Tíminn - 12.07.1966, Page 5

ÞRIÐJUDAGUR 12. júlí 1966
Útgefandi: FRAMSÓICNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrímur Gíslason. Ritstj.skrifstofur 1 ■ Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur. Bankastræti 7 Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr 105.00 á mán. innanlands - í
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Ábyrgðarlaust tiltæki
Hin mikla stökkbreyting, er hitaveitugjöld borgarinnar
eiga nú að taka allt í einu, hefur vakið mikla furðu lands-
manna. Nú þegar, í kjölfar mjög hóflegra kjarasamninga
þar sem kaup hækkaði aðeins um 3.5%, skellir borgar-
stjórinn fram 40—50% hækkun hitaveitugjalda, sem
nemur þrefaldri þeirri almennu verð- og kauphækkun,
sem orðið hefur á síðasta ári. í augum flestra manna,
sem telja það brýnasta verkefni stjórnarvalda, lands eða
höfuðborgar að hamla gegn dýrtíð og verðbólgu, er
þetta algerlega ábyrgðarlaust tiltæki, og sýnir það glögg-
lega, að ekki hallast á um framlögin í „dýrtíðarbaráttu“
ríkisstjórnar og borgarstjórnar, en þessir tveir aðilar
hafa í hendi mest ráð til þess að beina þróuninni til góðs
eða ills í dýrtíðarmálum!
\
Hitaveitan í Reykjavík er ein mesta auðlind, sem borg-
in býr við. Þegar hafizt var handa um lagningu hita-
veitu fyrir aldarfjórðungi, mun fáum hafa komið til
hugar, að það mundi taka stjórnendur borgarinnar 25
ár að skipuleggja nýtingu þessara gæða í fullbyggðum
hverfum borgarinnar. Sú er þó orðih raunin. Svo ó-
trúlegt sleifarlag og dugleysi hefur ríkt í þessum efn-
um. Á síðustu árum hefur verið reynt að hraða hitaveitu-
framkvæmdum, en allar áætlanir um það orðið langt á
eftir tímanum. Eldri hverfin búa nú mörg við mikinn
skort á heitu vatni, og heimalindir að mestu fullnýttar,
en frámunalegt dugleysi rikir við undirbúning að nýrri
aðfærslu heits vatns. Menn muna vandræðin á ýmsum
hitaveitusvæðum í borginni s.l. vetur, og svipuð vand-
ræði blasa við á komandi vetri.
En ofan á allt þetta eiga borgarbúar nú að fá stórfellda
hækkun hitaveitugjalda. Heimæðagjöld fyrir þá, sem
eru að byggja eða taka hitaveitu í eldri hús, eiga að
þrefaldast eða meira. Þetta er líklega gert til að lækka
byggingarkostnaðinn. Mælaleigan á að tvöfaldast.
Rök borgarstjórans fyrir þessari hækkun eru meira
en vafasöm. Hann segir. að um tvennt sé að velja, draga
saman hitaveituframkvæmdir eða skella á þessari hækk-
un. í því felst yfirlýsing um uppgjöf við að leita eðli-
legra lána til hitaveituframkvæmda, og viðbáran um, að
ekki sé hagkvæmt fyrir hitaveituna að taka mjög mik-
il lán vegna þess, að vaxtabaggi verði þá of þungur, á
sér enga stoð, þegar um svo hagkvæmt fyrirtæki sem
hitaveituna er að ræða. Ofan á þetta er svo bætt tæp-
um útreikningum um hagkvæmni hitaveitunnar, miðað
við olíuhitun, eftir hækkunina.
En alvarlegasti þáttur þessarar hitaveituhækkunar
er ábyrgðarleysið, sem felst í þeirri stefnu, sem húri birt-
ir. Þetta er stórfelldasta gjaldskrárhækkun, sem borgin
hefur gert í einu stökki, og hér er sannanlega farið langt
yfir þau takmörk, sem áorðnar verðhækkanir gefa til-
efni til. Þannig leggur borgarstjórinn hiklaust út á þá
braut að skeila á hækkunum og innheimta fyrir ókom-
inni dýrtíð, en það er sama og að leggja sig fram um að
herða á dýrtiðarirjólinu. Þannig gerir borgarstjórinn sig
nú líklegan til þess að spenna þjónustustofnanir al-
mennings í borginni beinlínis sem eyki fyrir dýrtíðar- og
verðbólguvaginn Það er meira en ábyrgðarlaust tiltæki
•— það er opinbert skemmdarverk.
TIMINN__________________________________
gmmmnm ■ ■■■ ■ ■■ „■
Walter Lippmann ritar um alþjóSamál:
Skoðanakannanir leiða í Ijós
rénandi lýðhylli Johnsons
Almenningur kann að fylkja sér um Johnson á ný, ef illa gengur í Viet-
nam, enda þótt að styrjöldin sé óvinsæl
Johnson Bandaríkiaforseti
— gagnrýnln á stefnu hans harSnar.
NÚNA, þegar sko'ðanakannan
ir gegna orðið jafn miklu hlut
verk; í daglegu lífi okkai og
raun ber vitni er okkur loks að
verða ljóst, að hvergi nærri er
auðvelt að ráða niðurstöður
þeirra rétt. Nýlega hafa skoð
anakannanir sýnt, bæði hjá
Gallup og Harris, að verulega
hefur dregið úr trausti almenn
ings á Johnson forseta. Þetta
gæti hvort heldur sem er táxn
að að þjóðin væri til muna her
skárri en forsetinn, eða að
henni geðjaðist afar illa að
styrjöldinni og vildi því sem
allra fyrst binda enda á hana.
Elmo Roper er einn af braut
ryðjendunum við skoðanakann
anir. Hinn 28. mai síðastliðinn
ritaði hann greín i Saturday
Review um þetta efni og benti
á, að ekki sé unnt að nota nið
urstöður skoðanakannana til
leiðbeiningar við mörkun eða
framkvæmd stefnu. Forustu-
hæfni forseta verði ekkí sann
reynd með ,,könnun almenn-
ingsálitsins, heldur í deiglu at
burðarásarinnar sjáll'rar” Svör
in, sem allt veltur á verða ekki
ráðin af því. hvort niðursraða
skoðanakannana sým. að al
menningsálitið sé hliðhollt ein
hverri stefnu, heldui hinu,
hvort stefnan leiði til fuilnægj
andi árangurs.
MEGINÁSTÆÐA þess að
niðurstöður skoðanakannana
eru ekki til þess fallnar að leið
being um mörkun og fram-
kvæmd stefnu, liggur í því, að
mjög mikill hluti almennings
,,er ýmist fáfróður eða heíur
hlotið ranga fræðslu um stað-
reyndir og málefni, sem stefna
þjóðar er byggð á“ eins og
Roper tekur fram. Svo virðist
sem verulega gæti ósjálfráðr-
ar hneigðar fólks til að fylkja
sér um forsetann, þegar hann
á í miklum erfiðleikum út á
við.
Kennedy forseti naut ti! dæm
is mestrar lýðhylli samjcvæmt
niðurstöðum skoðanakannana
rétt eftir aðl glappaskotið var
gert við Svinaflóa. Vinsæ'dir
Kennedys virtust þá til muna
meiri en vinsældir Eisenhow
ers, fyrirrennara hans á forseta
stóli urðu nokkurn tíma. eða
vinsældir Johnsons eftirmanns
hans. hafa enn reynzt. Kenne-
dy forseti virtist aldrei stðar
njóta jafn mikilla vinsælda.
jafnvel ekki eftir sinn mikla
sigur i deilunni út af eldflauga
stöðvunum á Kúbu.
Þessa sama fyrirbæris. eða
að almenningur fylki sér um
forsetann, þegar hami á í erf
iðleikum erlendis, varð einnig
vart í stjórnartíð Eisenhowers
forseta. Gerist nú hið sama
enn á ný, ef Johnson forseta
místekst að vinna sigur seni
leiði styrjöldina til lykta þeg
* ar hann er búinn að færa stór
lega út stríðskvíarnar í Viet-
nam?
Niðurstöður skoðanakannana
geta ekkí svarað þessari spurn
ingu. því að þær geta ekki sagt
fyrir um óorðna hluti. Samt
sem áður er svaríð við þessari
spurningu mikilvægara en flest
annað fyrir hagsýnan stjórn-
málamann, og raunar fyrir alla
sem láta sig skipta verulegu
máli. hver verða úrslit kosning
anna í nóvember í haust.
REPUBLIKANAR gera yfir
leitt ráð fyrir því, eíns og sak
ir standa, að styrjöldin í Viet
nam sé óvinsæl meðal almenn-
ings að heita má. Þeir gera
ennfremur ráð fyrir, að þjóðin
skiptist i tvær fylkingar eða
milli þeirra ,sem halda, að
unnt sé að binda enda á styrj-
öldina með því að auka árásirn
ar (stríðshaukanna) og hinna
sem halda, að styrjöldinni geti
aldrei lokið með öðru en samn
ingum (friðardúfnanna) Er
sameiginlegt er þó bæði með
haukum og dúfum, að peim
geðjast illa að styrjöldinni
vilja, að henni ljúki sem fyrst.
og eru algerlega á móti lang-
vinnri styrjöld,
Þetta virðast niðurstöður skoð
anakannananna gefa til kynna.
En er svo nokkuð annað að
finna áþreifanlegt sem styðji
þessa ályktun? Eg vil í þessu
sambandi benda á skráninguna
til herþjónustu og hvernig hún
gengur.
Við skráningu til herþjón-
ustu gætir vals. sem varðar líf
og frama ungu mannanna með-
al þjóðarinnar og einnig um
hyggju foreldra þeirra. vina
og kennara Þetta val, sem
skráningin til herþjönustu
neyðir unga menn til að fram
kvæma, kemur miklu nær kvik
unni en spurningar þeirra,
sem skoðanakannanirnar fram-
kvæma, hvort sem þeir eru
frá Gallup eða Harris.
FLESTIR VIRÐAST vera
samdóma um. að við fram
kvæmd skráningarinnar gæti
ekki fulls réttlætis. McNamara
varnarmálaráðherra hefur ekki
aðeins játað, að þetta sé satt,
heldur er hann sagður láta
fjölda manns vinna að því að
reyna að endurbæta kerfið.
Ekki er sennilegt, að þetta beri
neinn verulegan árangur hjá
ráðherranum. Aðalvandkvæðin
stafa alls ekki frá skráningar-
kerfinu, heldur frá styrjöldir.ni
sjálfri.
Erfiðleikarnir eru ekki því
að kenna, hvernig skráningar-
kerfið vinnur. heldur stafa
þeir af óvinsældum styrjaldár-
innar, sem menn eru skráðir
til starfa við samkvæmt kerfi
inu. Ekkert kerfi getur gert
styrjöld jafn hættulega og ó-
viðfeldpa i augum allra ungra
manna, sama hvort það er happ
drætti, undantekningarlaus
þjálfun eða þjóðlegar þión-
ustusveitir. Hervæðing er því
aðeins möguleg, að ungir menn
hafi — með stuðningi foreldra
sinna, vina og kennara — vilja
til þátttöku í styrjöldinni.
Styrjöldin í Vietnam er að
því leyti frábrugðin hinum
styrjöldunum þremur. sem háð
ar hafa verið á þessari öld, að
hvorki er vinsælt né í tizku !*
Framhaid a bls. 15.