Tíminn - 15.09.1966, Blaðsíða 9

FIMMTUDAGUR 15. september 1966
TÍMIWN
9
SALTADIFYRSTU TUNNUNA
ÞaS er merkisda:>ur, þegar
maður saltar í fyrstu síldartunn
una. Og aldrei fór svo, að ég
sæi ekki síld.
Fyrsta söltunarsíldin, sem
barst til Vopnafjarðar á sumr
inu bom þó ekki á „mína“ stöð
heldur til söltunarstöðvarinnar
„Auðbjargar“. Það var rétt um
miðjan júlí ef ég man rétt.
Fréttin um, að von væri á
skipi með söltunarsíld, barst
eins og eldur í sinu uan pláss
ið og alls staðar varð vart eftir
væntingar og spennings. Virðu
iegar frúr drógu síldargallann
sinn fram, og ungar telpur og
nýliðar flýttu sér að verða sér
úti um það, sem til þurfti.
Söltunarstúlkur á Austurborg
fengu leyfi verkstjórans til
að salta og við gáfum okkur
fram sem yfirmáta fúsar til
vinnu. Um nóttina varð okkur
ekki svefnsamt að ráði, við vor
um hræddar um að gleymdist
að vekja okkur, þegar báturinn
kæmi.
Um kvöldið voru gerðar ýms
ar ráðstafanir. Við keyptum
splunkunýja hnífa, gúmmí-
hanzka og svuntur. Ráðsikonan
sagði það þýddi ekkert minna
en vera í gúmmípiísi. Eg fór
ekki að ráðum hennar i það
sikiptið, gat ekki skilið að ég
þyrfti að óhreinka bakhlutann
við söltun. Komst þó skjótlega
á aðra skoðun. Hún hvatti okk
ur líka til að útvega okkur
gúmmíermar, en við þóttumst
færar í flestan sjó með hníf og
svuntu.
Svo fór fram sýnikennsla fyr
ir okkur nýliða, hvernig ætti
að skera síldina. Okkur i'annst
óþarfi að fjölyrða um það,.þett.a
hiyti að vera afar einfalt má!
Óttinn um að við yrðum ekki
ræstar út reyndist þarflaus.
Klukkan átta um morguninn
birtist Kristinn, einn af- eigend
um „Auðbjargar" í fylgd með
Þórði verkstjóra. og fram
kvæmdi liðskönnun.
Þegar niður á plan kom, var
allt að fara í fullan gang, stúlk
urnar snöruðu sér í pilsin og
röðuðu sér á bjóðin. Piltar voru
á harðahlaupum meðtómar tunn
ur og saltpoka- Enn aðrir
hlupu fram og aftur án sýni
•legs tilgangs. Hró^ og köll og
hamagangur, hvert sem litið
var, og verið var að flytja síld
ina á færibandi í kassana. Eig
endur og verkstjórar spígspor
uðu um og gengu úr skugga um,
og allt gengi snurðulítið fvrir
sig.
Þegar salt var komið í bióðið
tóm tunna hjá og síld í kssana,
var ekki eftir neinu að bíða
og startmerkið var gefið og
þá varð aldeilis handagangur i
ösikjunni.
Eg mundaði hnífinn og fór
að hausa og hreinsa slógið úr
síldunum. Þetta var flóknara
en ég hafði álitið. Þegar ég
hafði sikorið svo sem fimm sex
síldar bomu þeir að, Kristinn
og Aðalsteinn, annar planeig
andinn. Kristni leizt ekki á
vinnubrögðin og Aðalsteinn
var fenginn til að leiðbeina mér
og hinum nýliðunum. Ameríkan
inn, sem réði sig sem söltunar
stúlku, var á bjóði sex. Hann
var ráðvilltur eins og við og
stundi upp einu orðunum, sem
honum hafði tekizt að læra
í íslenzku „eggi finnt“.
Loks hafði ég lært hand-
brögðin og reyndi að herða mig
en bjóðið tók ótrúlega mikið.
Eg hugsaði mér að breyta til
og byrjaði að leggja síldina nið
ur í tunnuna, áður en meira
væri skorið.
Þá vanisðis* mibð. því að
dg hafði ekf.i hugmynd um.
hvernig ætti að raða síldunum
Ég reyndi að gægjast í nálægar
tunnur, sem sumar vcru senn
að fyllast ,en áttaði mig ekki
til hlítar. Nágrannakona mín,
á bjóði fjör- sá eymdina á
mér og kom iu sem frelsandi
engill og bauðsi til að kenna
mér. Eg hafði heyrt hana
nefnda Búddu og jafnframt séð
útundan mér að hún skar fjór
ar síldar á meðan ég skar eina.
— Þú átt að láta sporðana
snúa inn í miðjuna á tunnunni,
svona. Leggur tvær með sporð
ana saman og síðan eina á milli
snýrð henni svona og síðan
áfram. Næsta lag leggiuðu svo
öfugt við þetta, byrjar þá
hérna og síðan áfram.
Og síldarnar hurfu eins og
örskot niður í tunnu og áður
en við var litið hafði Búdda
lagt fyrir mig þrjú neðstu lög
in.
Eg þóttist orðin útlærð og
hélt mig ekki hjálparþurfi frek
ar. Þó varð ég nokkrum sinn
um að leita til þessarar greið
viknu stúlku, er hjálpaði mér
með glöðu geði, þótt það tefði
hana stórum. En snöggar síld
arstúlkur kæra sig ekki um
miklar tafir. Þá keppast allar
við og vilja salta sem mest.
Metingur getur orðið mikill
og jafnvel valdið algeru jafn-
vægisleysi í skapsmunum, ef
önnur er fljótari en hin. Við
fyrstu saltanir mínar hafði
metingssýkin ekki náð tökum
á mér enda vonlaust að ætla
sér mikið í byrjun.
Eg teygði mig ofan í tunnuna
og burðaðist við að leggja nokk
ur lög. Þá uppgötvaði ég, að
sennilega hafði ég alls ekki salt
að nóg, svo að ég skellti fimm
sex lúkum af salti á milli
hvers lags.
Kristinn kom aftur og var
ánægður með mig og sagði
auðsætt að Búdda hefði kennt
mér prýðilega.
Áfram puðaði ég að leggja
niður, en seint fannst mér
hækka í tunnunni. Ég sá Aðal
stein ganga hjá, svo að ég hróp
aði til hans og bað hann að
taka hnífinn minn og brýna
hann, meðan ég legði níður,
hvað hann og gerði
Svo leið góð stun l og ég
var langt komin að sai a það
sem ég hafði skorið. Þá sá ég
Aðalsteinn aftur í grendinni og
spurði, hvort hann hefði noikk
uð gleymt hnífnum mínum.
— Hnífnum, sagði hann. —
Þú hefur ekki látið mig fá
neinn hníf, væna mín.
Eg leit ofboðlítið hissa a hann
en sagði ekki meir, trúlega
hafði hann gleymt hnífr.um og
ég yrði að rölta eftii honum
inn í skúr.
En nokkrum augnablikum síð
ar kom Aðalsteinn enn á velt
vang.
— Gjörðu svo vel, hér er
, hmfui’inn, ég vona hann að sé
skárri.
— En þú sagðist eKKi hafa
tekið hnífinn, sagði ég agndoía.
— Sagði ég? Eg hef ekki
komið síðan. Eg fór inn og
lagði hnífinn á, sagði Aðal-
steinn rólega og gekk i Durtu.
Eg velti fyrir mér stundar-
korn, hvort okkar Aðalsteins
væri orðið skrítið í kollinum,
en komst ekki að fullnægjandi
niðurstöðu. Og ég hafði saltað
að minnsta kosti tvisvar hjá
„Auðbjörgu“ þegar ég varð
þess vísari, að Aðalsteinn átti
sér tvíburabróður, Svein, sem
var annar planeigandiun. Þá
fóru hlutirnir að skýrast og
náttúrulegar skýringar fengusr
á ýmsum dularfullum smáatvik
um.
Þegar mér hafði lekizt að
skera og leggja i nær fulla
tunnu sá ég, að saltið vai á
þrotum. Því setti ég mig í
stellingar og æpti hástöfum á
meira salt.
Hróp mín báru ekki árangur
og rétt í því að ég ætla að æpa
hið þriðja sinn, hnippir Bdda
í mig.
— Þú ert ekki búin að leggja
í tunnuna, segir hún.
— Nei,, en ég er bara að
verða búin með saltið, svo að
ég þarf endilega meira sagði ég
hressilega og harla ánægð með
mig.
— En sérðu til, saltskammt
urinn á að duga í tunnu. Þú
færð ekki meira sait. fyrr en
þú byrjar á næstu tunnu.
Eg lyppaðist niður og lét
sem minnst fyrir mér fara og
reyndi að treina þessi saltkorn
í tunnuna. En þó að tunnan
væri orðih full var ekki allt
þar með gert. Þá var settur of-
an á hringur og í hann söltuð
að minnsta kosti þrjú lög.
En hafðist þótt hægt gengi
og um það bil tveimur klukku
tímum eftir að ég hófst handa
gat ég kallað „taka tunnu“ og
fannst mikill sigur unninn.
Þá var Búdda -að þyrja á
sinni fjórðu eða fimmtu og ég
minntist þess að ég hafði heyrt,
að duglegar söltunarstúlkur
gætu saltað í allt að þrjár
tunnur á tímann. Ég hafði
einnig heyrt að einstaka taki
fjórar á klukkustund, en það
hljóta að vera tröllasögur, mér
þykir það í hæsta máta ótrú-
legt, nema þær fái mikla hjálp
við að leggja niður.
Söltun var lokið um klukkan
tvö eftir hádegi. Eg hafði þá
saltað í fjórar tunnur og mátti
bærilega við una, Hinir nýiið
amir í stéttinni voru með frá
3—5 tunum, svo að ég stóð mig
ekki sem verst eftir allt sam
an, ekki verr.en gengur og ger
ist í fyrstu atrennu.
Og skemmtilegt var þetta,.
ekki varð á móti þvi mælt.
Dorthe hin danska, sagði á
heimleiðinni, að sér hefði þótt
svo gaman, að sér stæði hér um
bil á sama, hvort hún fengi
borgað eða ekki. Raunar stóð
ekki á borgun við uppgjör
nokkrum dögum seinna.
Síðan saltaði ég flestar ef
ekki allar saltanir á Auðhiörgu
og Hafbliki, þangað til síld tok
að berast á Austurbirg Smám
saman hefur hraðinn aukizt og
í siðustu lotunum var ég fcom
in í tvær og hálfa cunnu á tím
ann. Mesta, sem ég hef þurft
að salta í einni skorpu hafa ver
ið um þrjátíu tunnur — og þá
hafði ég líka alveg fengið mig
fullsadda.
Sólveig á Austurborg sagði
mér að örvænta ekki, þótt erfið
lega gengi með fyrstu tunnuna
Hún reyndist flestum harJa erf
ið. Og því kynntist ég sann
arlega I fyrstu síldarsöltuninni
minni. H K.
Saltað á Vopnaflrði.