Tíminn - 29.09.1966, Blaðsíða 9

FIMM9RJDAGUR 29. september 1966
TIMINN

KOMINN A EFTIR-
LAUNAALDURINN
- OG TIL ÍSLANDS
AÐ EYÐA HVEITIBRAUÐSDÚGUNUMI
Trygve Forberg var nú kominn
til íslands í þriðja sinn. Fyrst var
það fyrir réttum sextíu árum,
sama árið og landsíminn, þvF að
faðir Tryggva, Olav Forberg verk-
fræðingur fluttist þá búferlum frá
Noregi til að gerast fyrstur lands-
símastjóri á íslandi. Síðan ólst
drengurinn upp hér með bræðrum
sínum fram undir tvítugsaldur,
hvarf þá aftur til Noregs, til
tæknifræðináms. Að því loknu
lagði hann leið sína vestur um
haf, þar sem hann hefur dvalizt
um fjörutíu ára skeið, lengst af
í bílaborginni Detroit. Fyrir ein-
um þrettán árum sneri hann um
sinn til íslands, lét svo heita, að
hann réðist sem verkfræðingur á
Keflavíkurflugvöll, en það hafði
ekki siður verið erindi sitt hingað
að hressa upp á íslenzkukunnátt-
una, sem komin hafi verið í mola
eftir hina löngu útivist. Þá haíði
Trygve hér hálfs annars árs við-
dvöl og hvarf síðan vestur aftur.
Nú er hann kominn á eftirlauna-
aldur, og þá skýtur hann upp
kollinum á gamla Fróni, og að
þessu sinni til að eyða hér nokkr-
um hveitibrauðsdögum. Maðurinn
sem sé nýkvæntur, og hitti ég þau
hjónin að máli á Hótel Sögu áður
en þau héldu aftur vestur fyrir
helgina.
— Rámar þig í það, Trygve,
þegar þú komst fyrst til íslands
forðum daga, eða hvað voru þið
mörg í þinni fjölskyldu?
Við vorum fjórir bræðurnir,
til að fara út til sérnáms, þurfti
ekki stúdentspróf til þess?
— Það var ekki háskóli, sem
ég gekk í úti i Noregi, heldur
tæknifræðiskóli í Oslo, sem þá hét
reyndar Kristjanía. Það nám tók
mig þrjú ár.
— Voru aðrir íslendingar þar
við nám um leið og þú?
— Enginn héðan hóf þar nám
um leið og ég í sömu grein, en
Bjarni bróðir kom á eftir. Og það
var heldur fátt um íslenzka náms-
menn þar um þetta leyti. Ein-
hverjir ungir listamenn voru þar
þá, Kristinn Pétursson málari og
myndhöggvari og Einar Markan
söngvari.
— En fáir, sem þá lögðu fyrir
sig rafmagnsverkfræði?
— Já, ætli Halldór Guðmunds-
son hafi ekki verið fyrstur, faðir
Gísla verkfræðings. Þegar ég var
búinn með gagnfræðaprófið hér,
fór ég að vinna í rafvirkjun hjá
Halldóri. Þá vann ég með Jóni
Ormssyni, sem var miklu eldri en
ég, hann er orðinn áttræður. Um
daginn gengum við Jón saman um
allan bæinn til að horfa á húsin,
sem við lögðum í, Johnson og
Kaaber húsið i Hafnarstræti, Nath
an og Olsen húsið, .frésmiðjuna
í Völund, Kleppsspítalann og
i Laugarnesspítalann, sem brann.
Líklega var ég til 'aðstoðar við
að leggja í hús á ísafirði. Annars
var ég líka í símavinnu og fékk
tvær krónur og fjörutíu aura á
dag, stundum tvö hundruð krónur
þegar foreldrar mínir fluttust til | fyrir sumarið, og þá var maður
íslands, Pabbi hafði svo sem fleira j ríkur, skal ég segja þér.
fólk á snærum sínum á leið til — En eftir að þú hófst raf-
íslands, það var enginn smáhópur, tækjanámið í Noregi, vannstu þá
fjórir verkfræðingar og á annað
hundrað verkamenn norskir og
og danskir, sem áttu að leggja
símann frá Seyðisfirði til Reykja-
víkur.
— I-Ivar áttuð þið fyrst heima
hér?
— í Grjótaþorpinu, fyrir ofar.
Gamla bíó, sem fyrst var í Bröttu-
götu.
— Hvað gekkst þú lengi i skóla
hér?
Ég fór í Menntaskólann
hætti þar í fjórða bekk og
út til Noregs.
— Hverjir voru sambekkingar
l)inir í Menntaskólanum?
— Þeir urðu sumir frægir síðar,
Thor Thors. Valur Gíslason, Gelgi
P. Briem, svo nokkrir séu nefndir
einnig Einar Ástráðsson læknir.
en
for
ekki hér heima á sumrin?
— Nei. En ég skal segja þér,
að ég fór hérna inn í rafstöð við
Elliðaár með kunningja mínum
Óðni prentara til að líta á raf-
magnstöfluna, sem ég bjó til úti
í Noregi árið eftir að ég hóf þar
nám, það var ein af fyrstu töflun-
um í Elliðaárstöðina. Þegar, ég
fór að orða þetta við stöðvarstjór-
ann um daginn, sagði hann: „Nei,
þetta eru allt svenskar töflur."
„Ertu viss?“ spurði ég. „Hvað
segirðu um bessa?“ sagði ég og
benti á eina, sem á stóð Elektrisk
Biiro, og það stóð heima, þetta
var sú, sem ég bjó til. Hinar voru
reyndar allar svenskar.
— Fórstu vestur um haf strax
að námi ioknu?
—• Nei, ég vann um hríð hjá
Gunnar Bjarnason vélstjóri, Etin i Elektrisk Biiro. kaupið var ósköp
Hafstein, Elin Sigurðardóttir, Ólaf j lélegt. Maður var alltaf blankur,
ur Ólafsson, Ríkarður Kristmunds þegar kom fram í miðjan mánuð-
Son. inn, þetta var svo sem ekkert
— Og svo hættirðu i 4. beks kaup, þó að maður ætti að heita
útskrifaður. Enda höfðu sumir
skólabfæður mínir norskir farið
til Ameríku eða eitthvað til að
leita fjár og frama.
— En þegar þú sigldir vestur,
var þá eitthvað, sem þér bauðst
vestra?
— Nei, ég fór bara til að þreifa
fyrir mér. Ég bar fyrst niður í
Pittsburgh og komst þar í starf hjá
Westinghouse-raftækjaverksmiðj-
unni. En satt að segja kunni manna var
ég sáralítið í ensku, og þeir settu 1 eins og
það fyrir sig og borguðu mér lágt menn borg úr borg og ríki úr
kaup. Þá fór ég að ganga í skólajríki til að bjarga sér eins og bezt
þar, „Carnegie Tech“ eins og j gekk. Ég fór til New York, komst
hann nefnist til styttingar, en|þar loks í starf hjá Concolidated
heitir fullu nafni Carnegie Instit- Edison Company, sem átti þó ekk-
og Cal Tech (California Institute
of Technology) og M. I. T.
(Massachusetts Institute og Tech-
nology). Og ég var í fjögur ár að
vinna hjá Westinghouse og ganga
í þennan skóla í Pittsburgh. Þá
fór ég til Detroit og fékk verk-
fræðingastöðu hjá Edison-kompaní
inu, þar sem ég hef unnið lengst,
og þó með nokkrum hléum, t. d.
þegar kreppan kom og hundruð
sagt upp vinnu þar
annars staðar. Þá fóru
ute of Technology, er einn af
kunnustu tækniskólum vestra eins
ert skylt við Detroit Edison nema
nafnið. Ég var alllengi í New
Hulda 09 Tryggve Forberg í brúð-
kaupsfreð. Tímamynd-Bj, Bj.
York, en alltaf hef ég komið aftur
til Detroit, þar er ég kominn á
eftirlaun, en þeir vilja samt gjarna
að ég haldi eitthvað áfram, og ég
býst við að gera það enn um hríð.
— Hvers konar fyrirtæki er
annars þetta Detroit Edison Comp
any?
— Það er raforkufyrirtæki, eig-
inlega samskonar og rafmagns-
veita Reykjavíkur, nema þar vestra
er það einstaklinga eða hlutafélag
en ekki eign hins opinbera. Eigeni
urnir leggja áherzlu á að taka að
sér alla rafmagnsveitu í borginni
og lika ríkinu, en borgin rekur
götulýsinguna enn að nokkru fyrir
eigin reikning. Sum stórfyrirtæk-
in, t. d. helztu bílaverkspiiðjurnar,
hafa rekið raforkustöðvar til eigin
þarfa, en þær týna tölunni. Enn
erú samt Fordverksmiðjurnar með
eigin rafstöð. Edisonrafveitunni
vex sífellt fiskur um hrygg. Áður
voru fjölmörg slík raforkufyrir-
Framhald á bls. 15
MINNING
Bryndís Ú. Guðmundsdóttir
Nýjabæ, SeSijarnarnesi
í dag verður til moldar borin
frú Bryndís Ó. Guðmundsdóttir,
Nýjabæ á Seltjarnarnesi.
Bryndís var fædd 20. júní árið
1900, dóttir þeirra hjóna Guðmund
ar Ólafs ýtvegsbónda að Nýjabæ
og konu hans, Ragnhildar Brynj-
ólfsdóttur frá Meðalfellskoti í Kjós.
Var hún einkadóttir þeirra, en son
sinn misstu þau í bernsku.
Heimilið að Nýjabæ var alla tíð
þekkt fyrir höfðingsskap að þeirra
tíma hætti samfara ótrauðri hjálp-
fýsi húsráðenda við þá, sem minna
máttu sín í lífsbaráttunni og reynd
ist uppeldi Bryndísar ásamt með-
fæddri reisn hennar og skörungs-
skap notadrjúgt starfssama ævi.
Bryndís naut hinnar beztu mennt
unar og að námi loknu hér heima,
nam hún húsmæðrafræði í Dan-
mörku og einn vetur dvaldi hún
í Englandi. Eftir heimkomu sína
var hún m. a. við húsmæðrakennslu
í Vestmannaeyjum og þar kynntist
hún manni sínum Jóni Guðmunds
syni endurskoðanda.
Það mun varla ofmælt að gifting
þeirra Jóns hafi verið hið mesta
lífslán Bryndísar, svo mjög sem
þau hjón voru samhent, um raasn
alla og menningariega lífsháttu og
einstæðir vinir vina sinna, og
þeirra, sem til þeirra leituðu,
voru þau alla tíð.
Þeim Bryndísi og Jóni varð
fimm dætra auðið, ein dó í
bernsku en hinar fjórar eru allar
uppkomnar og giftar konur. Mann
sinn missti Bryndís fyrir tveim
árum.
Bryndís var kona fríð sýnum og
hin gjörfulegasta, nokkuð seintek-
in við fyrstu kynni, en viðmótið
hlýtt og vináttan einlæg, er kynn-
in jukust. Lífsskoðanir Bryndísar
voru fastmótaðar og einarðar í
bezta lagi, en aldrei vissi ég skoð-
anir Bryndísar, um almenn mál,
þess megnugar að tefja fyrir henni,
þegar hún taldi sér bera að rétta
öðrum hjálparhönd, eða staðfesta
vináttu sína.
Ég man varla fyrr eftir mér en
ég man frænku mína Bryndísi, en
þó kynntumst við fyrst vel, er við
bræður bjuggum um nokkurt skeið
á heimili þeirra hjóna og víst er,
jað í engu hefðu þau getað reynzt
okkur betur, þótt við hefðum verið
þeirra eigin synir, en gefur þó
auga leið, að ábót hefur það verið
húsmóður á stóru heimili að bæta
tveim aukamönnum við, og mikil
var nærfærni hennar um að við
fyndum okkur heimamenn á henn-
ar heimili, þann tíma sem við dvöld
um þar.
Svo hefur það og verið æ síðan
að þau hjón fylgdust með gengi
okkar og var það síðast, er ég hitti
Bryndísi skömmu fyrir andlát
hennar, að hún gaf sér tíma til í
veikindum sínum að hugsa um vel-
ferð drengjanna.
Órofa tryggð og vinátta Bryn
dísar skal hér þökkuð, þó seint
verði fullþökkuð, en minning góðr-
ar konu og einlægs vinar lifir.
Dætrum hennar, tengdasonum
og barnabörnum votta ég samúð
mína.
E. Birnir.