Vísir - 03.11.1975, Side 6

6
(Jtgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
Ritstjóriogábm: Þorsteinn Páisson
Ritstjórifrétta: Árni Gunnarsson
Fréttasíjóri erl. frétta: Guðmundur Pétursson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Síðumúla 14. simi 86611. 7 línur
Askriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands.
1 lausasölu 40 kr. eintakið. Biaðaprent hf.
Glíma fjármálaráðherra
Engum vafa er undirorpið að afgreiðsla fjárlaga
fyrir árið 1976 verður prófsteinn á styrkleika rikis-
stjórnarinnar i viðureigninni við verðbólguna.
Fjármálaráðherrann á vissulega ekki sjö dagana
sæla framundan i baráttunni við hagsmunahópa
innan Alþingis sem utan.
Á siðustu árum hafa rikisfjármálin margfaldast
' nær stjórnlaust. Rikisbúskapurinn hefur verið þan-
inn út um leið og þrengt hefur að atvinnuvegum
landsins. Svo langt var þessi þróun komin að Seðla-
bankastjóri sá sig knúinn til að benda opinberlega á
að frekari ásókn rikissjóðs i hirslur Seðlabankans
myndi óhjákvæmilega takmarka útlánamöguleika
til atvinnuveganna.
öllum mátti þvi vera ljóst. að þessa óheillaþróun
varð að stöðva. Frumvarp það til fjárlaga fyrir
næsta ár sem fjármálaráðherra lagði fyrir Alþingi
i byrjun siðasta mánaðar markaði mjög ákveðna
aðhaldsstefnu. Það er ótvirætt alvarlegasta tilraun
sem gerð hefur verið til þess að stemma stigu við
útþenslunni i rikisbúskapnum. Að visu má segja, að
æskilegt hefði verið að ganga enn lengra. En i þvi
sambandi er þó rétt að hafa i huga að bæði getur
verið varhugavert og erfitt að taka of stór stökk i
einu.
Aðhaldsaðgerðir af þessu tagi koma eðlilega nið-
ur á ýmiskonar þjónustu og framkvæmdum. Nú
þegar er farið að kyrja þann söng að ekkert megi
skera niður. Og sennilega á það eftir að koma á dag-
inn að það eru ákaflega fáir sem vilja leggja eitt-
hvað af mörkum til þess að yfirvinna þá miklu
erfiðleika. sem við glimum nú við.
Það eru þessi neikvæðu viðhorf sem f jármálaráð-
herra þarf nú að glima við næstu vikurnar ef hann
ætlar að fylgja ótrauður fram þeirri ábyrgu stefnu
er mörkuð var með fjárlagafrumvarpinu. Fram til
þessa hefur það reynst mörgum ráðherrum erfitt að
standast kröfur hagsmunahópanna.
Upplýst hefur verið, að verðbólgan hafi verið
talsvert minni siðustu sex mánuði en næsta ár þar á
undan, eða um 25 til 30%. Það á að vera unnt að
halda áfram á þessari braut ef menn eru reiðubún-
ir til þess að viðurkenna að það kostar nokkrar fórn-
ir i bili. Þingmenn geta eyðilagt þennan árangur
með þvi að ganga i berhögg við þá stefnu sem fjár-
málaráðherra hefur markað. Og það verður sann-
arlega eftir þvi tekið hvernig þeir bregðast við þeg-
ar kemur að endanlegri afgreiðslu frumvarpsins og
þeim lagabreytingum sem áður þarf að gera.
í fjárlagaræðu sinni i fyrri viku benti Matthias Á
Mathiesen á þær þjóðfélagslegu meinsemdir sem
verðbólgan hefur i för með sér. Ráðherrann lagði
þannig áherslu á að afleiðingar verðbólgunnar
kæmu m.a. fram i röskun á skiptingu eigna og tekna
þjóðfélagsþegnanna. Engri þjóð hefði tekist að auka
velmegun og félagslegar umbætur samfara örri
verðbólgu. Viðast hvar hefði verðbólgan fyrr eða
siðar leitt til efnahagslegrar stöðnunar eða hnign-
unar og félagslegs misréttis.
Hér er sist tekið of djúpt i árinni. En ráðherrann á
ugglaust eftir að finna, og gerir sér vonandi grein
fyrir, að það verður erí itt að fá þingmenn til að taka
þjóðarhag fram yfir kjördæmahagsmuni.
Umsjón: GP
Kanslari Vestur-Þýskalands,
Helmut Schmidt, á nú við sömu
erfiðieikana að striða og tveir
fyrirrennarar hans — lof
erlcndis frá, en minnkandi
vinsældir heima fyrir.
Eftir þvi sem skoðana-
kannanir segja hafa vinsæidir
kanslarans farið mjög dvfnandi
I heimalandi hans á sama tfma
og virðing hans ris hvað hæst i
Vestur-Evrópu og Bandarikjun-
um. Flokkur kanslarans, sósfal-
demókralar hafa farið halloka i
sveitarstjórnarkosningum að
undanförnu.
Svipuð urðu örlög Dr. Ludwig
Erhard sem um allan heim var
álitinn faðir þýska efnahags-
undursins. Pólitfskur órói um
miðjan siðasta áratug veikti
stöðu hans, og eftir 3 ár var
valdaskeið hans á enda.
Willy Brandt, fyrirrennari
Schmidt’s, var sæmdur friðar-
verðlaunum Nóbels, og þing-
kosningarnar árið 1972 vann
hann i krafti „ostpolitik” sinnar
um bætta sambúð við austan-
tjaldsrikin. En stöðu hans
heima fyrir fór jafnt og þétt
hrakandi, og að lokum varð mál
austur-þýsks njósnara til þess
að hann sagði af sér.
Aðalástæðan fyrir breyttri
stefnu Bonnstjórnarinnar inrian
efnahagsbandalagsins er álitin
vera strangari fjárhagsáætlun
rikisstjórnarinnar og persónu-
leg óbeit kanslarans á allri
eyðslusemi.
Á þeim 17 mánuðum sem
Schmidt hefur setið i kanslara-
m mmr
A eriendum vettvangi nýtur Schmidt eins og fyrirrennarar hans
trausts og álits, en..
heima fyrir fara vinsældir hans þverrandi.
stóli hefur hann hamrað á þörf-
inni fyrir samstillingu efna-
hagslifs i hinum vestræna heimi
til þess að vinna bug á verðbólg-
unni og síðan á kreppunni al-
mennt i heiminum.
Efnahags og fjármálaleg
vandkvæði heima fyrir ásamt
varnarsamvinnu viðNATO hafa
verið helstu áhugamál Schmidt.
Hin gamla „ostpolitik” Brandts
erlátin sitja á hakanum.
En þótt verðbólgan sé nú
minnst i V-Þýskalandi af öllum
Vestur-Evrópu rikjum, hún
hefur aðeins verið um 6% á
þessu ári og viðskiptajöfnuður-
inn haldist þjóðverjum i hag,
hefur þó samdráttur gert vart
við sig á nær öllum sviðum.
Tala atvinnulausra hefur
numið yfirheilli milljón, 4,5% af
fjölda vinnufærra manna i land-
inu allt frá ársbyrjun. Hið mikla
fylgistap rikisstjórnarinnar i
sveitarstjórnarkosningunum
hefur sannað þetta.
Þjóðarframleiðsla hefur fallið
um 5% frá þvi i fyrra, sem var
þá þegar litil, og útgjöld rikis-
stjórnarinnar hafa aukist veru-
lega, að nokkru leyti vegna
hinna miklu atvinnuleysisbóta
— á sama tima og tekjur hennar
af sköttum hafa minnkað.
Rikisst jórnin hefur mætt
þessu með stöðugum lántökum,
og ekki jukust vinsældir hennar
þegar hún hækkaði skatta og
greiðslur til almannatrygginga
fyrir um tveimur mánuðum.
Þótt reynt hafi verið að nota
þessa peninga til styrktar svæð-
um er sérlega hafa orðið illa úti
auk þess sem ýmsum greinum
iðnaðar, s.s. byggingariðnaði,
hefur verið veittur styrkur þá
ætlar spá rikisstjórnarinnar um
úrlausn i efnahagsmálum seint
að rætast.
Það sem varð Dr. Erhard að
falli, og var hann þó talinn
miklu meiri sérfræðingur i
efnahagsmálum en Schmidt,
varmiklu smávægilegra en þeir
erfiðleikar sem arftaki hans á
nú við að glíma.
Nýleg skoðanakönnun leiðir i
ljés að 43% kjörgengra manna
telja Schmidt manna best fall-
inn til að gegna kanslaraem-
bættinu. Samskonar könnun var
gerð i siðasta mánuði, og nam
fylgi kanslarans þá aðeins 39%
á móti 53% i júli sl.
önnur skoðanakönnun sýndi
að 43% voru fylgjandi
kanslara num, eða 10% færri en i
júli, en það er þó 3% meira en
fylgi Dr.Helmut Kohl, núv. leið-
toga kristilegra demókrata.
Þeir, sem einkum hafa grætt
á fylgistapi sósialdemókrata,
eru ekki stjórnarandst. (þ.e.
kristilegir demókratar) heldur
minnsti flokkurinn frjálsir
demókratar.
Schmidt kanslara hefur verið
lýst sem „framkvæmdamanni”
sem komi hlutunum i verk.
Hann hefur átt gagnkvæma
fundi með öllum átta leiðtogum
hinna efnahagsbandalagsrikj-
anna þar 'sem hann hefur lýst
yfir áhyggjum sinum af efna-
hagsbandalaginu, og i þessum
mánuði greip hann til þess
óvenjulega ráðs, að skrifa
hverjum og einum þeirra
persónulegt bréf.
Það sem kanslarinn hefur
einkum lýst áhyggjum yfir er
hin mikla eyðslusemi banda-
lagsins, skrifstofuveldið innan
bandalagsins, og það hversu
litlar tilraunir eru gerðar til að
steypa öllu bandalaginu saman i
eina héild, en það hefur lengi
‘verið meginpunkturinn i utan-
rikisstefnu hinna þriggja
stjórnmálaflokka V.-Þýskal.
Margir hafa tekið eftir nokk-
urri eigingirni af hálfu þjóð-
verja er snertir hinar miklu
greiðslur þeirra i sjóði banda-
lagsins, og einnig þegar þeir
lánuðu itölum 2.000 milljónir
dollara á siðasta ári.
En stjórn Schmidt’s hefur
æskt þess að skera niður fram-
lög sin til þeirrár sameiginlegu
stefnu i landbúnaðarmálum
sem frakkar munu aðallega
njóta góðs af.
Hann hefur tilkynnt hinum
þjóðarleiðtogunum að frekari
eyðsla verði að vera i þágu
bandalagsins i heild, en ekki
einfaldlega til að fjármagna
innanlandsefnahagsstefnu ein-
stakra aðildarrikja.
Kanslarinn sem átti mikinn
þátt i tilraunum til að halda
bretum i bandalaginu fór þess á
leit við Harold Wilson forsætis-
ráðherra að hann drægi til baka
kröfur breta um sérstakt sæti á
orkumálaráðstefnunni i Paris
núna á næstunni.
Vestur-þýskir embættismenn
neita þvi harðlega að tillögur
þjóðverja um minni eyðslu væru
tilraun til að rjúfa einingu efna-
hagsbandalagsins, rétt eins og
staðhæfingar breta um oliu-
framleiðslu sina, ellegar
einstaklingshyggja frakka und-
irstjórn De Gaulle eða tilraunir
þeirra til að vernda vinyrkju-
menn sina í trássi við EBE.
Það er yfirlýst stefna Bonn-
stjórnarinnar, að hún muni
standa við allar skuldbindingar
sinar við bandalagið en áður en
hún láti meira fé af hendi rakna
i sjóði þess, þá æski hún frekari
framfara i átt til sameiningar.
Þessistefna rikisstjórnarinn-
ar nýtur stuðnings margra
vestur-þjóðverja nú, á timum
mikilla efnahagsörðugleika. En
þótt þeir séu samþykkir að auk-
ið eftirlit sé haft með þvi hve
mikið af skattinum er þeir
greiða rennur til EBE þá finnst
kannski mörgum afstaða
stjórnarinnar of hörð.
Þessi skoðun kom fram i
áhrifamiklu vikuriti er gefið er
út i Hamborg. Þar stóö: „Þess-
ar prédikanir Schmidt’s yfir
leiðtogum hinna efnahags-
bandalagsrikjanna komu af
stað flóðbylgju ógætilegra upp-
lýsinga sem gerir Wilson erfið-
ara um vik aðgefa þjóðarstefnu
sina (á oliuráðstefnunni) upp á
bátinn.”
Kanslarinn hefur endurtekið
kröfur sinar um nánari
efnahagsssamvinnu (innan
EBEj, um allan hinn vestræna
heim.
Kanslarinn hefur verið mjög
kappsfullur talsmaður þjóðar
sem á allt sitt undir útflutningn
um er hann boðar samstillta
baráttu gegn verðbólgunni með
Bandarikin i fararbroddi.
Ber að hafa náið eftirlit með
henni til að koma ekki nýju
verðbólguhjóli á hreyfingu, seg-
irhann. En undantekningar eru
þó riki eins og Bretland sem
eiga við stundar efnahags-
örðugleika að striða.