Tíminn - 13.09.1966, Blaðsíða 9

ÞRIÐJUDAGUR 13. september 1966
TÍMINN
ÍSLANDS
HUÖMAÐI ÞÁ
UM ALLAN HEIM
h
Tímamynd Bj. Bj.
Um þessar mundir er stödd
hér á landi roskin vestur-ís-
lenzk kona Ólöf Swanson bú-
sett á Langasandi í Kaliforníu.
Eins og fjölmargir aðrir Vestur
íslendingar er hún tengd órofa
böndum við ættjörðina talar ís-
lenzku og kemur hingað til
lands á fárra ára fresti. Eink
um hefur það verið á undan-
förnum árum, sem hún hefur
| haft náið samband við land og
þjóð, og er það að nokkru
leyti vegna þess að hún iiefur
annast hina íslenzku fulltrúa
fegurðarsamkeppninnar á
Langasandi, verið þeim stoð og
stytta meðan á keppninni hef-
ur staðið, greitt götu þeirra
á ýmsa lund, stappað í þær
sálinu, og reynzt þeim eins
og bezta móðir. Guðrún Bjarna
dóttir, fyrrum alheimsfegurðar-
drottning lét þess jafnvel getið
í blaðaviðtali, að hefði frú
Swanson ekki notið við, hefði
hún alls ekki tekið þátt í þeirri
keppni, sem færði henni heims-
frægð.
— Það er alltaf svo gaman
að koma hingað til íslands,
sagði frú Swanson, er blaða-
maður Tímans náði af henni
tali hér á dögunum. — Þetta
er í fjórða skipið á 10 árum,
sem ég kem hingað, og ég nýt
þess allíaf betur og betur.
Kunningjahópurinn hér fer
stöðugt vaxandi, og svo er
sérstaklega skemmtilegt að
vera vitni að ölium þeim fram-
förum, sem hér verða frá áii
til árs. Það er beinlínis ótrú-
legtrað tæplega 200 þús. manns
skuli geta afrekað svona miklu
sem raun ber vitni.
Hún talar ágæta íslenzku,
enda þótt hún sé fædd í Vest-
urheimi og hafi alið þar aiian
aldur sinn. Hún segist vera
fædd i Norður-Dakota, og búið
þar til 10 ára aldurs, en þá
hefði fjölskyldan flutzt til
Winnipeg.
— Fyrstu árin talaði maður
auðvitað ekkert nema íslenzku
en eftir að skólagangan hófst
náði enskan smám saman yf-
irhöndinni. Mamma sagði mér
fjölmargar sögur frá íslandi,
þegar ég var lítil, og henni
var mjög tíðrætt um fátækt þá,
örbirgð og sjúkdóma, sem fólk
ið átti við að stríða. Þetta gerði
það að verkum að landið varð
mér alls ekki neitt ævintýra-
land, heldur þvert á móti, en
alltaf langaði mig sam til að
koma hingað. í Winnipeg
kynntist ég Sumarliða Sveins-
syni, sem síðar varð maðurinnr
minn. Hann var þá nýkominn
frá íslandi, íslenzkur í húð og
hár, og þreyttist aldrei á að
segja mér sögur af landi og
þjóð. Af þessum sögum fór mér
smám saman að þykja vænt
um landið, og við hjónin vor-
um staðráðin í því að koma
hingað einhvern tima saman.
en þa3 dróst alltaf og dróst
og úr því varð ekki fyrr en
1955. Síðan hef ég komið tvisv-
ar, en maðurinn minn lézt fyr-
ir rúmum fimm árum.
—Bjugguð þið allan ykkar
búskap í Kaliforníu?
— Fyrstu þrjú árin vorum
við í Winnipeg, en þá flutt-
um við til Langasands með
börnin okkar tvö. Við vorum
fyrstu fslendingarnir, sem sett-
umst að á þessum slóðum, og
nágrannarnir höfðu fæstir
heyrt íslands getið, hvað þá a0
þeir vissu nokkuð um þa*
Fóikið glápti á okkur eins og
naut á nývirki á götum úti, og
við höfðum búið þarna mjög
skamma hríð, er við fengum
heimsókn af blaðamanni og
ljósmyndara, sem spurðu okk-
ur í þaula. Maðurinn minn
greiddi úr öllu spurningum eft
ir beztu getu, og skömmu síðar
var hann beðinn um að halda
fyrirlestra um Iand sitt og
þjóð. Hann gerði það og hélt
uppi margháttaðri landkynn
ingu fyrir ísland þar vestra.
Við hittum ákaflega sjaldan ís
lendinga fyrstu árin og tæki-
færin til að tala íslenzku voru
ekki mörg, þar til íslenzkar
stúlkur fóru að taka þátt í
Langasandskeppninni.
— Þegar fyrsta alheims-
keppnin var haldiri þarna, datt
manni mínum í hug, að gam-
an væri ef íslenzkar stúlkur
gerðust þátttakendur. Við rædd
um mikið um þetta, og þegar
við komum hingað til lands
1955, báðum við forráðamenn
fegurðarsamkeppninnar hér að
gangast fyrir því að íslenzk-
ar fegurðardrottningar yrðu
sendar til keppni á Langasand.
Hvort sem það hefur vertS fyrir
okkar orð eður ei, þá var fyrsta
íslenzka stúlkan send þangað
út næsta ár, og við buðum for-
ráðamönnum alheimskeppninn-
ar að taka hana upp á okkar
arma meðan á keppninni stæði.
Þetta var Guðlaug Guðmunds-
dóttir, hún dvaldist lengi hjá
okkur og höfðum við mikla
ánægju af. Síðan komu þær
hver af annarri, þær eru níu
alls, íslenzku stúlkurnar, sem
tekið hafa þátt í keppninni, og
þær hafa allar búið hjá mér
um lengri eða skemmri tíma,
nema María, og svo Guðrún,
sem var aðeins hjá mér rúma
viku. Ég hef alltaf haft mikla
ánægju af því að vera með stúlk
unum, en nú ætti ég eiginlega
að fara að hætta, því að ég
er orðin svo gömul, en það er
engin íslenzkumælandi kona
sem gæti tekið við þessu af
mér.
•— Útvegá forráðamennirnir
hverjum keppanda aðstoðar-
konu?
— Já, hver aðstoðarkona hef
ur tvær stúlkur, sem hún þarf
að annast að miklu leyti, með-
an á keppninni stendur. Hún
þarf að fara með þeim í búðir,
leikhús og kvikmyndahús,
panta fyrir þær hárlagningu,
og útvega þeim heimboð ef svo
ber undir. Hún þarf algjör-
lega að bera ábyrgðina á þeim,
og má varla líta af þeim aug-
unum. Þetta kostar mjög mikla
fyrirhöfn og er algjör sjálfboða
vinna en kostnaðurinn við
þetta er alveg gífurlegur. Mér
hefur samt alltaf þótt það
ómaksins vert að umgangast
þessar elskulegur stúlkur og
reyna að veita þeim aðstoð.
Eins og ég sagði áðan, hafa
þær margar hverjar búið hjá
mér að afstaðinni keppni, og
það hefur verið indælt að fá
tækifæri til að tala íslenzku.
— Eru aðstoðarkonur valdar
fyrir stúlkurnar með hliðsjón
af því, hvaða mál þær tala?
— Já, margar stúlkurnar eru
alls óvanar að tala ensku, og
þá er vitaskuld mikils virði, að
aðstoðarkonan geti talað móð-
urmál þeirra eða eitthvert ann
að mál, sem þær kunna. En
þetta vandamál verður oft og
tíðum ekki leyst. Ég man eft-
ir stúlku frá einhverju Afríku-
ríki, sem kom þarna, og hún
gat ekki gert sig skiljanlega á
nokkru máli. Vesalingurinn
litli var alveg eins og væng-
brotinn fugl, og það þurfti að
leika alla hluti fyrir hana til
þess, að hún gæti skilið, hvað
hún ætti að gera.
— Hvað gerir þú nú, ef ein-
hver piltur býður einni af stúlk-
unum þínum á dansleik?
—Ef ég þekki hann ekki
fyrir, reyni ég fyrir alla muni
að grennslast fyrir um hann.
Ef ég þykist sannfærð um að
þetta sé geðugur og heiðarleg-
ur piltur, gef ég mitt sam-
þykki, en reyni hins vegar að
ráða stúlkunni frá því að fara
með honum, ef ég hef sann-
frétt að hann sé ekki allur þar
sem hann er séður. Maður veit
aldrei, hvað komið getur fyrir
í svona tilvikum. Þetta er svo
lítill bær, að það er enginn
vandi að fá upplýsingar um
piltana, ef þeir á annað borð
búa þama. Oft kemur það fyrir,
að strákar, sem vinna eithvað
við keppnina, bjóða stúlkun-
um út, og þá er hægur vandi
Ólöf Swanson.
að hringja í forráðamennina
og leita sér upplýsinga um við
komandi. Annars finnst mér
það auðvitað öruggast, ef ég
þekki piltana persónulega, og
ég kannast við nokkra mjög
huggulega og geðslega unga
menn, sem fúsir eru til þess
að bjóða stúlkunum út, ef svo
ber undir.
— Það hlýtur að vera mikið
um dýrðir í bænum, þegar
keppnin fer fram.
— Já, þetta þykir alltaf mik-
ill viðburður og múgur og marg
menni streymir að til að vera
vitni að þessu. Þessu er öllu
sjónvarpað og fólkið situr við
tæki sín og veðjar á stúlkurn-
ar eins og veðhlaupahesta. Svo
til allir íbúar borgarinnar
taka þátt í þessu af lífi og
sál, og það er ekki um ann-
að talað meðan keppnin stend-
ur yfir. Þessi keppni hefur yfir
sér sérstakan blæ, og er áreið
anlega tilkomumeiri og virðu-
legri en flestar aðrar. Dóm-
nefnd er skipuð valinkunnum
mönnum, listamönnum, tízku
teiknurum, og fegrunarsérfræð
ingum, svo að nokkuð sé nefnt,
og þeir eru allir mjög vand-
látið í vali. Engum þeirra
mundi detta í hug að velja til
úrslita rytjulegar stúlkur, sem
auðséð væri að hefðu lifað hátt
enda þótt þær væru sérstaklega
fallegar og bæru af öðrum.
Þær, sem eru mikið málaðar
og með litað hár eiga heldur
ekki upp á pallborðið hjá þeim,
þeir vilja eðlilega og óspillta
fegurð og fallega framkomu.
Ég man eftir ýmsum töfrandi
fallegum stúlkum, sem aiir
voru sannfærðir um að myndu
ná langt, en fengu ekki náð
fyrir glöggum augum dómar-
anna, sem sáu, að þær höfðu
lifað lífinu meira en góðu hófi
gegndi. Ég man aðeins einu
sinni eftir því að leiðindamál
hafi komið þarna upp. Það var
fyrir örfáum árum, dómararn-
ir höfðu ákveðið að sæma ung-
frú Þýzkaland alheimstitlinum,
en skyndilega kom upp úr kaf-
inu að þetta var gift kona.
Eftir að þetta skeði hefur ræki
lega verið gengið úr skugga um
að allt sé með felldu um fortíð
þátttakenda.
— Hefur það ekki sætt undr-
un þarna úti, hvað íslenzku full
trúarnir hafa staðið sig vel?
— Jú, svo sannarlega, enda
er það áreiðanlega alveg sér-
stakt, að af níu stúlkum skulu
sex hafa komizt áleiðis í þess-
ari keppni. Ég efast um, að
íslendingar geri sér grein fyrir
því, hversu gífurleg landkynn-
ing það er, ef stúlka nær langt
í Langasandskeppni. Þegar Guð
rún Bjarnadóttir varð nr. 1,
hljómaði nafnið ísland um
heim allan, og fólk tók að afla
sér upplýsinga um land og
þjóð. Þeim hefur aldeilis brugð
ið í brún, sem héldu, að Eski-
móar byggðu ísland.
— Heldur þú ekki alltaf sam
bandi við stúlkurnar þínar?
— Jú, ég skrifast á við þær
flestar, og þegar ég kem hing-
að til lands reyndi ég alltaf að
hitta bær og eins koma þær
í heimsókn til mín ef þær eru
á ferðinni þar ytra. Mér finnst
alltaf eins og ég eigi dálítið
i þeim, og á einum veggn-
um í stofunni minni hef ég
myndir af þeim öllum saman.
gþe.
Rætt við Ólöfu Swanson, Langasandi
I