Vísir - 27.09.1975, Blaðsíða 9

Vísir. Laugardagur 27. september 1975
9
Hver drepur hvern
og hvers vegna?
í boðorðunum tiu
segir: „Þú skalt ekki
morð fremja”. Hvi
drepur maður
mann? Hvi hafa
þessi siðalögmál
verið brotin? Virðing
fyrir mannslifi virð-
ist fara mjög þverr-
andi. Styrjaldir, firr-
ing, áfengi og önnur
eiturlyf, afbrýði-
semi, græðgi og geð-
bilun. Allt eru þetta
sökudólgar.
Einn af hverjum tvö
hundruð á það á hættu
að verða myrtur.
Virt bandarlskt tímarit, sem
fjallar einkum um sálfræöileg
efni, birti fyrir skömmu grein,
þar sem fjallaö er um þá miklu
aukningu, sem oröið hefur á
moröum í Bandarikjunum. Þar
segir, meöal annars: (og nú er
átt viö Bandarikjamenn) ,,LIk-
urnar á þvl, aö þú veröir myrtur
á þessu ári, eru meiri en nokkru
sinni áöur. Bandaríkjamenn
myröa hvorir aðra tvisvar sinn-
um oftar en fyrir 20 árum. A
þessu ári mun einn af hverjum
tiu þúsund okkar deyja af völd-
um ofbeldisverka. Þetta þýöir I
raun, og ef miðaö er viö meöal-
ævi, aö einn af hverjum 200 og
liölega það falli fyrir hendi
moröingja. — ógn þessarar
morööldu veröur ljósari ef viö
gerum okkur grein fyrir þvi, aö
fleiri Bandarlkjamenn voru
myrtir á siöustu fjórum árum
en féllu I öllu strlöinu I Vlet-
nam.” Höfundur greinarinnar
telur, aö á meöan efnahags-
erfiöleikar hrjái bandarisku
þjóöina, muni moröum halda
áfram aö fjölga. Hafi moröum
fækkaö og sjálfsmorðum fjölgaö
á krepputlmum, virðist hiö
gagnstæöa vera upp á teningn-
um nú. Bandarlkjamenn séu
hættir að kenna sjálfum sér um
þau efnahagslegu áföll, sem
þjóðin hafi orðið fyrir. A
kreppuárunum miklu hafi hug
arfarið veriö annað, menn hafi
ásakaö sjálfa sig fyrir það
hvernig komiö væri og þá hafi
sjálfsmorö verið óvenju tið. Nú
geri almenningur hins vegar
ráö fyrir þvl, aö þjóðfélagiö,
rlkiö, sjái hverjum manni fyrir
tveimur bilum og nægum mat I
pottinn, en þegar það bregöist,
bitni vonbrigöin, reiöin eöa ör-
væntingin á öðrum.
Lögreglan og stjórn-
málamenn gera sér
ekki grein fyrir ástæð-
unum.
Þá telur höfundur greinarinn-
ar, aö lögreglan og stjórnmála-
leiötogar geri sér ekki grein fyr-
ir þvl, aö þegar saman tvinnist
vonir manna um betri efnahats-
lega afkomu og þrengri efna-
hagur þjóöfélagsins geti þaö átt
þátt I auknum manndrápum og
moröum. Margir állti, aö
strangari refsingar, meiri
endurhæfing og fleiri krónur til
aö styrkja lögregluliö, muni
stemma stigu viö morööldunni.
Þessir menn telji, ranglega, aö
þaö sé tiltekin glæpahneigö I
bandarisku þjóðfélagi sem
hægt sé að greina og slöan tor-
tima eöa lækna.
Hverjir eru morðingj-
arnir?
Vandamáliö telur höfundur
greinarinnar það, aö moröingj-
ar sé ekki samkynja hópur
„vondra stráka”. í langflestum
tilvikum séu moröingjarnir eig-
inmenn, eiginkonur, elskendur,
nágrannar, vinir og félagar,
sem þoli ekki lengur stööuga
ófullnægju og örvæntingu.
Hver drepur hvern og
hvers vegna?
Höfundur greinarinnar segir,
aö þvi miöur séu ekki til neinar
algildar aöferöir til að stööva
drápin. Breytist efnahags-
ástandiö ekki sem ólfklegt sé á
næstu árum, muni moröum
fjölga. En meö þvi aö kanna
niöurstöður athugana og einstök
mál, megi gera sér grein fyrir
þvl, hver drepi hvern og hvers
vegna. — Moröingjar séu
sjaldnast litrikir persónuleikar,
gætnir né hugvitssamir. Flestir
veiti banahöggiö hugsunarlaust
I hita átaka og deilna. Ættingi,
vinur eöa félagi fórnarlambsins
sé oftast sá er banahöggiö
greiöi. Þessir moröingjar reyni
sjaldnast að flýja, þeir séu
handteknir án fyrirhafnar og
séu reiðubúnir aö játa glæpinn.
Það sé ekki óvenjulegt aö sllkir
óhappamenn gefi sig sjálfir
fram við lögregluna. Tveir af
hverjum þremur þessara morö-
ingja sé kominn undir lás og slá
innan sólarhrings frá þvl að
verknaöurinn var framinn.
Óllkt sögubóka-moröingjum,
hafi hinir raunverulegu
moröingjar lltiö upp úr krafs-
inu, fjárhagslega eða á annan
hátt. — Þá segir I greininni, að
hin mikla athygli, sem til dæmis
fjöldamorð veki, valdi þvl aö
flestir telji meirihluta
moröingja geösjúka. Þetta sé
hins vegar ekki rétt. Aðeins inn-
an viö fjögur prósent þeirra
standist ekki venjulega geö-
rannsókn sakamanna.
Heimilið er oftast svið
óhæfuverkanna
Þegar ofbeldisverk séu unnin,
segir höfundur, að enginn staö-
ur sé llklegri en heimiliö. Yfir 40
af hundraði fórnarlambanna
látið llfiö á heimilum. Einn af
hverjum fjórum moröingjum sé
náskyldur fórnarlambinu.
Helmingur þessara morða skipt
ist jafnt á illi eiginkvenna og
eiginmanna. Fleiri konur láti
llfiö á þennan hátt I svefnher-
bergjum en nokkurs staöar
annars staðar. Eitt af hverjum
fimm fórnarlamba er kona, sem
lætur lífið fyrir hendi eigin-
manns eða elskhuga. Eigin-
mennirnir I hópi fórnarlamb-
anna láta oftast lifiö I eldhúsum,
þar sem auðvelt sé að gripa til
hnlfa til aö binda enda á deil-
ur.—
Höfundur greinarinnar, sem
er kunnur sálfræðingur, rekur
slöan ýmsar ástæöur fyrir
moröum. Hann telur algengt aö
eiginmenn ráðist á konur slnar
þegar sá grunur læöist aö þeim,
að þær eiski þá ekki lengur. —
Ýmsar ^aörar ástæður rekur
hann, en niðurstaða hans er sú
helzt, aö mjög oft sé áfengi meö
I feröum. Firring nútimaþjóö-
félagsins, lifsgæöakapphlaup og
fylgifiskurinn, andlegt jafn-
vægisleysi, hafi þar I för meö
sér, aö fólk eigi erfiöara meö aö
hemja tilfinningar sinar og
viöbrögð og því fylgi meiri
hætta á óhæfuverkum.
(Þýtt og endursagt)