Vísir - 13.11.1975, Síða 5

VÍSIR
Fimmtudagur 13. nóvember 1975.
Christina Tryk, cinn af gestaspilurunum með sinfóniunni með hornið
sitt, sem er liklega meö flóknari hljóðrærum —aðsjá.
hefði gert rannsókn á álagi þvi
sem hvildi á hljóðfæraleikara á
þriggja tima sinfóniuæfingu. Auk
þess voru 1200 aðrar starfsgrein-
ar mældar. I ljós kom, að
sinfóniuleikarinn var undir mestu
álagi. Þeir reiknuðu út, að
þriggja tima æfing krefðist jafn
mikillar athygli og venjulegur
átta tima vinnudagur hjá öðr-
um.”
Þrýstingurinn eins
og í bíldekki
,,Ég held að langflestir þekki
málmblásturshljóðfærin af þeim
hljóðfærum sem notuð eru i
sinfóniuhljómsveit,” sagði Lárus
Sveinsson, trompetleikari.
„Þessi hljóðfæri eru túba,
básúna, horn (waldhorn), og
trompet. Við spilum þrir á
trompet, fimm á horn, þrir á
básúnu, og einn á túbu i sinfóni-
unni. Ég þekki ekki gjörla verðið
á öðrum hljóðfærum en trompet-
um. En stykkið af þeim kostar i
kringum 100 þúsund. Trompet-
leikari i sinfóniunni þarf að eiga
þrjá, þannig að kostnaðurinn er
talsverður.”
Lárus sýndi okkur einn
trompetinn, þann minnsta. Hann
er mjög stuttur.
„Hann er góður þegar þarf að
spila mikið háa tóna, t.d. i tón-
verkum eftir Bach. Bach,
Wagner, Bruckner og Berlios

l’, ^WÉrlmÆ,
Hljóðfæri scm tilheyra málmblásturssveit. Til vinstri eru tveir trompetar, svo túba, og fyrir framan
liggur básúna.
skrifuðu mikið fyrir trompet.
Bach samdi sérstaklega fyrir
ákveðinn trompetleikara, oft
mjög erfiða kafla. Enda fór svo
að lokum að þessi trompetleikari
sprakk — hann bara datt út af og
dó.
Það hefur verið mælt út, að t.d.
Brandenborgarkonsert númer 2
eftir Bach þarf loftþrýstingurinn i
trompetleikaranum að vera 24
pund — eða likt og i hjólbarða
undir bil,” sagði Lárus.
Hann uppfræddi okkur á þvi, að
hjá mörgum tónskáldum væri
litið um notkun á málmblásturs-
hljóðfærum.
„En með rómantiska timabil-
inu jókst notkunin á þessum
hljóðfærum.”
Lárus sagði að það væri út-
breiddur misskilningur að málm-
blásturshljóðfæri fyrst og fremst
til að búa til hávaða.
„Fá hljóðfæri hafa jafn mikla
vidd á milli hárra tóna og lágra.”
Slagverksmenn
fámennastir
„Við slagverksmenn erum fá-
mennasta stéttin innan sinfóni-
unnar, aðeins tveir,” sagði
Reynir Sigurðsson.
„Stundum er þó mönnum bætt
við, eftir þvi sem með þarf, allt
upp i niu, eins og t.d. i Sögusin-
fóniu Jóns Leifs.
Asláttarhljóðfærin skiptast
þannig, að sér i flokki eru þau
sem hafa skinnhúðir. Það eru
trommuhljóðfæri sem ekki gefa
frá sér ákveðinn hljóm. Pákur
eru þar þó undantekning. Þær eru
stiilanlegar á ákveðna hljóma.
Siðan koma hljóðfæri með
ákveðna tóna, t.d. silófónn,
marimba og fleiri. Þá eru málm-
ásláttarhljóðfæri, og „gong”
ýmiss konar. 1 fjórða flokki má
svo nefna ýmiss konar „effecta”
hljóðfæri, sem eru notuð til að fá
ákveðna hljóma og áhrif. í þeim
hópi eru t.d. þrihyrningur, kin-
Pákur — einu úsláUurliljóöfærin
ineð skinnluið. sein liægt er að
slillá tóninn á. Til þess er sérstak-
ur i „mekanismi” i hljóðfærinu,
sem strengir eða slakar á húð-
inni, þegar hljóðfæraleikarinn
stigur á pedala.
verskar tempelblokkir, og suður-
amerisk hljóðfæri.”
Reynir sagði að þessi hljóðfæri
væru yfirleitt dýr. T.d. kostar eitt
sett af pákum, fjögur stykki, 800
þúsund til eina milljón krónur.
Þeir slagverksmenn spila á öll
þessi hljóðfæri.
„Oft eru mikil hlaup hjá okkur
á tónleikum, á milli hljóðfær-
anna. Einnig þarf að stilla mis-
munandi tóna á pákunum, eftir
þvi sem við á i verkinu,” sagði
Reynir.
Þeir sem fara á sinfóniutón-
leika geta, ef þeir leggja vel við
hlustirnar, oft heyrt i gegnum
tónaflóðið, þegar slagverksmenn-
irnir berja lauslega á pákurnar,
til að gá hvort þær hafi hinn eina
hreina tón — i það skiptið.
Þetta koutraTagott, sem Hal'-
sleinn (iiiðmuiulsson spilar á með
siiifóniuniii. kostar nýtt 700 þús-
und krónur.
Lesendur sem hafa ákveðið
eftir lestur þessarar greinar að
bregða sér á sinfóniutónleika, til
að sannreyna herlegheitin, ættu
ekki að taka blaðið þeð sér
þangað, heldur leggja þetta allt á
minnið. Það skrjáfar svo óþægi-
lega i þessum dagblöðum.
Að lokum skal þess getið, að
maðurinn sem spilar ekki á neitt
hljóðfæri, heldur baðar út öllum
öngum — það er hann sem spilar
á allt heila klabbið.
Lárus Sveinsson trompetleikari meö trompet af venjulegri lengd, og xil vinstri við Reyni Sigurðsson slagverksmann er kfnverskt „gong". Hægra niegin við liann eru niálm-
annan stuttan, sem notaður er aðallega til að ná háum tónum. klukkur.