Tíminn - 03.08.1966, Blaðsíða 5

MIÐVIKUDAGUR 3. ágúst 1966
TÍMINN
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastióri: Kristján Bencdiktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson Cáb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriSi
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrímur Gíslason Ritstj.skrifstofur t Eddu-
húsinu. símar 18300—18305 Skrifstofur, Bankastræti 7. Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Askriftargjald kr. 105.00 á mán. ínnanlands — í
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Hvenær á ríkisstjórn-
in að fara?
Nú líður varla sá dagur, að málgögn ríkisstjórnarinnar
játi ekki hiklaust, að óðaverðbólga ríki hér í landi, eða
allt að tíu sinnum meiri verðbólga en á sama tíma í
nokkru nálægu Evrópulandi, og þykir verðbólga þar þó
víða nóg. Málgögn stjórnarinnar reyna ekki heldur að
mæla því í gegn, að slík óðaverðbólga sé svo hættuleg,
að gert geti flesta aðra ávinninga þjóðarinnar að engu, og
það sé brýnasta þjóðarnauðsynin að stemma stigu við
þessari verðbólgu. Málgögn ríkisstjórnarinnar játa enn-
fremur, að það sé rétt, að ríkisstjórnin hafi heitið því
„að gera ráðstafanir, sem að haldi mættu koma" í bar-
áttunni við þessa óðaverðbólgu.
Þetta eru allt saman staðreyndir, sem báðir viðurkenna
nú, stjórnarsinnar og stjórnarandstæðingar. Um þær
þarf ekki að deila.
Málgögn ríkisstjórnarinnar segja hins vegar, að það
sé ekki sök ríkisstjórnarinnar, þótt óðaverðbólgan sé
hrikalegri en nokkru sinni fyrr, því að hún hafi gert
miklar og réttar ráðstafanir til stöðvunar, og stjórnin
hafi frá>,upphafi tekið skýrt fram, „að til þess að r.áð-
stafanir hennar bæru tilætlaðan árangur yrði almenning-
ur og hagsmunasamtök innan þjóðfélagsins að sætta sig
við þær og styðja framkvæmd þeirra", eins og Vísir seg-
ir í forustugrein í gær.
Þarna liggur hundurinn grafinn, segir stjórnin. Eg
gerði allt rétt og beitti hinum réttu ráðstöfunum til
stöðvunar, en það var þjóðin, sem brást!! Almenningur
og hin ýmsu hagsmunasamtök innan þjóðfélagsins vildu
ekki „sætta sig við þær og styðja framkvæmd þeirra“.
Þess vegna er það þjóðin, en ekki ég, sem á sök á óða-
verðbólgunni núna. Og þess vegna má ég sitja.
Þannig er röksemdafærsla talsmanna ríkisstjórnarinn-
ar þessa dagana, og hefur varla annað eins verið borið
á borð fyrir skyni borna lesendur, sem hljóta að spyrja:
Hvenær á ríkisstjórn að fara frá, biðjast lausnar, ef það
er ekki einmitt, þegar svona er komið, sem ríkisstjórnin
segir nú sjálf, að aðrir aðilar í þjóðfélaginu hafi eyðilagt
stefnu hennar og ráðstafanir? Hvenær biðjast lýðræð-
isstjórnir á vesturlöndum lausnar, ef það er ekki ein-
mitt, þegar svona stendur á?
Stjórnin hefur játað óðaverðbólguna, hún hefur játað
að hafa heitið stöðvunaraðgerðum, og hún hefur lýst yfir,
að „almenningur“, þjóðin' hafi ekki viljað „sætta sig við
þær og styðja framkvæmd þeirra”, og því hafi allt farið
úr böndum. Stjórnin játar með þessum orðum, að þjóðin
hafi snúizt gegn stjórnarstefnunni, stjórnin hafi ekki
traust lengur og því sé nú allt komið eins og komið er.
Allir skyni bornir menn vita, að það er einmitt við
svona aðstæður — þegar stefna stjórnar og aðgerðir
hafa farið út um þúfur og leitt til hættuástands vegna
þess, a3 þjóSin vill ekki sætta sig við aðgerðirnar og styð-
ur ekki framkvæmd þeirra — sem ríkisstjórnir segja af
sér, biðjast lausnar og leggja málin í dóm þjóðarinnar.
Eða í hvaða vestrænu lýðræðisríki hefur það skeð, að
ríkisstjórn hafi játað svo algert skipbrot stefnu sinnar
og ráðstafana vegna þess að traust þjóðarinnar brást.
en ekki beðizt lausnar? Það eru einmitt þessar aðstæður,
sem krefjast lausnarbeiðni af hendi hverrar sæmilegrar
ríkisstjórnar. En íslenzka „viðreisnar“-stjórnin situr —
og heldur áfram að játa.
Stríðið í Vietnam I:
Ríkisstjórnin í Saigon ræður
aðeins yfir stærri borgunum
Skæruliðar og leyniskyttur eru alls staðar á kreiki. Raunverulegur vilji
þjóðarinnar er eð mestu ókunnur
Brezka vikuritið The Eco-
nomist birti fyrir skömmu
frásögn fréttaritara síns í
Víetnam um gang stríðsins
og ástandið í landinu. Birt.
ist grein þessi hér, en var
stytt lítið eitt í þýðingunni.
FLUGFARÞEGAR sem koma
til Saigon, mega eiga von á
að verða heyrnarsljóir einn eða
tvo daga, ef eyru þeirra eru við
kvæm. Flugvélar lækka sig
þarna að mun örar en annars
staðar til þess að forðast skot
frá leyniskyttum umhverfis
flúgvöllinn. Fljótt verður ljóst
hve Vietnamstríðið er undar-
legt. Á flugvellinum er fjöldi
bandarískra herflugvéla, allar
mjög vel búnar vopnum og sýni
lega miklu betur en þurfa ætti
til að fást við það, sem leynzt
getur á ökrum eða í pálmalund-
um umhverfis. Samt eru skrið-
drekar hafðir til varnar á flug
vellinum og við flugbrautirnar
liggja brunnar grindur flug-
véla, sem orðið hafa fyrir
skyndiárásum Vietcong og all
ur þessi herbúnaður virðist
ekki ráða við.
Bandarískir embættísmenn í
Saigon hafa ítrekað hvað eftir
annað, að vopnað uppreisnarlið
kommúnista eins og Vietcong
verði fyrst að sigra í stjórnmál
um áður en unnt verði að ráða
niðurlögum þess hernaðarlega.
En ekkert bólar á slíkum
stjórnmálasigri og allur stjórn
málavefur í landinu virðist enn
á þeirri leið að rakna upp. Sé
kenningin um sigurmöguleika
gegn uppreisninni rétt, hlýtur
að því að líða. að stjórnmáJa-
vefinn verði að tr>ysta á ný.
Eflaust verður það seinunmð
verk og uggvek.jan.ii er að kom
ast að raun um, að á því skuli
ekki vera byrjað enn, þrátt fyr
ir baráttuna öli pessi ár.
VERA má, að þessi kenning
reynist ekki eiga við í Viet-
nam. Síðan bandarískar her-
sveitir juku þátttöku sína í stríð
inu að miklum mun nafur ver
ið ráðizt inn á mörg svæði, sem
Vietcong hefur ráðið yfir árum
saman, og ýmsar birgðir teknar
herskildi, svo að þúsundum
smálesta skiptir. Mannfail Viet-
cong hefur aukizt m’ög: sé
nokkuð að marka tiikynningar
hersins.
Ky marskálki kanu að tak-
ast að halda öfgafyllstu búdda-
trúarmönnum í ske'.um og
hafa hemil á framagirui ann-
arra hershöfðingja, enda þótt
hann sé hvorki fæd'iur stjórn-
málamaður né æskilegur bjóð
arleiðtogi. Sumir æVjarðarvin-
ir i Vietnam hafa s.l ár sýnt
aukinn skilning á þö-.fum lands
og þjóðar og voðanum sem
frá kommúnistum stafar, og ef
til vill tekst þeim að þoka mál
um til hins betra.
Ef Norður-Vietnamar sæju
fram á þetta, samtímis og
grundvöllurinn undit efnahag
landsins í framtíðinij) sundrast
æ meira í loftárásunum, kynnu
þeir að verða fáanlegir til
samningaumleitana, eða að
minnsta kosti ófærir um að
hjálpa kommúnistum syðra
jafn mikið og áður. Þetta gæti
valdið uppgjöf Vietcong, knú-
ið liðsmennina til að afhenda
vonn sín og hefja hrísgrjóna-
rækt að nýju. Þetta væri alveg
ólýsanlegur léttir og ef úr því
yrði stæði á sama um margt
annað, sem prefað er um En
fjarri fer, að við þessu sé bú-
izt í Vietnam.
SAIGON skiptist í hring-
mynduð svæði, út frá sama mið
punktinum. Og þessi hring-
svæði gefa til kynna, hvað að
er.
Bandaríkjamenn ráða yfir
innsta hringnum og búa í
traustustu byggingunum í borg
inni. Hávaðinn frá skothríðinni
umhverfis Saigon á nóttunni
er sjaldnast svo mikiil, að hann
raski svefnró manna í þfssum
hring. Milli sendiráðsins og að
alstöðva bandarísku upplýsinga
þjónustunnar ber einkum á út
lendingum skækjum, gótusöl
um og betlurum, en óhreinind-
in eru ægileg, síðan að gotu-
hreinsunin lagðist niður
Eigi að svipast um eftir rót
um, sem frjálst, lýðræðislegt
Vietnam á að spretta upp af,
verður að leggja leið sína út í
yzta hring borgarinnar, þar sem
öll byggð er illa á sig komin
og verður smátt og smátt að
hreysahverfum eftir þvi sem
utar dregur. Þarna útfrá hafa
tilvonandi stjórnmálaleiðtogar
sínar ósélegu aðalstöðvar, bæði
prestar kaþólskra og búddatrú
armanna. Þarna er Vietcong ör
skammt í burtu. eða handan
við næsta horn, og byssurnar
eru ekki lengra í burtu en svo
að maður hrekkur í kút, þegar
hleypt er af þeim.
Milli þessarra tveggja hring
mynduðu svæða er hið þriðja,
þar sem ráðuneyti Vietnam-
stjórnar hafast við í húsum
með trjágörðum umhverfis.
Þarna eru glæsilegar bygging
ar frá nýlendutímanum og þar
búa stjórnendur landsins, sem
hafa allt of lítið að segja yfir
öðrum leikendum í valdatafl-
inu í Saigon og alls engin tök
á meginhluta landsbyggðarinn-
ar.
ÖRYGGISLEYSIÐ í Saigon
og öðrum þeim borgum, sem
stjórn landsins hefur á valdi
sínu. er alveg furðulegt. Fyrir
einu ári, eða áður en Banda-
ríkjamenn tóku að efla her sinn
til muna. gátu Evrópumenn í
Saigon ekið öruggir út að sjón
um við Vung Tao Nú hætta
ekki aðrir á þetta en fáeinir
Frakkar. Umferð Bandaríkia
manna á þessari .eið er orðin
það mikil. að tilvinnandj þykir
að gera árásir á hana.
Viðurkennt er, að þriðjung-
ur landsbvggðarinnar lúti Viet
cong að staðaidri, dag og nótt.
En naumast er unnt að full-
yrða, að hinir tveir þriðjung-
arnir séu meira en ,,öruggir
að deginum til“, en það öryggi
er að sjálfsögðu ærið afstætt.
Stjórnin í Saigon hefur lítil
sem engin áhrif meðal bænda
og þorpsbúa, sem yfir vofa sí-
felldar ógnanir og hefndir.
í sem fæstum orðum sagt,
virðist mestur hluti Suður-Viet
nam þegar glataður. Af 14
milljónum íbúa búa aðeins 5
milljónir á svæðum, sem telja
má nokkurn veginn örugg. Eru
það nálega allt borgarbúar.
Einn valdamaður líkti aðstöðu
stjórnarinnar við aðstöðu de
Gaulle, þegar hann hóf baráttu
sína frá London árið 1940. Fyr
ir Bandaríkjamenn veltur allt
á svarinu við þeirri spurningu,
hvort þeir Suður-Vietnamar,
sem ekki vilja lúta kommún-
istum, reynist nú loksins búa
yfir nægum vilja til að berjast
til þrautar og endurvinna það,
sem tapað er. Þegar til lengdar
lætur, getur enginn tekið að
sér að halda völdunum í land
inu fyrir þá.
ENGINN getur með vissu
fullyrt, hvað Suður-Vietnamar
vilji í raun og veru. Einar kosn
ingar hafa farið fram síðan
Frakkar fturfu á brott árið
1954, eða í valdatíð Diem, en
þær kosningar voru falsaðar.
Með nokkurri vissu má gera
ráð fyrir, að Suður-Vietnamar
vilji vera lausir við erlend af-
skipti, þar sem þeir hafa veitt
harðvítugt viðnám gegn er-
lendri yfirdrottnun svo langt
aftur. sem saga þeirra er kunn.
Og einnig þykir mega fullyrða,
að flestir þeirra vilji frið.
Ættu Bandaríkjamenn bá að
hverfa á. brott og láta hræði-
legan ófrið vara um óráðna
framtjð í þeirri von, að sam-
einað Vietnam í höndum
kommúnista, undir yfirráðum
valdhafanna í Hanoi losi sig
fyrr eða síðar undan áhrifum
Pekingmanna og taki óháða af
stöðu á líkan hátt og Tító?
Þennan möguleika virðist auð-
veldara að rökræða fram og
aftur í Evrópu eða Ameríku
en á vettvangi atburðanna í
Vietnam.
Ferðamönnum kemur löng
um á óvart, hve lítið ber á and
úð gegn Bandaríkjamönnum
Saigon, þegar höfð er hliðsjón
af því. hve nærvera þeirra er
áberandi í miðborginni. Þegar
afstaða helztu skoðanahópanna
í Suður-Vietnam er athuguð
nánar virðist niðurstaðan
þessi: Hálf önnur milljón ka-
þólskra manna eru harðvítugir
andstæðingar kommúnista og
vilja, að Bandaríkjamenn veiti
aðstoð í baráttunni gegn þeim
en margir hinna kaþólsku
fluttu að norðan til þess að
forðast yfirráð Hanoimanna ár B
ið 1954. Svipað er að segja um I
hálfa aðra milljón ábsngenda |
Hoa Iloa trúflokksí»s. Þeir |
Kramhaid a nis 15 m