Vísir - 03.11.1975, Side 8

8
Visir. Mánudagur 3. nóvember 1975.
Sjómenn sigldu skipunum i höfn....
í siðast liðinni viku
horfði ég á stóran hóp
ungra íslendinga, sem
gengu með kröfuspjöld
og kröfðust meiri
peninga úr sameigin-
legum sjóði fólksins.
Þetta var hávaxið fólk
og i góðum holdum, en
margt af þvi var klætt
eins og fátæklingar og
flakkarar fyrri tima,
sem þá hefðu kosið að
ganga betur búnir ef
eymd og örbirgð hefði
ekki skorið þeim
stakkinn svo þröngan.
Fyrir nokkrum dögum las ég
um það, að opinberir starfs-
menn hefðu sagt sig úr lögum
við þjóðfélagið. Forsvarsmaður
háskólamenntaðra manna sagði
að hans hópur mundi biða og sjá
hvernig opinberum starfsmönn-
um reiddi af. Sjómenn sigldu
skipunum i höfn til þess að
leggja áherslu á kröfur slnar.
Verkalýðsfélögin hafa sagt upp
kjarasamningum sinum. Allir
þessir aðilar gera kröfur, og til
hvers? Til þjóðfélagsins! Og
hvað er þjóðfélagið? Þeir
sjálfir.
Hvað er lýðræði?
Lýðræði segja menn!
Hvaö er lýðræði? Sá skiln-
ingur, sem ég hefi lagt i
þaö orð er sá, að almenningi
leyfist að kjósa menn til þess aö
stjórna landi og þjóð, þar ræður
meirihlutinn. En i hinum vest-
ræna heimi hefir skapast vald,
sem er sterkara en vilji
meirihlutans og erum við
sannarlega ekki þar undan-
skildir. Þetta vald er félags-
valdið. Við höfum i mörg ár búið
við það sem kalla mætti einræði
félagsvaldsins, þar sem fá-
mennir hópar taka sér vald,
sem er sterkara en rikisvaldið. ;
Það er þægilegt vopn fyrir þá, ,
sem vilja hinn vestræna heim
féigan, en er dauðasök fyrir
austan járntjaldiö. Eitt sinn ;
þegar'missætti var með mönn-
um í þessú landi, var það ráð j
tekið að biðja mann, sem allir •
treystu, að leggja ráð til. Hann ]
lagðist undir feld og hugsaði. |
Og ráðið var, að allir skyldu búa
við einn sið i landinu. Þetta ráð
var tekið og reyndist vel. Mundi
það ekki vera jafngott nú og þá.
Fátt er hollara hverjum manni
en það, að kynna sér sögu
þjóðar sinnar. Af henni má
margt læra. Við lestur sögunnar
sér maður að eymdin var arfur
kynslóðanna i þessu landi og
skáldið, sem orti um þjóð sina
hafði rétt fyrir sér, þegar það
sagði, að hennar lif sé eilift
kraftaverk.
Erfitt að setja
sig i spor lið-
inna kynslóða
Ef við flettum blöðum sögu
dómsmála i landinu á siðustu
öld, sjáum við að aðal afbrot
landsmanna var að stela mat.
Ekki vegna þess, að þeir væru
þjófar heldur af þvi, að þjóðin
var i svelti og margir urðu
hungurmorða. Það er erfitt
fyrir yngra fólkið i landinu að
trúa þessu og enn erfiðara að
setja sig i spor liðinna kynslóða.
Fólk, sem nú er undir fertugs-
aldri, veit ekki hvað er að búa á
þessu landi. Það elsta af þessu
fólki var smá börn þegar striðið
braust út, en annað ófætt.
Með strfðinu kom atvinna og
peningaflóö, er að mestu hefir
haldist sfðan- Kannski er það
vegna þess að ungt'fólk gengur
nú um götur og torgmeð áletruð
spjöld og heimtar, heimtar allt
af öðrum, sem alið hafa það upp
við allsnægtir og meiri mögu-
leika til betra lifs, en nokkur
önnur kynslóð, sem i landinu
hefirlifaðog varfærum að gera
fyrir afkomendur sina. En
bráðum á þetta unga fólk sjálft
að taka við og uppfylla þær
kröfur, sem það nú gerir til
annarra. Vonandi fer það ekki
ver úr hendi.
Kreppulánasjóður
Við þurfum ekki að fara langt
aftur i timann til þess, að
komast i snertingu við baslið,
sem þjóðin hefir búið við um
aldir. Áratugurinn fyrir siðari
heimsstyrjöldina þ.e. milli 1930
og 1940 sem margir muna, var
þjóðinni nokkuð þungur i skauti.
Áriö 1933 var stofnaður
kreppulánasjóöur bænda. Þá
var ástandið hjá bændastéttinni
I þessu landi þannig, aö hún var
sem heild gjaldþrota. Kreppu-
lánasjóðurinn var i eðli sinu lög-
boðnir nauðasamningar.
Bændastéttin varð gjaldþrota
Aron Guðbrandsson.
Sumt af þvi sem fram kom i ,með skuldaskilasjóði og gengis-
lögum um þennan sjóð var fellingum.
nokkuð furðulegt. Skuldabréfm En allt þetta lifði nú þjóðin
sem hann gaf út voru gerð að samt af. En nú hafa lands-
einhverskonar gjaldmiðli. feðurnir, og aðrir kunnugir tjáð
Mönnum var gert heimilt að okkur að illt sé i efni Þrátt fyrir
greiða með þeim vissa tegund alla velmegunina frá fyrstu
skulda þótt skuldirnar væru i dögum styrjaldarinnar og til
engu sambandi við sjóðinn og þessa dags. Þá veröur okkur
skuldarinn heldur ekki, bréfin fyrst til að spýrja. Höfum við
gengu sem gjaldmiðill á nafn- gkkj kunnað okkar magamál?
verði. Einu eða tveimur árum og þvi er fljótsvarað. Nei, við
siðar var stofnaður kreppulána- kunnum þáð ekki. Og okkur er
sjóður bæja & sveitafélaga með nokkur vorkunn: f»lk sem
svipuðu sniði og sá fyrri. Stór skyndilega fer úr örbirgð i alls-
hluti bæja & sveitafélaga var nægir áttar sig ékki á breyting-
einnig á vonarvöl. Á þessum ár- unni og þvi verður hætt við
um var útvegurinn litið betur hrösun, enda er það nú komið á
settur. Honum var haldið á floti daginn, að betra hefði verið
minna og jafnara.
En ber þá nokkur ábyrgð á þvi
hvernig komið ér? Ef ég lit yfir
sögu liðinna ára finnst mér
einna mest bera á ábyrgðar-
leysi þeirra, sem hafa stjórnað
okkur svo og þeirra manna, sem
hafa haft forystu fyrir al-
mannasamtökum ilandinu. Það
. er talað um ábyrga stjórnmála-
menn og stjórnmálaflokka. Satt
að segja þekki ég ekki á-
byrgðarlausari aðila. Þrátt
fyrir öll glappaskot, sem þeir
hafa gert, minnistég þess ekki
að nokkur þeirra hafi verið
kallaður til ábyrgðar gerða
sinna, sama gildir um forsvars-
menn félagsvaldsins. Þessir
aðilar hafa gert marga hluti,
sem virðast hafa valdið þjóð-
félaginu tjóni og látið annað
ógert sem hefði getað orðið al-
menningi til gagns.
Það að vera undir verndar-
væng stjórnmálaflokkanna
skapar mönnum einskonar
friðhelgi. Ef réttmætar
aðfinnslur koma á gerðir
þeirra og hegðun risa blöð
flokksins upp til handa og fóta
og breiða sig yfir þá i nafni rétt-
lætisins og hlifiskildinum er
haldið yfir þeim þar til
ávirðingarnar eru gleymdar.
Þar sem lýðræðið stendur
styrkum fótum er þessu á
annan veg farið. Ekki er langt
að minnast þess, að Banda-
rikjaforseti varð að hrökklast
frá völdum vegna ávirðinga i
starfi. Þar virðist eitt og hið
sama ganga yfir sendilinn i
hvita húsinu og húsbóndann.
Það hefir verið bent á þetta sem
vott um öngþveiti i ameriskum
stjórnmálum, en það er raun-
verulegt dæmi um stjórnarfars
legan styrk. Ég held að ástandið
hjá okkur væri skárra, ef . við
byggjum við þá reglu, að menn
væru meir gerðir ábyrgðir
gerða sinna og ekki sist
þeir,sem hafa forystu fyrir
fólkinu. Ungu mennirnir, sem
báru spjöldin og heimtuðu,
sögðust ekki bera ábyrgð á
kreppu auðvaldsins. Af einni
ástæðu er þetta rétt. Þetta er
ábyrgðarlaustfólk og getur þess
vegna ekki borið ábyrgð á
neinu. Það vantar allan lifs-
þroska, . aðrir hafa alið önn
fyrir þvi og þekkir ei aðra leið
i lífinu en áð heimta. Með tið og
tima, þegar lifið hefir slipað af
þvi vankantana getur þetta
vafalaust orðið myndar fólk, og
þá sér það, að spjaldburðurinn
var ungæðislegt gönuhlaup.
me