Tíminn - 18.05.1966, Blaðsíða 6

MIÐVIKUDAGUR 18. maí 1966
6

TÍMINN
Ráðleggingastöð um fjöl-
skyldu- og hjúskaparmál hefur
starfað í Reykjavík um tveggja
ára skeið. Hannes Jónsson, fé-
lagsfrœðingur átti frumkvœði
að því að hrinda í framikvæmd
að stöðin væri sett á Jaggirn-
ar. Hann hafði einnig gengizt
fyrir fyrirlestrarhaldi um ýmis
atriði, !er að hjúskaparmálum
lúta og eru fyrirlestrar þessir
og fleiri, sem haldnir hafa ver-
ið á vegum Félagsmálastofnun-
arinnar komnir út í bókum.
Stöðin var síðan afhent Þjóð
kirkjunni til eignar og umsjón
ar og eru prestur og læknir
til viðtals á stöðinni, að 'Lind-
argötu 9, ákveðna tíma í viku
hverri.
Læknir stöðvarinnar er Pét-
rr Jakohsson, yfirlæknir og
prestur Erlendur Sigmundsson.
Á undan honum hafði sr. Hjalli
Guðmundsson starf hans með
höndum.
Ég gekk á fund þeirra
beggja, Péturs Jakobssonar og
sr. Erlendar til að fræðast um,
hvers konar fræðsla væri þarna
veitt og hvernig fólk kynni að
meta þessa viðleitni til að leið-
beina og hjálpa fólki I ýmsum
vandamálum.
Pétur Jakobsson tók erindi
mínu Ijúfmannlega og ég
ræddi við hann og aðstoðar-
stúlku hans, frú Steinunni
Finnbogadóttur, sem er ljós-
móðir að menntun.
— f hvaða erindum leitar
fólk til yðar?
Pétur Jakobsson, yfirlæknir og frú Steinunn Finnbogadóttir, aðstoSarstúlka.
MARKMIÐ STÖÐ VARiNNAR AÐ
LEIDBEINA OG HJÁLPA FÓLKIAÐ
LIFA HEILBRIGÐU HJÚSKAPARLÍFI
— Það er fyrst og fremst
í sambandi við leiðbeiningar
um notkun getnaðarvarna,
enda er það markmið stöðvar
innar að veita almenna fræðslu
um þau mál og hjálpa fólki
til að lifa eðlilegu og farsælu
hjúskapar- og kynferðislífi, seg
ir Pétur. Og frú Steinunn bæt-
ir við: — Nú eru tvö ár síðan
stöðin var opnuð og þann tíma
hafa um þrjú hundruð manns
Ieitað til læknisins. Þess ber
og að geta, að læknirinn var
fjarverandi fjóra mánuði í
fyrrasumar.
— Korna aðeins konur til
ykkar?
— Þær eru í miklu meiri-
hluta. En samkvæmt skrá okk-
ar hafa um tuttugu og fimm
karlmenn leitað hingað. Sumir
með eiginkonum sínum, aðrir
einir sér.
— Og vandamál þessa fólks?
— Eru aðallega í sambandi
við samlífið, getum við sagt.
Stundum leita konur hingað
í örvæntingu, vegna þess að
þær hafa orðið varar við extt-
hvað sérkennilegt í fari mak-
ans og er þá stundum um sjúk-
leg fyrirbrigði að ræða. Hing-
að hafa leitað konur, sem
kvarta undan dvínandi áhuga
eiginmannsins á samlífinu í
hjónabandL
— Er fólk ekki feimið að
ræða þessi mál?
— Jú. Stundum koma kon-
ur, sem árum saman hafa átt
við örðugleika að etja hvað við
víkur samlífinu. En þær hafa
aldrei þorað að bera sig upp
við neinn og ekki komið sér
að því að leita til heimilis-
læknis síns. Það er áreiðan-
lega óhætt að fullyrða, að við
kynnumst margs konar vanda-
málum, þegar farið er að at-
huga ástand og hagi þeirra, er
hingað koma.
— En ég hef margsinnis tek-
ið eftir því, segir frt Stein-
unn — að þegar svo stendur
á að konur þurfa að koma aft-
ur, þá er feimnis- og vand-
ræðasvipurinn horfinn. Þá er
þetta orðið eðlilegt og sjálf-
sagt mál.
— Flestum finnst, að kyn-
ferðismálin séu einkamál hvers
og eins, segir læknirinn'— og
auðvitað er það rétt að vissu
marki. En læknum á fólk að
geta treyst. Svo rekum við okk
ur líka á, að fólk er furöu-
lega opinskátt við okkur.
Ég er þeirrar skoðunar, held
ur yfirlæknirinn áfram, að þörf
sé á, að vekja athygli fólks á,
að þessi klinik er til. Þótt að
sókn sé góð eru vafalaust marg
ir hjálparþurfi, sem ekki vita
um starfsemi hennar, eða gera
sér ekki grein fyrir í nvaða
áttir hún beinist. Við höfum
því miður ekki fengið síma,
en þegar að því kemur, verð
ur allt miklu handhægara, bæði
fyrir okkur og þá, sem í ein-
hverjum vandræðum eiga.
— Hvers vegna þurfa konur
að koma oftar en einu sinni?
— Ýmsar ástæður eru fyrir
því. Til dæmis ef þær fá töfl-
ur að staðaldri hjá mér, þá
skrifa ég lyfseðil fyrir kon-
umar og þær geta sótt þá
hingað og þurfa ekki að bíða
tímunum saman.
— Hverjar eru helztu varn-
ir, sem konur notfæra sér?
— Það eru töflurnar, sem
ég minntist á, hettur og smyrsl.
Þá eru og settar lykkjur úr
„silk-worm“ upp í leg konunn-
ar eða silfurhringur. Lengst af
hefur silkið verið notað. Síð-
ustu ár hefur plast einnig verið
reynt og er verkunin hin
sama.
— Leita barnlausar frúr
hingað til að láta skoða sig.
— Já. Og oft er eitthvað smá
vægilegt að, sem kippa má í
lag. Áður var konunni alltaf
kennt um, ef hjónabandið var
barnlaust. Með rannsóknum
hefur komið í Ijós að um %
hluti barnlausra hjónabanda er
vegna vangetu eiginmannsins.
Ef við höfum skoðað konuna
og ekkert er athugavert við
hana, reynum við að fá eigin-
manninn í skoðun. Það gengur
oft illa, þvi að fæstir karlmenn
vilja horfast í augu við þá stað-
reynd, að þeir séu ófærir um
að geta börn.
— Þér minntust á homosex-
ualisma hjá kvæntum mönnum.
Er það algengt fyrirbæri?
— Sumir halda þvi fram, að
fjórðungur allra sé afbrigði-
legur á einhverju sviði. en
lesbianismus — eða samfarir
milli tveggja kvenna — er jafn
vel algengari en milli tveggja
karla. Þetta er mjög átakan-
leg staðreynd, hvernig sem á
málin er litið. Ekkert er heil-
brigðra fyrir hjón en elskast
og njótast. En þeir einstakl-
ingar, sem hafa þessar sjúk-
legu hvatir, líða mest vegna
þeirra. Og þeir eru sjúklingar,
en ekki sakamenn, eins og fóik
hyllist til að telja þá wera. Að
mínu viti er svona sjúkxeiki
sorglegur fremur en saknæm-
ur.
— Er nokkuð hægt að gera
fyrir þetta fólk?
— Ekki annað en leiðbeina
þvi eftir föngum. Ef þessar
sjúklegu tilhneigingar skaða
ekki þjóðfélagið má segja. að
lítið sé að gera. Stundum er
um vanskapnað að ræða. Vant-
ar hreinlega ýmis líffæri og
það hefur gerzt, að maður
stendur andspænis því að geta
ekki skorið úr um, hvort barn
er drengur eða stúlka. Þá má
víkja að því, þegar fólk læt-
ur gera á sér aðgerð og skiptir
um kyn. Blaðamenn gripa
þannig fréttir á lofti og gera
sér mikinn mat úr þeim. En
ætli fólk geri sér almennf grein
fyrir þeirri stórkostlegu harm-
sögu, sem þar kann að liggja
að baki.
— Koma hingað konur á öll
um aldri?
— Flestir eru á aldrinum 20
—40 ára.' Yngstar hafa komið
hingað sextán ára stúlkur, seg-
ir frú Steinunn.
— Til að leita upplýsinga?
— Til þess að fá leiðbein-
ingar um notkun getnaðar-
varna^segir Pétur.
— Ég mundi segja það væri
ágætt, að þær koma. Það er
kannski ekki ágætt, að ungl-
ingar stundi samfarir svona
ungir. En ég segi, að úr því
að samband unglinganna er
komið á þetta stig er betra
að þær leiti læknis og fái hag-
nýta fræðslu, heldur en þær
verði barnshafandi. Stúlkur
vita oft lítið um þessi mál.
Og í skólunum finnst mér, að
lítil fræðsla eða engin sé gefin.
Ég veit ekki, hversu mikið á
að segja unglingunum, þeim
er ekki hollt að fá of mikla
fræðslu. Oft er rökrætt um,
hversu mikið foreldrar eigi að
segja börnum sinum kynferð-
ismál. Ég er eindregið þeirrar
skoðunar, að þeir skuli aldrei
svara meiru en barnið bein-
línis spyr um. Það er ekki
skynsamlegt að troða einhverj
um ósköpum inn í bamið,
sem það botnar ekkert í. Svara
bara skýrt og skorinort spurn-
ingum þess. Það er affarasæl-
ast. Annars virðist mér sem
foreldrar séu of hikandi við
að gefa bömum sínum viðhlít-
andi svör við spurningum
þeirra. Og þá er forvitni þeirra
vakin og þau leita svars við
spurningunni annars staðar og
meðal kunningja, sem af-
skræma og ýkja allar stað-
reyndir í þessum efnum. En
nú em ýmsar bækur tjl um
þessi efni, sem foreldrar geta
bent börnum sínum á að lesa,
þegar þau stálpast, t.d. bók
Hannesar Jónssonar um fjöl-
skylduna og hjúskaparlífið.
— Það er fróðlegt að kynna
sér þá baráttu, sem háð hefur
verið í því skyni að gera fólki
þessi mál sjálfsögð og aðgengi-
leg, heldur læknirinn áfram
Víða em þessi mál erfiðari en
hjá okkur. Til dæmis í Kanada.
í seinasta fréttabréfi, í apríl
1966, af International Planned
Parenthodd News, sem gefið
er út í London af I.P.P.F er
sagt frá ráðstefnu um þessi
mál, sem haldin var í Ottawa
í Kanada þann 25 febrúar
1966. Próf. Jacques Henripin,
forstöðumaður Fólksfjölgunar-
deildar Montreal háskóla, hélt
fyrirlestur um „Family Plann-
ing Attack Poverty" og sagði,
að ríkisstjórn Kanada ætti að
sjá til þess að allur almenn-
ingur fengi aðgang að ráð-
leggingarsöðvunum um fjöl-
skylduáætlun. Rannsóknir í
Quebee fylki sýndu, að af
þeim 25,000,- fjölskyldum,
sem búa við fátækt, þá sé að
minnsta kosti helmingurinn
vegna , þess, hve börnin em
mörg. Ðr. Richard Day, sem
er læknisfræðilegur forstjóri