Tíminn - 02.06.1966, Blaðsíða 5

FIMMTUDAGUR 2. júní 1966
TIMINN
5
'ar <P
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb) Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og indriði
G. Þorsteinsson Fulltrú) ritstjómar- Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrimur Gislason Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, simar 18300—18305 Skrifstofur Bankastræti 7 Af-
greiðslusími 12323 Auglýsingasimi 19523 Aðrar skrifstofur
sími 18300. Áskriftargjald kr. 105.00 á mán. innanlands - í
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.l
Þjóðin vill vinnufrið,
en ríkisstjórnin ekki
Forystugrein Morgunblaðsins í gær heitir „Þjoðin
vill vinnufrið”. Þetta eru sönn orð, en hitt blasir eigi að
slöur við, að ríkisstjórnin vill ekki vinnufrið og hefur
aldrei viljað. Að minnsta kosti hafa það verið hennar ær
og kýr allt frá því að hún sá dagsins ljós að ausa oliu á
þann eld, sem kaupdeilur nefnast, og róa að því öllum ár-
um að knýja launþega til þess að rétta hlut sinn með
kauphækkunum. Þess vegna hafa í tíð þessarar ríkis-
stjórnar orðið þrálátustu kjaradeilur í sögu þjóðarinn-
ar, og þess vegna er nú enn ein í uppsiglingu á þessu
vori.
Það var háleitasta loforð „viðreisnar”-stjórnarinnar,
þegar hún kom til valda 1959 að stöðva dýrtíðina og
halda verðlagi og kaupgjaldi stöðugu. Launastéttirnar
vildu gefa ríkisstjórninni færi á að efna þetta loforð,
og þótt stjórnin hefði byrjað á því að taka af þeim kaup-
hækkun, héldu þær að sér höndum í hálft þriðja ár, og
urðu þá engar kauphækkanir, en dýrtíðin óx svo hömlu-
laust, að kaupmáttur launa lækkaði á þessum tíma um
23%, enda hafði gengið verið fellt í febrúar 1960.
Þannig biþu launastéttirnar hálft þriðja ár og tóku á'
sig alls 23% kauplækkun. En lengur varð ekki setið.
og launastéttirnar hófu varnarbaráttu og hækkuðu kaup-
ið, ekki um 23% heldur aðeins 12% árið 1961, eða fengu
bættan helming kjaraskerðingarinnar. En ríkisstjórnin
vildi ekki unna launþegum hálfrar leiðréttingar, hvað
þá meira og skellti á hefndargengislækkuninni frægu til
þess að taka alla kauphækkunina aftur og meira til.
Launastéttirnar höfðu gefið ríkisstjórninni betra tæki-
færi en nokkur stjórn á íslandi hefur fengið til þess
að stöðva dýrtíðina, en hún vildi ekki og hafði ekki
manndóm til að nýta það. Eftir þetta var eldurinn orð-
inn að óslökkvandi báli, og dýrtíðin hækkaði stöðugt, og
launafólk varð að standa í sífelldri varnarbaráttu, og at-
vinnufyrirtækin að glíma við vaxtaokur og lánakreppu
stjórnarinnar. Dýrtíðin og ríkisstjórnin höfðu þó jafn-
an betur.
En þótt verkalýðsstéttirnar hefðu aldrei náð jöfnuði
í kaupi, alltaf verið á eftir, sýndu þær enn hófsemi sína
og stöðvunarvilja og gáfu ríkisstjórninni enn eilt tæki-
færi með júnísamkomulaginu í fyrra gegn heiti ríkis-
stjórnarinnar um að stöðva nú dýrtíðina. Gylfi Þ. Gísla-
son sagði, að þetta stöðvunarsamkomulag hefði gefið
ríkisstjórninni rétt til að sitja áfram.
Nú blasa efndirnar við. Dýrtíðin hefur aldrei farið
öðrum eins hamförum, og ríkisstjórnin gersamlega gefizt
upp við allt viðnám, og kórónaði svo ósóma sinn með
fiskhækkuninni frægu. Þessi kollsteypa var svo ferleg,
að jafnvel fulltrúar stjórnarflokkanna þorðu ekki annað
en lýsa yfir 1. maí, að „verkalýðsfélögin litu það mjög
alvarlegum augum, að margítrekuð loforð rfkisstjórnar-
innar um stöðvun verðbólgunnar hefðu revnzt mark-
laus”.
Af þessari sögu síðustu sex ára er það augljóst, að
þjóðin og launastéttirnar hafa viljað og vilja vinnufrið
og hafa gefið ríkisstjórninni betra tækifæri til þess en
nokkurri annarri stjórn, en ríkisstjórnin hefur ekki vili-
að vinnufrið og sífellt stofnað til kaupdeilna, jafnframl
því, sem hún torveldaði atvinnufyrirtækjunum á allar
iundir að standa undir því kaiupgjaldi, sem fólk þarf til
þess að lifa af.
Úlíklegt að ákvörðun um flutning
aðalstöðva NATO verði tekin á
ráðherrafundinum í Bruxelles

imi
(n.iií
' RÁ9HERRAFUNDUR At-
lantshafsbandalagsins er í
þann veginn að hefjast í Brux-
elles. í Bandaríkjunum er ekki
búist við að þar verði tekln
endanleg ákvörðun um flutn-
ing hernaðarlegra eða stjórn-
málalegra aðalstöðva bandalags
ins. Sennilegt þykir, að ákvörð-
un verði frestað unz fyrir ligg-
ur niðurstaða viðræðna um
áframhaldandi dvöl franskra
hersveita í Vestur-Þýzkalandi,
en að henni fenginni ætti að
vera ljósara en áður, að hve
miklu leyti og á hvern hátt
Frakkar hyggjast taka þátt í
stjórnmólasamstarfinu í fram-
tíðinni. Ennfremur er talin
nokkur ástæða til að bíða við
og sjá til, hver árangur verð-
ur af för de Gaulles forseta
til Moskvu, enda þótt að sagt
hafi verið, að „Sovét-ævintýri
franska forsetans breyti land-
og stjórnmálauppdrætti Evrópu
tæplegá svo mikið, að orð verði
á gerandi."
Naumast yrði þó unnt að svo
stöddu að kveða endanlega á
um, hvenær og hvert Atlants-
hafsbandalagið flytur aðalstöðv
Tjtr'.^ífjgr,, 'j.áfRvel þó ,að óviss-
unni um ofannefnd atriði væri
ekki til að dreifa.
AðlLD ARÞJ ÓðlR Atlants-
lafsbandalagsins virðast allar,
'jórtán að tölu, á einu máli
im, að stjórnmála- og hern-
iðarstöðvarnar skuli ekki að-
ikyldar, heldur hafðar á sama
stað ef mögulegt reynist, jafn-
vel þó að óhjákvæmilegt verði
að flytja þær á burt frá París.
En um þetta síðasta atriði virð-
ast aðildarríkin ekki sammála.
Sagt er, að Danir og tvær aðr-
ar aðildarþjóðir séu þarna á
öðru máli en hinar og líti svo
á, að áður en endanleg ákvörð-
un sé tekin verði að kanna
til þra-utar möguleikana á að
stöðva Atlantshafsbandalgsráðs
ins verði áfram í París.
Hinar þjóðirnar tvær, sem
Dönum fylgja að málum, eru
Kandamenn og ítalir. Svo virð
ist, sem þessar þrjár þjóðir
telji æskilegt af vissum ástæð-
um að ágreiningurinn við
Frakka verði eins lítill og fram
ast er unnt. Þær vilja ganga
eins langt og mögulegt er til
móts við sjónarmið Frakka, en
meirihluti aðildarþjóðanna er
greinilega ekki þeirra skoðun-
ar.
REYNIST með öllu ómögu-
legt að hafa stjórnmálalegu að-
alstöðvarnar áfram í París virð
:st meirihlutinn á einu máli
im að flytja allar aðalstöðv-
ar bandalagsins til Bruxelles.
meira að segja hernaðarnef.nd-
ina, en hún hefur til þessa
haft aðsetur hjá aðalstöðvum
varnarmála Bandaríkjanna,
rétt fyrir utan Washington.
Frank Church öldungadeild-
arþingmaður er nýkominn
heim til Bandaríkjanna úr at-
hugunarferð til Evrópu og hef-
ur hann birt langa skýrslu um
athuganir sínar. Segir hann
Danir, Kanadamenn og ftalir hafa sérstöðu.
Bandarískir öldungadeildarþingmenn vilja
fækka í hersveitum Bandaríkjanna í Evrópu.
Úr hjarta Parísar.
þar m.a., að athuga beri, hvort
ekki eigi að fela evrópskum
herforingja yfirstjórnina í Ev-
rópu. Eisenhower hershöfðingi
gegndi þessum starfa fyrstur
manna og eftirmenn hans hafa
allir verið bandarískir.
Ennfremur stingur Church
öldungadeildarþingmaður upp
á, að komið verði upp beinu
símasambandi milli allra höf-
uðborga NATO-ríkjanna, svo
að æðstu menn þeirra geti
hindrunarlaust náð sambandi
hver við annan, hvort heldur
er á nótt eða degi. „Beint sírna
samband" eins og þetta er
hvergi að finna nema milli
æðstu mannanna í Moskvu og
Washington. Því var komið á
upp úr Kúbu-deilunni. Tilgang
urinn var að koma í veg fyrir
misskilning vegna síðbúinna
eða villandi tilkynninga.
í SAMBANDI við rökræður
manna vestan hafs um fram-
tíð Atlantshafsbandalagsins ber
að sjálfsögðu á góma þá ósk
margra Bandaríkjamanna, að
fækkað verði stórlega í banda-
rísku hersveitunum í Vestur-
Þýzkalandi, en iðulega hefur
verið vakið máls á þessu þar
vestra. Eisenhower fyrrverandi
forseti lét þessa ósk í ljós fyrst
ur manna og áhrifamiklir öld-
ungadeildarþingmenn bafa
hvað eftir annað reynt að afla
hugmyndinni stuðnings, svo
sem Mike Mansfield leiðtogi
meirihlutans í deildinni og
Stuart Symington, fyrrverandi
ráðherra flughermála. Við um-
ræður fimmtudaginn 26. maí
sögðu þeir Church öldungar-
deildarþingmaður og John Mc
Cloy, fyrrverandi aðalfulltrui í
Þýzkalandi, að verulegt brott-
hvarf bandarískra hersveita frá
Vestur-Þýzkalandi gæti haft
mjög aivarlegar afleiðingar og
ef til vill riðið NATO að fuiiu.
Bandaríkjastjórn hefur ávadt
staðhæft að ekki væru á prjón
unum neinar fyrirætlanir um
fækkun bandarískra hermanna
■ Evrópu. Fréttastofan Associ-
ated Press gekkst fyrir skömmu
fyrir skoðanakönnun meðal öld
ungadeildarþingmanna og
leiddi hún í Ijós, að 44 ðld-
ungadeildarmenn af 100 eru
hlynntir því, að þegar hentugt
tækifæri gefst verði fluttur á
burt verulegur hluti þeirra her
deilda, sem nú eru í Vestur-
Þýzkalandi, og í eru um 225
þúsund hermenn samtals. Hins
vegar reyndust aðeins 15 öld-
ungadeildarþingmenn þeirrar
skoðunar, að nú þegar væri
tímabært að taka til athugunar,
hvort ekki mætti láta eina her-
deild í Vestur-Þýzkalandi nægja
sem tákn um stuðning Banda-
ríkjamanna og nærveru.
UMRÆÐUR Bandaríkja-
manna um hernaðarlega og
stjórnmálalega samvinnu ínn-
an Atlantshafsbandalagsis fær
ast fyrst að mun í aukana inn
an skamms, þegar öldungadeild
þingsins byrjar fyrirhugaðar yf
irheyrzlur um þessi mál, en
við þær á að leggja skýrslu
Church öldungadeildarþing-
manns til grundvallar. Frá því
hetfur verið sagt opinber’.ega,
að Johnson forseti hafi íalið
Dean Acheson fyrrverandi ut-
anríkisráðherra að gera grein
fyrir stjórnmálamarkmiðunum.
Sagt er og, að við könnunina
verði einnig fjallað um þróun
viðskiptalegra og stjórnmála-
legra tengsla milli Austur-Ev-
rópu og Vestur-Evrópu og
áhrif þessarra tengsla og mik-
ilvægi í sambandi við áform-
aðAtlantshafssamfélag.
í höfuðborg Bandaríkjanna
verður æ fleiri mönnum Ijóst,
að de Gaulle sjálfur er ekki
eina orsök erfiðleika Atlants-
hafsbandalagsins, og Evrópu-
menn eru þess mjög hvetjandi,
að beitt verði fyllstu kænsku
og snilli í jafnvægisleit hern-
aðarþarfa og stjórnmálalegra
möguleika. Á ráðherrafundin-
um í Bruxelles kunna að verða
settar fram óskir, sem ganga
S þessa átt, og hugsanlegt væri,
Framhald á bls. 12. |
l—r------------------------ ■