Tíminn - 26.04.1966, Blaðsíða 5

ÞRJGÐJUDAGUR 26. apríl 1966
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvœmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson. Jón Belgason og IndriSi
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrímur Gíslason. Ritstj.skrifstofur t Eddu-
húsinu, simar 18300—18305 Skrifstofur. Bankastræti 7 Af
greiSslusími 12323 Auglýsingasimi 19523 ASrat skrifstofur,
sími 18300. Askriftargjald kr 95.00 á mán. mnanlands — t
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Er þetta ekki skattur?
H|n mikla fiskverðshækkun, þar sem neyzlufiskurinn
hækkað'i í einu stökki um 40—80% kemur að sjálfsögðu
mjög illa við fátækustu og barnflestu heimilin, enda
finna húsmæðurnar greinilega breytinguna. Þessi hækk-
un er einnig táknræn um algjöra uppgjöf ríkisstjórnar-
innar í viðskiptum við dýrtíðina, og sýnir, að stjórnin
ætlar að láta dýrtíðarflóðið skella með fullum þunga á
almenningi en sitja sjálf, hversu hart sem dýrtíðarhjólið
snýst.
Þegar ríkisstjórnin sá, að hún komst ekki hjá því að
veita sjávarútveginum verulega aðstoð eftir mesta afla-
ár í sögu landsins, vegna þess, hvernig dýrtíð og tilbúin
lánakreppa hefur grafið sundur rekstrargrundvöll út-
vegsins, komst hún að raun um, að skattamælir hennar
var orðinn svo skekinn og fleytifullur, að hún treysti
sér ekki til þess að leggja á nýjan s'katt eða hækka hina
eldri. Hún tók annað ráð og sagði í greinargerð, að
stjórnin ætlaði ekki að leggja á skatta til þess að mæta
þessum útgjöldum, heldur létta á ríkissjóði eins og til
þyrfti með því að afnema niðurgreiðslur á einhverjum
vörum^ sem þessu næmi. Þetta átti að vera fagnaðarboð-
skapur til fólks um að ríkisstjórnin gæti leyst fjárhags-
vanda án þess að hækka skatta.
Svo rann upp sá dagur, að ríkisstjórnin tilkynnti,
hvaða vörur yrðu fyrir valinu. Það var neyzlufiskurinn,
ein algengasta neyzluvara almennings í landinu. Hann
skyldi hætta að greiða niður og láta hann hækka um
40—80%. Þið sjáið, að þetta er ekki skattur, sagði stjórn-
in. Við leysum málið án þess að hækka skatta á ykkur
um einn eyri. Svona snjöll er ríkisstjórnin.
En húsmæðurnar, sem kaupa fiskinn til heimila sinna,
finna vel, að þetta er einmitt mikill og þungbær skatt-
ur, sem lagður hefur verið á fiskinn, og kemur þyngst
niður þar, sem sízt skyldi. Þær spyrja stjórnina: Er
þetta ekki skattur? Er það ekki skattur, þegar verð
neyzlufisksins í landinu er látið hækka svo mjög, að þar
megi taka hundrað milljónir til þess að létta af ríkis-
sjóði aðstoðargreiðslum til útflutningsatvinnuvegar?
Það er tilgangslaust fyrir ríkisstjórnina að bera slíkar
blekkingar á borð, þegar fólk finnur það á sinni eigin
pyngju, að lagður hefur verið á það fiskskattur, sem
nemur mörgum þúsundum á meðalfjölskyldu á ári.
Mikil kjaraskerðing
Og ofan á þennan fiskskatt storkar aðalmálgagn rík-
isstjórnarinnar svo fólki með því að segja fullum feturn^
að þetta sé engin kjaraskerðing, því að menn fái þetta
að fullu bætt í hækkun kaupgjaldsvísitölu, sem hækki
kaupið sem þessu nemi.
Þetta eru að sjálfsögðu vísvitandi ósannindi, því að
allir vita, sem vita vilja, að hvert stig dýrtíðarvísitölu
kemur lögum samkvæmt aðeins fram sem 0.61 stig í
kaupgjaldsvísitölu, svo að þarna er um að ræða beinan
nýjan skatt. sem nemur nokkur þúsund krónum á ári á
meðalfjölskyldu, og langmestu hjá fátækari barnafjöl-
skyldum.
Og það er von, að fólk spyrji: Á hvaða neyzluvöru
skellir stjórnin skattinum næst, þegar hún þarf að hjálpa
atvinnugrein, sem verðbólgustefna hennar er að stöðva?
TÍMINN
r
Sigurvin Einarsson alþm.:
„Gróðinn" af raforkusölunni
til álbræðslunnar í Straumsvík
Álbræðsian á að greiða 10.75 aura fyrir kílóvattstund,
verðið er 12.58 aura r fram til 1985.
en framleiðslu-
Alþingi hefur nú samþykkt
til efri deildar alúmin-samn-
inginn við hinn svissneska auð
hring. Umræður um málið urðu
all-langar og stundum hvassar
og ekki að ástæðulausu.
Ein aðalrök ríkisstjórnarinn-
ar fyrir því að Alþingi bæri að
samþykkja samninginn voru
þau, að íslendingar græddu
stórfé á því að selja Svisslend-
S ingum raforku frá Búrfellsvirkj
un fyrir 10.75 au. kwst. Þessi
gróði gerði íslendingum mögu-
legt:
1. að ráðast í stórvikjun,
210 þús. kw .sem annars yrðu
þeim ofviða.
2. að með þ essum hætti
fengju íslendingar ódýrari raf
orku handa sér en ella.
3. að með gróðanum mætti
auka atvinnuframkvæmdir í
landinu, þar sem nú skorti fjár
magn.
Allt fram að því að umræð-
ur hófust á Alþingi um samn-
inginn var flest í þoku fyrir
þingmönnum um það, hvemig
gróði gæti orðið af þessum við-
skiptum við auðhringinn. Upp-
lýsingar ríkisstjórnarinnar um
fjárhagshlið málsins voru óljós
ar og af skornum skammti.
I greinargerð frumvarpsins
var þó birt skýrsla sem sýndi
862 millj. kr. gróða frá 1969
til 1985 — að meðtöldum 6%
vöxtum. Þessa gróðaskýrslu
birti iðnaðarmálaráðherra Iíka
í Mbl. Eftir skammar umræður
viðurkenndi ráðherrann, að
tæpl. 200 millj. af gróðanum
væru reyndar skattar en ekki
raforkuverð, og mikill hluti af-
gangsins væra vextir en ekki
fé frá Svisslendingum.
Stjórnarandstæðingar gengu
ríkt eftir því í umræðunum, að
ríkisstjórnin legði fram sund-
urliðaða skýrslu um áætlaað-
*n stofnkostnað Búrfellsvirkj-
unar, reksturskostnað, væntan-
leg lán, lánskjör o.m.fl. Var
óhjákvæmilegt, að þingmenn
fengju að vita glögg skil á þess-
um hlutum til þess að geta
sannreynt þennan mikla gróða.
Ríkisstjórnin lét svo þing-
nefndinni, sem um málið
fjallaði í té svör við ýmsum
þeim spurningum, sem fyrir
hana höfðu verið Iagðar. En
fjarri var því að öllum spurn-
ingum væri svarað. I svörun-
nm fólust þó mikilsverðar upp-
lýsingar, sem mönnum var
ókunnugt um áður. Og nú var
auðveldara að gera sér grein
fyrir „gróðanum.“
Helztu upplýsingarnar, sem
frá ríkisstjórninni fengust, auk
þeirra, er fólust í orkusölu-
samningnum sjálfum og grein-
argerð hans voru þessar:
Stofnkostnaður fullbyggðar
Búrfellsvirkjunar og vara-
stöðva er nú áætlaður 1913
milljónir kr. í skýrslu ríkis-
stjórnarinnar til Alþingis i
maí s.l. ár var stofnkostnaður-
inn áætlaður 1617 milljónir.
Hann hefur þá hækkað um
tæpl. 300 milljónir á ellefu
mánuðum.
Erlend lán til framkvæmd-
Sigurvin Einarsson
anna cru nú ráðgerð þessi:
Lán hjá Alþjóða-
bankanum kr. 774.0 millj.
Önnur erl. lán kr. 408,5 millj.
Lán samtals: kr. 1182.5 millj.
Annað fjármagn, er
sennilega mun eiga
að koma frá íslcnd-
ingum sjálfum kr. 730.5 milij.
Stofnkostn. alls kr. 1913.0 millj
Færi svo að 730.5 millj. kr.
af íslenzku framkvæmdarfé
verði á næstu árum varið til
þess að byggja svo stóra vatns-
aflstöð, að selja megi erlendum
auðhring 3/5 hluta rafork-
unnar með ímynduðum
„gróða“ verður einhverstaðar
þröngt um Iánsfé til fram-
kvæmda fyrir fslendinga.
Samkv. upplýsingum ríkis-
stjórnarinnar er reiknað með
eftirfarandi lánskjörum á er-
lendu Iánunum.
Lán í Alþjóðabankanum til
25 ára með 6% ársvöxtum
(annuitetslán, þ.e. jafnar árs-
greiðslur afborgana og vaxta)
afborgunarlaust fyrstu 5 árin,
en endurgreiðist á 20 árum.
Önnur erlend lán til 15 ára
með 6.5% ársvöxtum (annuitets
Ián) afborganalaust á bygging-
artímanum (væntanlega 3 ár-
um) og yrðu þau þá endur-
greidd á 12 árum. Árlegar
greiðslur af erl. lánunum öll-
um yrðu þá 9.94% að minnsta
kosti frám til ársins 1985.
Enga vitneskju er enn að
fá um það, hvcr hinn árlegi
fjármagnskostnaður vcrður af
þcim 730.5 millj. kr. sem "ekki
er ráðgert að taka að láni er-
lendis, en engin von er til þess
að sá fjármagnskostnaður verði
minni en 9.94% á ári, eða eins
og ársgreiðslurnar verða af er-
lendu lánunum.
Stjórn, eftirlit, gæzla og við-
hald Búrfellsvirkjunar og vara-
stöðva er nú áætlaður 19.3
millj. Icr. á ári eða um 1%
af stofnkostnaði. Fyrir tæpl.
ári síðan var þessi kostnaður
áætlaður í skýrslu ríkisstjórn-
arinnar til Alþingis 1.5%. Eng-
in skýring fæst á því hvernig
þessi kostnaður lækkað um
íriðjung á svo skömmum tíma.
Samkv. orkusölusamningun-
um verða íslendingar að ábyrgj
ast alumínverksmiðjunni 56
þúsund kw. raforku frá vara-
stöðvum, ef raforkan frá Búr-
fellsvirkjun brest t. d. vegna
ístruflana eða bilana á vél-
um og línum.
Olíukostnaðurinn einn við
framlciðslu á hverri kwst. er
nú talinn 55 aurar. Ríkisstjóm-
in áætlar nú árlegan olíukostn
að af rekstri varastöðva 6—7
millj. kr. Þetta samsvarar því
að 56 þús. kw. stöðvar verði
starfræktar í 9 til 10 daga á
ári, svo ekki má mikið verða
um frost eða bilanir í fram-
tíðinni.
Nýjustu upplýsingar ríkis-
stjórnarinnar ákvæði orkusölu
samningsins og greinargerðin
mcð frumvarpinu gefa til kynna
að framleiðsluverð raforkunn-
ar frá fullbyggðri Búrfellsvirkj-
un muni verða a.m.k. fram til
1985 sem hér segir á ári hverju:
1. Vcxtir og af-
borganir af 774
millj. kr. láni í AI-
þj.bankanum kr, 67.481.000.-
2. Vextir og af-
borganir af 408.5
millj. kr. erl. lán-
um öðrum kr. 50.069.000,-
3. Fjármagns-
kostnaður 9.94%
af 730.5 millj. kr.,
sem fyrr getur kr. 72.612.000.-
4. Stjórn. eftirlit,
gæzla og viðhald
Búrfellsvirkjun-
ar og varast. kr. 19.300.000.-
5. Oliukostn. v.
starfrækslu vara
stöðva kr. 7.000.000.-
Framl.kostn. á
ári kr. 216.462.000.-
Samkv. greinargerð ríkisstj.
cr raforkan frá fullbyggðri
Búrfellsvirkjun talin verða
1720 millj. kwst.
Framleiðslukostnaður hver-
ar kwst. verður þá 12.58 aurar,
eða 1.83 aurar liærra en selja
á raforkuna fyrir til alumín-
bræðslunnar.
Alúmín-bræðslan á samkv.
samningunum að fá 1060 millj.
kwst. á ári og kemur þá í hlut
íslendinga sjálfra 660 millj.
kwst. „Gróðinn" af sölu rafork-
unnar til auðhringsins verður
samkv. þessu á ári 19.389.000
kr. tap.
Þessi niðurstaða er á því
byggð, að allar fyrrnefndar
áætlanir um stofnkostnað og
reksturskostnað Búrfellsvirkj-
unar standist. Fari stofnkostn-
aður eða reksturskostnaður
fram úr áætlun, verður hið ár-
lega tap enn meira.
Verði stjórn, eftilit, gæzla og
viðhald fyrirtækisins 1.5% af
stofnkostnaði en ekki l.%
hækkar tapið um 9—10 millj.
kr.
Framhald á bls. 15
ÞRIÐJUDAGSGREININ
ix&mv'rtmNmJ