Vísir - 19.11.1975, Blaðsíða 10

10
Miðvikudagur 19. nóvember 1975. VISIR
//
Ekkert
f ullkomið skatteftirKt er til"
í siðari hluta viðtals-
ins við Ólaf Nilsson
ræðir hann m.a. um
hvort afnema beri
tekjuskatt. Umræður
um það hafi verið þb
nokkrar og skoðanir
skiptar. Ýmsir telja
ástæðu til þess að taka
upp óbeina skatta i stað
beinna. En aðrir sjá á
þvi annmarka.
Að lokum svarar
Ólafur spurningu um
hver hafi verið ástæðan
fyrir þvi að hann lét af
störfum sem skatt-
rannsöknarstjóri.
Stundum hefur verið talað um
að fyrirtæki færi tvöfalt bök-
hald, annað fyrir skattinn og
hitt til að fylgjast með afkomu
fyrirtækisins. Er þetta hugsan-
legt?
Ég held að það eigi sér nít
varla stað. Það kom reyndar
fyrir hér áður að við yrðum var-
ir við slikt en ekki nti i seini tið.
Hins vegar kann að vera að
fyrirtæki noti fyrir sig aðrar að-
ferðir við reikningsskil en þeim
er gert að nota við uppgjör til
skatts. Þar gætu þau viljað
leggja annað mat á ymsa liði
reikningsskilanna, t.d. að nota
aðrar afskriftir en heimilar eru
samkvæmt skattalögum. Þetta
getur verið fullkomlega eðlilegt.
Hefur verðbölgan ekki mikil
en aðhaldið þarf að vera viðar.
Mér þykir t.d. að dómstólar hafi
litið mjög vægilega á brot af
þessu tagi og vanmeti þýðingu
bókhalds fyrir viðskiptalifið og
heilbrigða viðskiptahætti.
Hafa gildandi regiur um verð-
lagningu áhrif á skattskil fyrir-
tækja?
Ég hef bent á að gildandi regl-
ur um hámarksálagningu, sér-
inni. Það verður erfitt að standa
að framkvæmdinni sem skyldi
fyrir skattstjbra og þeirra
starfslið þegar breyta þarf
mörgum liðum i þegar gerðum
skattframtölum, en það kemur
einnig niður á þvi eftirliti sem
skattstjórarnir hefðu annars
möguleika á að framkvæma.
Er ekki ástæða til að gera
heildaráætlun eða setja fram
„Það er engin einföld lausn til á okkar skatta-
málum eða einn skattur sem getur tekið við af
öllum hinum.”
staklega á innfluttar vörur, geti
verið mjög varhugaverðar. t þvi
sambandi vil ég benda á að til-
hneiging manna til þess að taka
hluta álagningar erlendis i
formi umboðslauna hlýtur að
aukast stórlega við slikar að-
stæður. Það er mikil hætta á þvi
að tilhneiging til að flytja slikar
tekjur ekki heim aukist að sama
skapi.
Áhrif skattyfirvalda
á skattabreytingar
Hafa skattyfirvöld nægileg
annarra verður að hafa það i
huga að við greíðum tekjuskatta
okkar eftir á og verða þeir mun
minna hlutfall af þeim tekjum
sem við greiðum með, en þeim
,,Það er mitt mat að skattyfirvöldin hafi ekki
fengið þau tækifæri sem eðlilegt væri til að
koma eða benda á ýmis tæknileg atriði sem
varða öryggi framkvæmdarinnar og réttláta
álagningu.”
áhrif á skattgreiðslur og eigna-
myndun?
JU. Sannleikurinn er sá að
tnismunun i skattlagningunni
sjálfri er mun léttvægari en síi
gifurlega mismunun sem felst i
verðmætaflutningi milli ýmissa
aðila þjóðfélagsins vegna verð-
bólgunnar. Ég tel að hvatinn að
umræöu manna nU og óánægju
með álagningu tekjuskatta sé
e.t.v. afleiðing verðbólgunnar
og áhrif hennar á eignamyndun
manna með hliðsjón af skatt-
greiöslum. Það er talsverður
munur milli þess sem fengið
hefur överðtryggt lánsfé og
leggur það i eignir sem halda
verðgildi sinu og svo aftur hins
sem leggur þetta fé til.
Getur það hugsast aö svoköll-
uð skattpining i velferðarþjóð-
félaginu væri orsök þess undan-
bragða frá þvi aö menn greiöi
sina skatta.
Það er ljóst að eftir þvi sem
skattarnir eru hærri þeim mun
meiri tilhneiging verður til
undanbragða. Hér á landi á sér
ekki stað nein skattpining þegar
litiö er á tekjuskattana. Hæsta
hlutfall tekjuskatta er lægra hér
en meöal flestra okkar ná-
grannaþjóöa. Þegar við berum
saman skattgreiöslur okkar og
sem hann er reiknaður af, með-
an verðbólgan geisar.
Er ekki ástæða til að ætla að
stærstu upphæðirnar, sem ekki
skila sér séu i hinum óbeinu
sköttum vcgna þesshve þeir eru
stór hiuti af heildarskatttekjun-
um ?
Þeir skattar sem mest
áhersla er lögð á við álagningu
og eftirlit af hálfu skattyfir-
valda eru tekjuskattar, þ.e.
tekjuskattur til rikissjóðs og Ut-
svar til sveitarfélaga sem nema
14-15 milljörðum króna á þessu
ári og sölugjald sem áætlað er
að nemi rtimum20 milljöröum.
lita að betra er að koma við
eftirlitsaðgerðum með sölu-
sk'atti i flestum tilvikum. Mun
færri aðilar innheimta söluskatt
en greiða tekjuskatta og meira
af gögnum liggur fyrir til eftir-
lits með söluskatti en tekju-
sköttum.
Á að afnema
tekjuskatta?
Væri ástæða tii að afnema
tekjuskatta?
Eins og málin standa nii tel ég
ekki möguleika á að fella niður
tekjuskatta og þá á ég við bæði
tekjuskatt og Utsvar og hækka
söluskatt um sömu fjárhæð. Ég
áhrif á breytingar skattaiaga
eða er þetta einungis verk
stjórnmálamanna.
Stjórnmálamenn eiga að
sjálfsögðu að móta stefnuna i
skattamálum á hverjum tima,
en reynsla min af þessum mál-
um er sli að skattyfirvöld hafi
mjög litil áhrif á tilbUnað
skattalaga. Það er mitt mat að
skattyfirvöldin hafi ekki fengið
þau tækifæri sem eðlilegt væri
til að koma að eða benda á ýmis
tæknileg atriði sem varða
öryggi framkvæmdarinnar og
réttláta álagningu.
Eru dæmi um að ábendingar
skattyfirvalda i þessu efni hafi
verið hundsaðar?
,,Mér þykir t.d. að dómstólar hafi litið mjög
vægilega á bókhaldsbrot og vanmeti þýðingu
bókhalds fyrir viðskiptalifið og heilbrigða við-
skiptahætti.”
hef heldur ekki séð þau rök sem
mæla með slikri ráöstöfun. Það
er engin ein einföld lausn til á
okkar skattamálum eða einn
,,Það er enginn fótur fyrir þvi að lagðar hafi
verið hömlur á okkar störf af okkar fyrirmönn-
um, hvorki almennt eða varðandi einstök mál.”
Ég tel að undanfarin ár hafi til-
hneiging til undandráttar á
tekjusköttum verið meiri en
hins vegar getur þetta snUist
við, ef t.d. söluskattur yröi enn
hækkaöur en tekjuskattar
lækkaðir. Þessi skoðun min
byggist á niöurstöðum þeirra
athugana sem fram hafa farið
undanfarin ár. Svo er á hitt að
,,Ég hef bent á að gildandi reglur um hámarks-
álagningu geti verið varhugaverðar. í því sam-
bandi vil ég benda á að tilhneiging manna til
þess að taka hluta álagningar erlendis i formi
umboðslauna hlýtur að aukast stórlega við slik-
ar aðstæður.”
skattur sem getur tekið við af
öllum hinum. Niðurfelling
tekjuskatts myndi magna ókosti
söluskattsins og auka tilhneig-
ingu til undandráttar á honum.
Þótt margt mæli með óbeinni
skattheimtu tel ég ekki gerlegt
sem stendur að hverfa frá
tekjusköttum en meiri áherslu
þarf að leggja á að einfalda
framkvæmd þeirra og gera
virkt eftirlit mögulegt.
Eru reglur um bókhald nægi-
lega strangar?
Það tel ég i aðalatriðum, en
hins vegar hefur ekki tekist að
halda uppi þvi aðhaldi með bók-
haldi og færslu þess sem nauö-
synlegt er. Það eftirlit með bók-
haldi, sem fram fer, er nær ein-
göngu á vegum skattyfirvalda.
Skattyfirvöld hafa i sjálfu sér
ekki neina yfirlýsta stefnu um
einstök atriði i skattamálum.
Abendingum hefur vissulega
verið komið á framfæri þegar
tækifæri hefur verið til, en þeim
hefur ekki alltaf verið sinnt.
Niihafa skattaiagabreytingar
veriö mjög tiðar hér á landi
undanfarin ár. Gerir þetta ekki
allt eftirlit mun erfiðara en
elia?
Skattalagabreytingar hafa jti
framtíðarstefnumörkun i
skattamálum?
JU, það er full ástæða til þess.
Stjórnmálaflokkarnir hve
fyrir sig hafa ekki heilsteypta
stefnu i þessum málum. Talað
er um réttláta skiptingu skatt-
byrðarinnar o.fl. með mjög al-
mennum orðum en ákveðin
stefnumörkun liggur ekki
fyrir. Það er afar mikilvægt að
unnið sé eftir ákveðinni stefnu
og að markmiðin séu ljós svo að
ná megi meiri festu i gerð
skattalaga og skattalegri fram-
kvæmd yfirleitt.
Er til nokkuð sein heitir full-
komið skattcftirlit? Væri
hugsaniegt að fylgjast með lif-
crni manna eins og gert er i
Bandarikjunum?
Nei, ég tel að ekkert fullkomið
skatteftirlit sé til, en hins vegar
er hægt að leggja meira i eftir-
litið heldur en nh er gert hjá
okkur. En það er á fleiri sviðum
sem þarf að vinna að heilbrigð-
ari viðskiptaháttum eins og ég
kom að áður. Skattyfirvöld sem
slik hafa takmarkaða mögu-
leika til þessa. Sagt er að
bandarikjamenn fylgist með lif-
erni manna sem lið i eftirlitinu.
Það er oft gert of mikið tir
þessu, en þeir eiga við svipuð
vandamál að striða og við varð-
andi eftirlit með tekjum ákveð-
inna hópa eða starfsstétta. Hitt
er annað, að ég tel það skatt-
kerfi illa nothæft i þessu litla
þjóðfélagi okkar, sem gerir þær
kröfur til framkvæmdar og
eftirlits, að það þurfi beinlinis
að fylgjast mjög náið með lif-
erni manna og hibýlum.
Er sá orðrómur sannur að þii
hafir hætt störfum af þeirri
ástæðu að þii hafir ekki fengið
að rannsaka þá hluti sem þíi
vildir?
Oft hefur þessi spurning verið
lögð fyrir mig. Það er enginn
fótur fyrir þvi að lagöar hafi
verið hömlur á okkar störf af
okkar yfirmönnum, hvorki al-
mennt eða varðandi einstök
mál. Ég hef starfað að þessu i
átta ár og það er að minu mati
æskilegt að sami maður gegni
ekki sliku starfi lengur en 5-10
ár. Af þeim sökum hætti ég. Það
sama má segja um mörg fleiri
embætti hjá rikinu. Hins vegar
,,Mér hefur þótt ganga nokkuð hægt að koma á
umbótum bæði á sviði löggjafar og framkvæmd-
ar sem aukið gæti öryggi skattheimtunnar og
hraðað meðferð mála.”
verið mjög tiðar og tiltölulega
miklar, þær hafa yfirleitt komið
fram alltof seint, þær hafa
stundum verið látnar virka aft-
ur fyrir sig, sem ég tel mjög
óheppilegt og þegar skattalaga-
breytingar koma fram svo seint
sem raunin hefur orðið á þá
kemur það niður á framkvæmd-
er ég ekki ánægður með alla
hluti i sambandi við skatteftir-
lit. Mér hefur þótt ganga nokkuð
hægt að koma á umbótum bæði
á sviði löggjafar og fram-
kvæmdar sem aukið gæti á
öryggi skattheimtunnar og
hraðað meðferð mála.
E.K.G.