Tíminn - 08.09.1966, Qupperneq 7

I
FIMMTUDAGUR 8. september 1966
TÍIWINN
7
Gunnar Kr. Björnsson, efnaverkfræðingur:
Plastvöruiðn-
jr
aður á Islandi
Hér á eftir verður leitazt við að
gera stutta grein fyrir plastvöru-
iðnaði á íslandi í dag, hvar hann
er á vegi staddur og hverjar séu
Eramtíðarhorfur hans. Orðið plast
vöruiðnaður er hér notað til aðgrein
ingar frá orðinu plastiðnaður, scm
I íslenzku máli gæti þýtt jafn-
hliða framleiðsla plasthráefna sem
Eramleiðsla vara úr plastefnum.
Með plastvöruiðnaði er hér og ein
vörðungu átt við vörur, sem að
mestu eða öllu leyti eru unnar
úr plasti, en hitt undanskilið, sem
aS minnihluta er gert úr plasti,
svo se mimálningarvörur o. fl. Hefi
ég að mestu stuðzt við flokkun
Hagstofunnar á plastvörum. Ekki
er það heldur innan ramma þess
arar greinar að flokka og greina
Sjáið Iðnsýninguna
frá öllum þeim fjölda efna, sem
ganga undir samheitinu plast eða
plastefni.
Það má fullyrða, að ísl. plast-
vöruiðnaður hafi þegar unnið sér
fastan og öruggan sess í atvinnu-
lífi þjóðarinnar og, hefur þýðing
hans vaxið ár frá ári. í saman-
burði við rótgrónar elendar iðn
aðarþjóðir er hann þó enn næsta
fábreyttur og lítill að vöxtum, en
fjölbreytni hans vex ár frá ári, og
má hiklaust gera ráð fyrir fram-
haldi þeirra þróunar. Vörugæði í
framleiðslu eru yfirleitt mjög góð
og sambærileg við erlenda fram-
leiðslu. Ýmis rök mætti færa fyr
ir því, að íslenzkur plastvöruiðn-
áður muni standast vel erlenda,
samkeppni, þó að tollvernd hverfi,
og raunar bendir allt til þess, að
fjölbreyttur iðnaður í plasti muni
þróast hér á komandi árum. Sú
hefur og orðið reynsla annarra
þjóða, sem lengra eru komnar.
Mun síðar verða vikið nánar að
þessu.
Plastvöruiðnaðurinn gegnir
tveimur þýðingarmiklum hlut
verkum. í fyrsta lagi framleiðir
hann tilbúna vöru til neyzlu og
má benda á einangrun, vatnsrör
búsáhöld, leikföng, netaflot og
margt fleira. í öðru lagi er þjón
ustuhlutverk hans við annan iðn
að, þar sem framleiðsla hans er
nauðsynlegur hluti eða grundvöll
ur annarrar framleiðslu. Má eink-
um benda á umbúðaframleiðslu í
þessu sambandi.
Blómlegur iðnaður þarfnast
fyrst og fremst fjölbreyttra hrá-
efna á stöðugu samkeppnishæfu
verði. í öðru lagi verður markaður
fyrir framleiðsluvörur hans að
vera nægilega stór og í þriðja lagi
þarfnast hann góðra fagmanna
og nægs fjármagns. Ef fyrsta atrið
ið er athugað, kemur í ljós, að
engin plasthráefni eru innin hér
lendis og því öll hráefni þessa iðn
aðar aðflutt. Mikilvægustu hrá-
efnin eru framleidd af f jölmörgum
stórum erlendum fyrirtæk,jum
sem eru í mikilli innbyrðis sam-
keppni um helmsmarkaðinn. Er
oftast hægt að fá hráefnín á hag
stæðu ýerði, þó að markaður hér
sé ekki ýkja stór. Hafa hráefna-
verð jafnvel farið lækkandi síð-
iri árin. Einnig má segja, að við
liitjum við sama borð og Danir,
Norðmenn og fjöldinn allur af
smáríkjum, sem framleiða engin
eða örfá plasthráefni.
Annað atriðið, sem ég nefndi var
stærð þess markaðar, sem völ
væri á. Ef athugðuð er þróun ís-
lenzka plastvöruiðnaðarins, sést
að markaðurinn innnanlands hef
ur ráðið mestu um vöxt hans og
fjölbreytni, því að ekki hefur ver-
ið um neinn teljandi útflutning á
plastvörum að ræða. Augljóst má
vera, að markaður vöru þarf að
vera nægilega stór til þess að fram
leiðsla geti hafizt. Hefur smæð ís-
lenzika markaðarins orðið sá þrösk
uldur, sem flestir þeirra hafa
hnotið um, er athugað hafa mögu
leika til framleiðslu hér. Þrátt
fyrir þetta hafa íslendingar verið
furðu fljótir til að grípa tækifær
in sem boðizt hafa, og þótt oft
hafi gætt mikillar bjartsýni í upp-
hafi, má segja, að flestum hafi
farnazt mjög vel. Hefur ört vax-
andi markaður átt sinn þátt í því,
ásamt aukinni tíltrú til framleiðslu
varanna.
Góðir fagmenn og nægt fjár-
magnn er þriðja forsenda sam
keppnishæfs iðnaðar. Þessi tvö
atriði eru talin hér saman, þótt
óskyld séu, því að raunar eru þau
nátengd hvort öðru í plastvöruiðn
aði. Flest plastvöruframleiðsla ger
ir óvenjulegar kröfur til fullkom
inna, oft sjálfviilkra véla og móta,
sem kosta mikið fé. Er því aug-
Ijóst, að sérmenntaða og vel þjálf-
aða fagmenn þarf við framleiðsl-
una, og að mikið fjármagn þarf
til kaupa á þessum dýru vélum.
Þá er og fjölþætt þekking á plast
hráefnum nauðsynleg, bæði ér
snertir eiginleika þeirra í fram-
leiðslu og einnig á hæfni þeirra til
að leysa það hlutverk af hendi,
sem þeim er ætlað. Óhætt er að
fullyrða, að fslendingar hafi þeg-
ar sannað hæfni sína í þessu til-
liti.
Eins og áður var drepið á, er
það heimamarkaðurinn, sem sníð-
ur þessum iðnaði stakk eftir vexti.
Er þá næst að athuga, hvað hann
hefur plastvöruiðnaði að bjóða.
Stærsti og um leið mikilvægasti
markaðurinn fyrir plastvörur er
nú hjá byggingaiðnaðinum. Næg-
ir að benda á einangrun, vatns-
rör, einangrunarrör og gólflista
sem dæmi um vörur, er famleidd
ar eru úr plasti, auk fjölmargra
annarra. Ástæða er til að ætla,
að þessi markaður gefi svigrúm
miklu fjölbreyttari framleiðslu úr
plasti en nú er, einkum, ef fjölda
framleiðsla hæfist á húsum og hús
hlutum í verksmiðjum. Getur það
þó eigi orðið fyrr en byggingar-
og byggingarhlutar verða staðlað
ir. Sem dæmi um slíka framleiðslu
erlendis mætti nefna:
1) Framleiðslu á tilbúnum
veggjum og vegghlutum.
2) Framleiðslu á gólfflísum og
gólfdúkum.
3) Framleiðslu á frárennslis
rörum og tengistykkjum þeirra.
4) Framleiðslu á tilbúnum þak
plötum.
5) Framleiðslu á innréttingum
í ejdhús og hlutum til þeirra.
í allt það, sem hér hefur verið
nefnt, er plast notað að minna
eða meira leyti, enda hefur þró
un þessa iðnaðar erlendis verið
nátengd þróunarsögu plastsins.
Skemmtilegt dæmi um háþróaða
franaleiðsluhætti erlendis, er um
fyrirtækið, sem framleiddi eitt
þúsund baðherbergi fyrir spítala.
Baðherbergin voru gerð í verk-
smiðju, og flutt tilbúin í einu lagi
á byggðingastað, en þar þurftu þau
aðeins að tengjast vatni, rafmagni
frárennslislögn og loftræstilögn
og stóðu þá tilbúin. Dæmi um þró-
un þessara mála hér, sem blasa
við hverjum Reykvíkingi í dag, eru
hinar nýtízkulegu framhliðar
nýrra stórhýsa hér
en mjög góð einangrunarefni hafa
helzt orðið til að gera þessa fram-
leiðslu mögulega.
Annar þýðingarmesti markaður
inn fyrir plastvörur eru umbúð
ir. Framþróun þessa iðnaðar hef-
ur á fáuim árum orðið mjög mikil
vægur þáttur í starfsemi margra
framleiðenda á matvælum, hrein-
lætisvörum, sælgætisvörum og
fleiri. Tvímælalaust hefur þessi
framleiðsla plastumbúða bætt sam
keppnisaðstöðu fyrrnefndrar
framleiðslu mjög mikið, bæði hvað
snertir ytra útlit, verð og vöru
gæði.
Eftirtektarverð nýleg viðbót við
plastvöruframleiðsluna hérlendis
er framleiðsla netaflota. Virðist
hún komin á góðan rekspöl, þótt
ekki njóti hún tollfríðinda og eigi
í harðri samkeppni við erlend
fyrirtæki.
Framleiðsla húsgagna hefur að
bjóða marga möguleika á notkun
plastefna. Til dæm'is hafa plast-
grindur í húsgögn verið fram-
leiddar hér um árabil með ágæt-
um árangri. Einnig hefur plast-
svampur mjög rutt sér til rúms í
húsgagnaiðnaði. Er hann fluttur
inn í blokkum, sem eru sniðnar
niður í dýnur og stólsetur hér.
Mun líklegt að svampurinn verði
framleiddur hér síðar meir.
Iðnaður með glertrefjum og
plasti hefur mjög blómgazt hér síð
ari árin. Nægir að nefna báta-
smíði, alls konar ker og tanka,
klæðningar á þök og í lestar skipa,
sem dæmi um framleiðslu þeesarar
tegundar.
Ýmiss konar annar plastvöru-
iðnaður hefir náð fótfestu hér,
sem og langt mál yrði upp að
telja. Er hér þó samanlagt um
verulega framleiðslu að ræða, sem
veitir atvinnuvegunum mikilsverða
þjónustu.
Hér að framan hefir verið leit-
ast við að gera í höfuðdráttum
grein fyrir plastvöruiðnaðinum
eins og hann kemur fjrir sjónir
í dag. Niðurstaða þessara bolla-
legginga er í stuttu máli þessi:
1) Við hötum sambærilega að-
stöðu til hráefnaöflunar á sam-
bærilegu verði og nágrannaþjóðir
okkar
2) Plastvöruiðnaðurinn stend-
ur föstum fótum í atvinnulífi þjóð-
arinnar og hefir þegar öðlast þá
reynzlu, sem nægja mún til stærri
átaka.
3) Markaður er þröngur heima
fyrir, en miklar líkur benda til,
að hann fari ört vaxandi næstu
árin.
NITTG
JAPÖNSKU NITTO
HJÓLBARÐARNIR
(flostum stærðum fyrirliggjandi
I Tollvörugeymslu.
FUÓT AFGREIÐSLA.
H.F,
Skipholti 35-Sími 30 360

DRANGAFELL
STARFSSTULKUR
óskast aS Sjúkrahúsi Hvítabandsins. Upplýsingar
gefur yfirhjúkrunarkonan í síma 13744.
Sjúkrahúsnefnd Reykjavíkur
LÆKNISSTAÐA
Staða sérfræðings í lyflækningum er laus til um
sóknar við lyflæknisdeild Landspítalans. Laun
samkvæmt samningum Læknafélags Reykjavíkur
og stjórnarnefndar ríkisspítalanna.
Umsóknir með upplýsingum um aldur, námsferil
og fyrri störf sendist stjórnarnefnd rikisspítalanna
Klapparstíg 29, fyrir 10. októtoer 1966.
Reykjavík 7. september 1966,
Skrifstofa ríkisspítalanna.
-----------------T------------------
Til sölu á Akranesi
eldra hús með bílskúr á tækifærisverði, -ef samið
er strax.
Upplýsingar gefur Stefán SigurSsson, lögmaður,
Vesturgötu 23, Akranesi, sími 96-16-23.
LOKAD
til hádegis föstudaginn 9* þessa mánaðar vegna
jarðarfarar Guðrúnar Johnson Einarsson.
Skrifstofa ríkisbókhalds
og ríkisféhirðis .
BÍLA OG Útsalan
BUVELA ER Á SNORRA- BRAUTINNI
SALAN ÞESSA VIKU. E L F U R
Snorrabraut 38. FRÍMERKI
v/Miklatorg Pyrir hvert íslenzbt frt merki, sem þér sendið
Siatl 23136 tnér, fáið þér 3 erlend. Sendið minnst 30 stk. |ÓK| ACMADC
Augiýsið í Xmmm JUIM AulMAKo, P.O. Box 965, Reykjavík.