrifar um myndlist: Heimur hondan heimsins Lögmál hins eilifa hverfulleika Fyrirmyndir Vilhjálms eru ekki það umhverfi, sem mætir • okkur daglega. Myndir hans eru likt oj> málaðar gegnum stjörnu kiki eða smásjá, ekki gott að segja hvort. enda er munurinn ekki svo mikill þegar allt kemur til alls. Einhverskonar himin- tungl svifa þar um óendanlegar viðáttur alheimsins, og lifræn form umbreytast samkvæmt lög- máli hins eilifa hverfulleika. Þó myndir Vilhjálms minni mjög á viðfangsefni nútima geim visinda og frumufræði, er þar með ekki öll sagan sögð. Þetta eru raunar ekki myndir af neinum náttúrufryribærum, þó að greina megi þar áhrif frá þeirri nýju heimsmynd sem visindin eru að skapa. Sjálfur hefur Vilhjálmur nefnt myndir sínar „samlifrænar viddir” og segir þær vera ,,sam- steypu úr heimi manneskjunnar og náttúrunnar almennt”. Nú eru vísindamenn i óðaönn að kort- leggja óendanleika geimsins og þenja þannig náttúrlegt athafna- svið mannsins út. Við þetta raskast allar hefðbundnar hug- myndir sem rikt hafa um stöðu mannsins i alheiminum og sam- steypa mannsins og náttúrunnar verður erfiöari en áður, meðan jörðin var miðdepill alheimsins og maðurinn herra jarðarinnar. Nú svifum við i lausu lofti með þessari jörð okkar, og málverk Vilhjálms skila einmitt þeirri þyngdarleysistilfinningu, sem þessi nýja skynjun vekur. Nýrri myndir Vilhjálms minna lika óneitanlega á viðfangsefni nútima visinda, án þess þó að þær séu af neinum eðlilegum fyrir- brigðum. I þeim sýnir hann þróun, þar sem afmörkuð form leysast upp eða tærast. Þarna eru sömu ómælisviddirnar og i eldri Nú er i þann veginn að ljúka á Galleri Súm s ý n i n g u V i 1 h j á 1 m s Bergssonar. Þar eru til sýnis 17 málverk, gerð á undanförnum tveimur árum, og hafa fæst þeirra sézt á sýningum áöur. Strax og litið er á myndir Vilhjálms vekur tæknileg kunn- átta hans athygli. Teikningin er nákvæm og örugg og litameð- ferðin einstaklega vönduð og fin- gerð. Mönnum hefur löngum verið starsýnt á handbragð myndlistarmanna, og ef myndir Vilhjálms væru eingöngu metnar út fra þvi sjónarmiði, ætti hann skilið fyrstu einkunn. En rýni manna i einstök pensilför er var- hugaverð. Handavinnan verður alltaf að þjóna þeim tilgangi, sem listamðurinn setur verki sinu. Hún er aldrei annað en hjálpar- tæki til að koma ákveðinni hug- mynd til skila. Þó að handbragð Vilhjálms sé það fingert og smágert að nálgast nostur, get ég ekki séð að það beri hugmyndina ofurliði. Það myndefni sem hann velur sér og vinnubrögðin eru i samræmi, og skyggir þvi hvorugt á hitt, frekar að þau byggi hvort annað upp. Auglýsing um gjaldfallinn þungaskatt skv. ökumælum Fjármálaráðuneytiö minnir hér með þá bifreiðaeigendur,á sem hlut eiga að máli, að gjalddagi þungaskatts skv. ökumælum fyrir 3. ársfjórðung 1972 var 11. október og eindagi 21. dagur sama mánaðar. Þeir bifreiðaeigendur, sem ekki hafa greitt skattinn i eindaga mega búast við að bifreiðar þeirra verði teknar úr umferð og númer þeirra tekin til geymslu, unz full skil hafa verið gerð. Fjármálaráðuneytið, 18. okt. 1972. (I) Til umráðamanna verzlunarlóða Athygli umráðamanna verzlunarlóða i Reykjavik er hér með vakin á þvi, að þeim er skylt að halda lóðum sinum hreinum og snyrtilegum, samkvæmt ákvæðum Heil- hrigðisreglugerðar. Verði vart misbrests á framangreindu, að dómi heil- hrigðiseftiriits borgarinnar, mun hreinsun framkvæmd á kostnað hlutaðeigandi aðiia. Valdi rekstur kvöldsölu óþrifnaði fyrir umhverfið, að dómi heiibrigðiseftirlitsins, mun verða óskað eftir aftur- köllum sliks leyfis. Reykjavik, október 1972. HeilbrigðismálaráðReykjavikurborgar. karl Ras-Jón Vondur í simaskránni, merkri bók, er getið um einar átta rannsóknarstofur og stofnanir i ýmsum greinum, reknar á vegum háskólans og helztu atvinnuvega, sjávarútvegs, iönaöar og landbúnaðar. Spurning: Hverja þeirra velur sjónvarpið til frá- sagnar i sérstakri dag- skrá. Svar: enga þeirra. Aftur á móti flutti sjónvarpið á þriðjudagskvöld klukkutima- langa dagskrá um svonefnda „rannsóknastofnun vitundar- innar” og það sem nefnt var rannsóknir hennar á „huglækn- ingum”. Það er sem betur fer heldur fá- titt að mann reki i stanz við sjón- varpið, aldeilis hlessa á þvi sem fyrir augun ber. Ekki varð heldur úr þvi á þriðjudagskvöld. En verulega minnisvert dæmi um þesskonar dagskrá var sjón- varpsþáttur i fyrravetur um lifið eftir likamsdauðann: Er nokkuð hinumegin? Þetta mikilsverða spursmál var i sjónvarpinu tekið til meðferðar undir umsjón ekki minni manns en háskólarektors — sem þegar vegna embættis sins má vist heita oddviti skynsam- legra visinda i landinu. Hápunktur þáttarins var frá- sögn „dulrænnar konu” af óum- ræðilegri reynslu sinni, dásam- legri sönnun fyrir öðru lifi: hún hafði i draumi ferðazt i geimskipi til fjarlægrar plánetu, Nep- túnusar. Svo áhrifamikil var þessi frásögn að hennar vegna hvarf vitnisburður gamals rasjónalista og bolsévika um sinnaskipti sin og nýjan lifskiln- ing á efri árum öldungis i skuggann. Það er alkunna að hér á landi er ýmiskonar frumstæð andahyggja landlæg frá fornu fari. 1 jarðvegi hennar hefur trúarhreyfing eins og spiritismi orðið útbreidd og áhrifamikil i svokölluðu andlegu lifi á öldinni. Og jafnframt spirit- ismanum blómgvast margs kon- ar andaspeki og dulhyggja önnur sem minna fer þó fyrir hvers- dags. Auðvitað eru þessi efni frá- sagnarverð, svo mikið sem fyrir þeim fer hér á landi. Það gæti áreiðanlega verið fróðlegt að heyra og sjá áreiðanlegar frá- sagnir af reynslu dulrænna manna, huglækningum þeirra og öðru þjóðlegu kukli, hvað þá ef um leið væri reynt til að gera skynsamlega grein fyrir þvi hvers konar reynslu hér væri um að ræða. En þættir sjónvarpsins um framhaldslif og huglækningar voru ekki lil þess gerðir né fluttir að segja frá og lýsa, hvað þá skoða og rannsaka upp á eigin spýtur þessi eða önnur hjátrúar- efni. Tilgangur þeirra var þvert á móti að mæla upp hjátrúna, magna nýja hindurvitna- og draugatrú, stuðla að þvi að sinu leyti að koma á hana yfirskini „fræða”, „rannsókna” og jafnvel „visinda”. Rétt er að geta þess að skömmu eftir hinn eftirminnilega fram- lifsþátt i sjónvarpinu var rektor háskólans endurkjörinn til sins virðulega embættis. Og „fræði og visindi” af þessu tagi einskorðast svo sem ekki við framhald lifsins eftir likams- dauðann eða yfirskilvitlegar lækningar mannlegra meina. Þegar sjónvarpið tók af sjálfs- eftir Olaf Jónsson dáðum til við menningarsöguleg efni i vor var áhugamaður um forna tölspeki og sögulega dul- hyggju settur til að rekja fræði sin um „rætur” norrænnar og islenzkrar menningar. En fagn- aðarerindi hans virtist að væri einhvers konar ný útvalningar- kenning: tslendingar væru til þess kjörnir og útvaldir að boða umheimnum þessi dásamlegu fræði. Að svo komnu munu þó ekki allir opinberir' aðiljar jafn-ginn keyptir fyrir framgangi hinna nýju þjóðfræða. þessa heims eða annars. Minnsta kosti var þess getið i sjónvarpsþættinum á þriðjudagskvöld aö visindasjóður hefði tvivegis synjað „rann- sóknarstofnun vitundarinnar” um styrki til iðkana sinna. Aðrir eru framsýnni: Það kom fram i viðtali við forstöðumann stofnunarinnar, Geir Viðar Vil- hjálmsson sálfræðing i Timanum á dögunum, að hin nýja Fram- kvæmdastofnun rikisins hefur þegar falið henni verk að vinna á sinum vegum. En þess er likast til skylt að geta að lokum að áhugi sjón- varpsins á þessum og þvilikum efnum stafar ekki frekar en annað af frumlegu framtaki stofnunarinnar. Andlegu málin hafa einmitt verið eitthvert kærasta rórill gamla útvarpsins allan þess aldur. Einnig á þessu sviði tekst sjónvarpið með al- vörugefni og skyldurækni á hendur það menningarhlutverk sem útvarpið lætur þvi eftir.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.