Tíminn - 21.06.1966, Qupperneq 5

___ w
ÞRIÐJUDAGUR 21. júm' 1966 _________TIMINN____________________________________5
I——
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Pramkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrimur Gíslason. Ritstj.skrifstofur í Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur, Bankastræti 7. Af-
greiðslusími 12323. Auglýsipgasimi 19523. Aðrar skrifstofur,
simi 18300. Áskriftargjald kr. 105.00 á mán. innanlands — í
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
samningaborð
Kjaramálin um þessar mundir og samningaumleit-
anir þær, sem fram fara nú, sýna í skörpu og vægð-
arlausu ljósi skipbrot ,,viSreisnar”-stefnunnar, sem
hér er talin hafa ráðið ríkjum síðustu sjö árin, og
algjöra uppgjöf ríkisstjórnarinnar fyrir óðadýrtíðinni
og verðbólgu, sem nú hefur hneppt efnahagslíf. kjara-
mál og atvinnuvegi landsmanna í sameiginlegan dróma
og úlfakreppu, sem ekki verður komizt úr nema með
gerbreyttri stefnu og algerlega nýjum og jákvæðum
tökum á þjóðmálunum.
Hrakfallastefna ríkisstjórnarinnar bindur þessa þrjá
stóru þætti þjóðlífsins saman með einni orsakakeðju.
Alger uppgjöf og brigðir við að hafa hemil á dýrtíðinni
og verðbólgunni, samfara einstæðri hafta- og okur-
vaxtaistefnu í lánamálum atvinnuveganna setur þá í
slíka úlfakreppu, að þeir geta ekki rönd við reist hinum
sívaxandi framleiðslukostnaði, og ekki greitt þær launa-
hækkanir, sem fólk þarf til mótvægis við óðadýrtíðina.
Samfara þessu leika svo fjársterkir gróðamenn og auð-
félög þeirra lausum hala með stórfelldar verðbólgufram-
kvæmdir, sem gleypa og yfirborga vinnuaflið frá fram-
leiðsluatvinnuvegunum og brýnustu samfélagsfram-
kvæmdum, sem ekki geta við þetta keppt. og þetta skap-
ar óviðráðanlega þenslu og glundroða í efnahags- og at-
hafnalífi þjóðarinnar,
Við þessar aðstæður standa kjarasamningar að vonum
gersamlega fastir, og það er ekki á valdi fulltrúa laun-
þega og atvinnurekenda að leysa það mái til neinnar
hlítar, meðan uppgjafastjórnin situr og ver með lífi sínu
hina alröngu stefnu.
Sjálfhelda þessa máls verður ekki sundur rakin nema
með jákvæðum og samræmdum stjórnarfarstökum. þar
sem grafið er fyrir rætur meinanna og hnútarnir leystir
hver af öðrum og samhliða Þangað til verða kiarasamn-
ingar aðeins tjald til einnar nætur á hraðri leið inn í
enn meiri ógöngur. eins og júní-samkomulagið í fvrra
er táknrænast dæmi um. þar sem uppgjöf og brigðir rík-
isstjórnarinnar hleyptu öllu á einu missiri í enn harðari
hnút og háskalegri vanda. Þjóðinni allri, ekki sízt laun-
þegum, er nú orðið það ljóst, að kjarasamningar verða
haldlausir, þangað til nýir smiðir á Albingi og í stjórn-
arráðinu hafa rekið saman nýtt samningaborð handa
samninganefndum launþega og atvinnurekenda að setj-
ast við.
mílljómr
Skipbrot landbúnaðarstefnu ríkisstjórnarinnar sem nú
hefur leitt til einstæðra neyðarráðstafana í sölumálum
bænda, mun hafa í för með sér tilfinnanlega skerðingu á
tekjum, sem voru hinar lægstu í landinu fyrir. sam-
kvæmt skýrslum Hagstofunnar Opinber stuðningur við
íslenzkan landbúnað er nú orðinn minni en i öðrum ná-
lægum og sambærilegum löndum, og auk þéss hefur sú
stefna stjórnarinnar að fleygja hinum stórfelldu og
linnulausu hækkunum framleiðslukostnaðar i landbún-
aði viðstöðulaust út í verðlagið orðið fararskióti í flevgi-
ferð óðadýrtíðarinnar á svipaðan hátt og sama stefna í
öðrum framleiðslugreinum.
Eitt táknrænasta dæmið um allan þennan ófarnað land-
búnaðarstefnu stjórnarinnar er það að á sama tíma og
landbúnaðurinn berst í bökkum svo að leiðir til nevð-
arráðstafana. hirðir ríkið 60—70 milljónir í söluskatta
af búvörunum á leiðinni frá framleiðendum til neytenda.
i —■■nnwiiuim —w niiiiimiii i
Fréttir frá vettvangi S. Þ.
LANDBÚNAÐURINN HELDUR EKKI
IVID MANNFJÖLGUNINA
ILO undirbýr alþjóðlegar regl
ur um samstarf innan fyrir-
tækja.
Aukin og bætt samskipri
milli stjórnenda og starfs-
manna fyrirtækj.a — gagn-
kvæm skipti á upplýsingum,
skoðunum og hugmyndum
ásamt rannsókn á kvörtunum,
— verða æ meir aðkallandi ti!
að komast hjá óánægju á vinnu
stað, segir í skýrslu, sem nú
er til umræðu á fimmtugusta
alþjóðlegu vinnumálaráðstefn-
unni í Genf.
Þetta er í *a sinn,
sem Alþjóðavinnuii. tofnun-
I in (ILO) tekur þessi randamál
til meðferðar í því skyni að
fá samþykktar einhverjar al-
þjóðlegar reglur um þau.
Jafnvel þar sem andinn er
hvað beztur milli atvinnuveit-
enda og launþega koma alltaf
öðru hverju upp misklíðarefni
eða missikilningur, segir í sikýrsl
unni. Því stærri sem fyrirtæk
in verða, þeim mun meiri kröf
ur eru gerðar til þess að sam-
bandið milli stjórnenda og
starfsmanna sé snurðulaust.
Geri stjórnendurnir raunhæf-
ar ráðstaf.anir til að koma í veg
fyrir eða kveða niður ósam
komulag i fyrirtækinu, skap
ast betra andrúmsloft fyrir
samningsumleitanir og sameig-
inlegar ákvarðanir, og í mörg
um tilvikum er hægt að koma
t veg fyrir alvarlega misklíð
sem leiði til verkfalla.
Vinnuþeginn verður að eiga
þess kost að láta í Ijós óánægju
sína, annars hefur óánægjan
áhrif á vinnusiðgæði og afköst.
Hann á að fá vitneskju um
breytingar og nýjar ákvarðan-
ir. Auk þess verður að finna,
að tillit sé tekið til hans sjón-
armiða. Sambandið milli vinnu-
veitenda og vinnuþega ve’-ður
að aukast samhliða stækkun og
sérhæfingu fyrirtækisins.
Annað mikilsvert efni a ráð-
stefnunni í Genf er hlut-
verk Alþjóðavinnumálastofn-
unarinnar í eflingu iðnþróun-
ar í vanþróuðum löndum. For
stjórinn, David A. Morse lagði
í ársskýrslu sinni ríka áherzlu á
nauðsyn þess, að Alþjóðavinnu
málastofnunin aðstoðaði þessi
lönd við að vinna bug á ýms-
um tálmum, sem tefja iðriþro
unin,a. Hann sagði m.a. að þau
ættu að fá aðstoð við að ski)
greina og framkvæmt atvmnu-
málastefnu sem gerði þeim
fært að hagnýta og þróa til
hins ýtrasta eigið vinnuafl f
skýrslunni er vikið að ýmsuni
félagslegum og atvinnulegum
vandamálum, sem haía áhril
á gang iðnþróunarinnar. svo
sem skort á faglærðum mann-
afla og vandamál atvinnuleys-
is.
Hvers vegna vinna giftar kon-
ur í Noregi ekki úti?
Hlutdeild giftra kvenna i at-
vinnulífinu er áberandi líti) i
Noregi samanborið við önnur
Norðurlönd og satt að segja
ein hin lægsta i allri Evrópu
segir í tímariti Alþjóðavinnu
málastofnunarinnar (ILO)
Labonr Rewiew
Undir fyrirsögninni „Vinnu-
kjör kvenna á Norðurlöndum"
fjallar Harriet Holter, forstöðu
kona félagsmálarannsóknar-
stofnunarinnar í Osló um or-
sakirnar til þes&a fyrirbæris.
Hlutfallstala giftra kvenna,
sem vinna úti er 9.5 í Noregi
en 22.7 í Danmörk, 23.3 í Sví-
þjóð og 25.9 í Finnlandi. Fjöldi
kvenna við nám í æðri mennta-
stofnunum er einnig hlutfalls-
lega lægri í Noregi en á Norð-
urlöndum yfirleitt. Margar
kenning.ar hafa komið fram um
þetta, segir Harriet Holter, en
bendir á að engin þeirra gefi
fullnaðarskýringu á orsökunum
til þessa ástands. Halda verður
áfram að kanna orsakirnar á
str.angvísindalegan hátt.
Samanborið við Danmörku og
Svíþjóð er Noregur ekki sér-
lega iðnþróað land og hefur
miklu dreifðari byggð. Hins veg
ar er Finnland hvorki iðnþró
aðra né þéttbýlla en Noregur,
og þó eru þar í landi mjög
margar giftar konur sem vinna
úti.
Skortur á barnaleikvöllum og
leikskólum er áberandi ; Nor-
egi. Þar voru árið 1963 ein-
ungis 8.180 börn í slíkum stofn
unum, en 34.000 í Svíþioð og
40.000 í Danmörku. Frá Fihn-
landi liggja ekki fyrir hliðstæð
ar upplýsingar, en könnun frá
árinu 1962 bendir til a? aðeins
2 af hundraði þeirra mæðra,
sem unnu úti hafi komið börn-
um sínum fyrir á leikskólum
og barnaleikvöllum. Beinan
samanburð verður þó að gera
með mikilli varúð segir höf-
undur, þar sem eðli síikra
stofnana er með óliku móti frá
einu landi til annars.
Önnur afstaða?
Hafa norskar konur aðra af-
stöðu til fjölskyldu og heimil-
is? Harriet Holter segir að ekki
liggi fyrir nægilegt magn af
úrvinnsluefni til að svara þeirri
spurningu. Rannsókn sem tram
fór á árinu 1964 (suicide in
Scandinavia) sýndi, að af litl-
um hópi mæðra, sem kannaður
var. voru norskar og danskar
mæður ,.meira fyrir börn” en
þær sænsku. Þar eru norskar
mæður því ekki í sérflokki.
Eru norskar konur háðari
eiginmönnum sínum og meira
mótaðar af feðraveldi en kon-
ur annars staðar á Norðurlönd
um? Um þetta efni liggja ekki
fyrir neinar raunhæfar upplýs-
ingar en höfundur getur þess.
aið finnskir félagsfræðingar séu
að ganga úr skugga um það,
hvort hugsanlegt sé. að leifar
af hefð mæðraveldis hafi ahrif
á viðhorf Finna til kynjanna
og veiti finnskum konum sjáit
stæðarj stöðu en öðrum norr
rænum konum
Það er almenn skoðun víða
a Norðurlöndum, að Norð
menn hafi frjálslegri afstöðu
til vinnu sinnar og neti fri
tíma sinn meir en aðr'r Norð-
urlandabuai Harriet Holter
girðir ekki fyrir þann raögu
leika, að norskar konur verði
fyrir áhrifum af þessari
..óþvinguðn afs^öðn d vinn
unnar“ og kjósi því heldur að
vera húsmæður heima hjá sér.
Landbúnaðurinn heldur ekki í
við mannfjölgunina.
Eftir öllum sólarmerkjum að
dæma mun landbúnaðarfram-
leiðslan ekki ná þeirri árlegu
aukningu um tvo af hundraði
sem er nauðsynleg til að halda
í við fólksfjölgunina í heimin-
um á tímabilinu 1965—66, seg-
ir í skýrslu frá Matvæla- og
t indibúnaðarstofnun samein
uðu þjóðanna (FAO). Matvæla
framleiðslan á hvern jarðarbúa
hefur ekki aukizt á fyrra helm
ingi þessa áratugs (1960—65).
Alþjóðleg verzlun með land-
búnaðarafurðir jóksí verulega
á árinu 1965 og sömuleiðis
jókst eftirspurnin.
í skýrslu FAO kemur fram,
að meglnorsök þess að elkki varð
meiri allsherjaraukning á land-
búnaðarframleiðslu á árinu
1965 var hin rýra kornuppskera
í Sovétríkjunum og öðrum lönd
um Austur-Evrópu af völdum
þurrka. Vegna slæmra veður-
skilyrða tókst Kínverjum ekki
að auka uppskeru sína í land-
inu norðanverðu, þannig að
úrkoman varð svipuð og 1964.
Bæði Norður-Ameríka og Vest-
iur-Evrópa juku iandbúnaðr
iframleiðslu sína, bæði að magni
iog á hvern íbúa.
' Á árinu 1965 varð veruleg
'verðlækkun á sykri. Verð á
ikakói var sömuleiðis „óvenju
lega lágt.“ Yfirleitt lækkaði
verðlag á útflutningsmarkaðin
um á fyrstu þremur ársfjórð-
ungum 1965. Hins vegar hækk-
aði verðlagið á síðasta ársfjórð
ungi og hélt áfram að hækka
bæði í iðnaðarlöndum og van-
þróuðum löndum. Þó varð vart
lítils en almenns afturkipps í
löndum sem búa við áætlunar’
búskap.
Bakkar Nílar „fínkembdir“ á
á 130 km. svæði.
Fornieifafræðing.ar frá 22
löndum hafa nú lokið við að
„fínkemba“ um 130 kílómetra
svæði á bökkum Nílar í hinni
súdönsku Núbíu til að bjarga
leifum fornra mannvirkja und
an vatni Assúan-stíflunnar.
Þegar stíflunni er lokið, mun
vatnsborðið hækka um 65
metra á þessu svæði.
Uppgröfturinn hefur leitt i
ijós, að í Núbíu var langæ
menning. en ekki bylgjur inn
rásarþjóða, eins og menn hafa
álitið hingað til, segir dr. Will-
ianm Adams, bandarískur forn
leifafræðingur. sem kominn er
til Parísar eftir sjö ára dvöl
á staðnum i þjónustu UNESCO
(Menningar- og vísindastofnun
ar S.Þ)
Meiri háttar uppgröftur hef-
ur átt sér stað á 800 stöðum.
Vinnan norðan til — á svæð-
unum sem fyrst fara undir
vatn — er Langt komin og
verður brátt lokið. Uppgröftur-
inn, sem eftir er sunnantil á
svæðinu fer fram undir eftir-
liti annrs fornleifafræðings
frá UNESrO.
Einn forvitnilegasti forn-
leifafundurinn var koptísk
kirkje frá miðöldum, sem
pólski leiðangurinn fann.
mm