Tíminn - 18.05.1966, Blaðsíða 5

5
mÐVZKUÐAGUR 18. maí 1966
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastióri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrímur Gislason. Ritstj.skrifstofur 1 Eddu-
’húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur, Bankastræti 7. Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523. Aðrar skrifstofur,
s£mi 18300. Áskriftargjald kr. 95.00 á mán. innanlands — í
iausasölu kr. 5.90 eint. — Prentsmiðjan EDDA hi.
Hiim nýi uppdráttur að heildarskipulagi Reykjavíkur-
borgar átti að verða skrautfjöður borgarstjórnaríhalds-
ins í þessum kosningum. Áratugum saman hafa minni-
hlutaflokkarnir barizt fyrir því, að slíkt heildarskipuiag
yrði ákveðið. Borgarstjómarmeirihlutinn undir forustu
borgarstjóranna Bjarna Benediktssonar, Gunnars Thor-
oddsen og Geirs Hallgrímssonar hefur daufheyrzt við
þessum kröfum þangað til á seinasta kjörtímabili, þegar
finna þurfti eitthvað nýtt til að flagga með næst.
En uppdrátturinn af heildarskipulaginu ætlar ekki
að reynast sHk skrautfjöður og íhaldið ætl-
aðist til. Vafalaust er hann þó hinn athyglisverðasti á
margan hátt. Hann hafði hins vegar ekki verið fyrr birt-
ur en það kom í Ijós, að ekki yrði unnt að fara eftir hon-
um nerna með því að rífa niður meira og minna sum
nýjustu bæjarhverfin. Jafnvel læknahúsið, sem hafið
var að byggja á seinasta ári, stendur næstum í miðju
einnar aðalgötunnar, sem á að koma samkvæmt nýja
sMprdaginu. Við aðra aðalgötuna þarf að rífa niður mörg
nýleg hús, ef fylgja á uppdrættinum, vegna staðsetning-
ar Morgunblaðshallarinnar þarf að ráðast í framkvæmd-
m, sem sennilega kostar tugi milljóna króna. Þannig má
rekja þetta áfram.
Allt stafar þetta af því, að borgarstjórnarmeirihlut-
hm vanrækti að skipuleggja borgina í. tæka tíð, jafn-
hliða því, sem hagsmunir vissra gæðinga voru látnir hafa
forgangsrétt umfram skipulagið, sbr. Mbl.-höMna.
Nýja skipulagið afhjúpar þannig óstjórn íhaldsmeiri-
hlutans á þessu sviði á undanfömum árum og staðfestir
svo að segja alit, sem andstæðingamir hafa sagt um
þetta efni. Það sannar vel, hve dýrt það er að búa við
stjóm flokks, sem telur sig öraggan í sessi og er búinn
að fara svo lengi með völdín, að stjórn hans er orðin sljó,
spillt og áhugalaus og hefst því yfirleitt aldrei handa
fyrr en andstæðingarnir hafa með áratuga langri bar-
áttu neytt hana til athafna. /
Það er vissulega þörf, að slíkum borgarstjórnarmeiri-
hluta verði veitt áminning og aðvörun. Það gera menn
bezt með því að kjósa B-listaim á sunnudaginn kemur.
Aðeins eitt svar
í hinni þróttmiklu útvarpsræðu sinni sýndi Óðinn
Rögnvaldsson mjög ljóslega fram á, að borgarstjórnar-
kosningamar í Reykjavík eru tvíþættar. Það er ekki
aðems kosið um, hvort hin langvarandi stjórn Sjálf-
stæðisflokksins á Reykjavíkurborg eigi að halda áfram,
heldur einnig, hvort veita eigi ríkisstjórninni aðstöðu og
hvatningu til að halda dýrtíðarstefnu sinni áfram. Ef
stjórnarflokkamir halda velli í kosningunum, munu þeir
telja það sönnun þess, að þeim sé óhætt að fylgja áfram
óbreyttri stefnu.
„Með brigðum sínum á júní-samkomulaginu,“ sagði
Óðinn, „og stórhækkun neyzluvara seinustu mánuðina
og síðan með beiðni um stuðning, er ríkisstjórnin í raun
og vera að spyrja: Viljið þið ekki gefa okkur atkvæði ykk
ar í kaupbæti og vexti á þetta smáræði, sem við höfum
látið dýrtíðarsendilinn okkar sækja til ykkar. Og spurn-
ing kosninganna til launþega er einmitt þessi: Ætlið þiö
að greiða dýrtíðarstjórninni þessa uppbót á viðskiptin?
Ætlið þið að afhenda henni þennan skjöld heimila ykk
ar líka? Svarið hlýtur að verða aðeins eitt: Nei — og
aftur nei."
TÍIVIINN
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:
Skortur lækna og hjúkrunar-
fólks hindrar heilsugæzluna
Erfiðleikar við framkvæmd nýju heilsugæzlulaganna í Bandaríkjunum
Lyndon B. Jolinson
starfsiið en að byggja sjúkra-
hús, lækningastofur eða rann-
HIN nýja áætlun um að
greiða af opinberu fé fyrir
heilsugæzlu gamalmenna kem-
ur til framkvæmda 1. júlí. Allar
horfur eru á, að til alvarlegra
erfiðleika dragi vegna stórauk-
inna verkefna sjúkrahúsa, lækn
ingastofnana og hjúkrunarhæla,
svo og uggvænlegs annríkis
lækna, hjúkrunarfólks og tækni
manna.
Áætlunin um heilbrigðisþjón
ustuna og Kerr-Miils-lögin, sem
þingið samþykkti samtímis
hafa í för með sér verulega
aukna eftirspurn eftir heilsu-
gæzlu. En lögin sjá ekki á
neinn hátt fyrir auknum úr-
ræðum, hvorki aðstöðu, tækj-
um né fjölgun þjálfaðs starfs-
liðs, sem þörf er á til þess, að
unnt sé að anna auknum verk-
efnum.
Meginatriðið er, að nýju lög-
in gera ráð fyrir framlagi fjár
til greiðslu á læknaþjónustu
gamals fólks, sem kann margt
að hafa þurft á henni að halda,
én fcefur ekki verið þess megn-
ugt að inna af höndum nauð-
synlegt gjald fyrir hana. Þetta
er vitaskuld lofsvert markmið
í sjálfu sér. En afleiðingin,
nýjar og auknar annir sjúkra-
húsa, lækna og hjúkrunarfólks
o.s.frv skollur einmitt á, þegar
svo er í pottinn búið, að úr-
ræðin hrökkva næsta naumlega
til að anna kröfum og þörfum
þeirra. sem fé hafa handa miili
til að greiða fyrir heilbrigðis-
þjónustuna Allir vita og
þekkja af eigin raun, að sjúkra-
hús eru þegar yfirfuil og lækn-
ar ofhlaðnir störfum. Þrátt fyr-
ir allt þetta er von á mikilli
fjölgun sjúMinga 1. júlí, vegna
heilsugæzIuáætlunariiMiar.
ANNIR og ófuilnægð verk-
efni eru afleiðingar tveggja
staðreynda: Annars vegar hef-
ur afkoma fjölda fólks tekið
stórfelldum stakkaskiptum til
bóta og hefur það því bohnagn
tii að greiða fyrir þá heilhrigð-
isþjónustu, sem það varð að
neita sér um áður. Hins vegar
og þrátt fyrir þetta hefur ríkis-
stjómin, sem verður að upp-
fylla óskir meirihlutans, ekki'
séð fyrir fé til þess að kosta
aukningu aðstöðu og tækja eða
fjölgun starfsfólks.
Við getum ekki afsakað van-
rækslu okkar með því, að auk-
in eftirspurn og aukin þörf
hafi komið ofckur að óvörum.
Síður en svo. Bilið milli þarfa
fyrir aukna heilbrigðisþjónustu
og mögulegra úrræða til að
anna þeim hefur verið kannað
og skjalfest hvað eftir annað.
Fyrir fimmtán árum skipaði
Truman forseti nefnd til að
kanna þarfir þjóðarinnar fyrir
heilhrigðisþjónustu og formað-
ur þeirrar nefdar var hinn víð-
kunni maður dr. Paul
Magnuson. Nefndin starfaði
heilt ár að því að kanna ástand
ið í þessum efnum og undirbúa
tillögur sínar til umhóta.
í skýrslu nefndarinnar
(1952) segir, að „lærðir læknar
1960 verði miklu færri en þörf
er á . . . til að anna aukinni
heil'brigðisþj ónu stu“ Árið 1959
voru 184 læknar á hverja hundr
að þúsund íbúa í landínu Dr.
Vernon W. Lippard, deild-
arforseti læknadeildar við Yale
háskóla, gerði árið 1961 ráð
fyrir að til þess að halda í
horfinu með lærða lækna til
starfa, (hvað þó væri ófullnægj
andi), þyrfti að útskrifa 11 þús
und lækna á ári. „Eina lausn-
in virðist í því fólgin," skrif-
aði Lippard, „að stetja á stofn
að minnsta kosti 20 nýja lækna
skóla á árunum milli 1960 og
1970.“
Síðan dr. Lippard skrifaði
þetta hefur útskrifuðum lækn-
um til starfa fyrir almenning
fækkað hlutfallslega. Einkum
er þó alvarlegur skortur á
sj úkdómafræðingum, röntgen-
læknum og fleiri sérhæfðhm
læknum.
Hjúkrunarkvennaskorturinn
er mjög alvarlegur. Nefndin,
sem dr. Paul Magnusson veitti
forstöðu, sagli árið 1952 fyrir
um. al í ladinu öllu kynni
að.„vanta meira en 50 þúsund
hjúkrunarkonur áril 1960“
Pormaður sjúkrahúsasambands
ins sagði nýlega: „Lausar stöð-
ur fyrir útlærðar hjúkrunarkon
eru að minnsta kosti 75 þús-
und og 25 þúsund hjúkrunar-
konur vantar til starfa meðai
almennings."
SKORTUR á lærðu fólki er
hvað alvarlegasta áhyggjuefn-
ið, þar sem miklu lengri tíma
tekur að mennta og þjálfa
sóknarstöðvar. Samt sem aður
er þingið miklu fúsara til að
veita fé til bygginga en rnennt-
unar lækna og hjúkrunarfólks.
Árið 1965 var til dæmis varið
17 milljónum dollara af ríkis-
fé til menntunar og þjálfunar
hjiúkrunarfólks, en 220 milljón-
um dollara til styrktar við bygg
ingar sjúkrahúsa og anoarra
heilbrigðisstofnana samkvæmt
Hill-Burton-áætluninni. Eng-
inn þarf að draga í efa að þessu
fé hafi verið vel varið, þar sem
vöntun á sjúkrahúsum og öðr-
um heilbrigðisstofnunum er
mjög mikil. En byggingar og
stofnanir koma ekki að neinu
haldi í beilbrigðisþjónustunni
ef þjálfaðs starfsliðs nýtur ekki
við.
Það gefur ekki góða mynd
af hæfni okar ti'l sjálfstjórn-
ar, að við skulum hafa séð fyrir
fé til að auka eftirspurn eftir
heilbrigðisþjónustu, án þess
að auka hæfnina til að verða
við þeirri eftirspurn, enda þótt
að við höfum verið varaðir al-
varlega og greinilega við fyrir
15 árum. Kinnhest eldflaugar-
innar þurfti til að vekja al-
menning til vitundar um þörf
á opinberu fé til að efla al-
menna undirstöðumenntun og
framhaldsmenntun. Hið geig-
vænlega og grimmilega uppþot
í Birmingham þurfti með til
að þjóðinni yrði Ijós hin að-
kallandi og óuppfyllta þörf fyr-
ir mannréítindalögin. Þarf svo
að koma til geigvænlegra vand
ræða í sjúkrahúsmálunum til
þess að við lítum skortinn á
heilhrigðisþjónustu alvarlegum
augum?
y