Vísir - 11.12.1975, Qupperneq 8

8
Fimmtudagur 11. desember 1975. VISIR
vísir
Ctgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
Ritstjóri og ábm: Þorsteinn Pálsson
Ritstjóri frétta: Arni Gunnarsson
Fréttastjóri erl. frétta: Guðmundur Pétursson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Siðumúla 14. simi 86611. 7 linur
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innaniands.
i lausasöl;u 40 kr. eintakið. Biaðaprent hf.
Ber bankaráðið
enga ábyrgð? i
Vafasöm lánaviðskipti Alþýðubankans hf. hafa nú
þegar valdið meira fjaðrafoki i viðskiptalifi lands-
manna en dæmi eru til um i seinni tið. Þrátt fyrir
yfirlýsingar og aðgerðir opinberra aðila, eftir að
Visir upplýsti málið, er enn mörgum spurningum
ósvarað. Á margan hátt virðist vera einkennilega
staðið að aðgerðum i málinu.
Bankaeftirlit Seðlabankans á lögum samkvæmt
að fylgjast með starfsemi innlánsstofnana og það á
að gera athugasemdir, ef um er að ræða óeðlilegan
hag eða rekstur. Þessar athugasemdir á að réttum
lögum að tilkynna viðskiptaráðherra þegar i stað.
Siðasta athugun bankaeftirlitsins á Alþýðubankan-
um fór fram i lok október. Um leið og niðurstaða
þeirrar athugunar lá fyrir hefur ráðherrann fengið
skýrslu um málið.
Alþýðubankinn heyrir stjórnarfarslega undir
viðskiptaráðuneytið en ekki Seðlabankann. Eigi að
siður verður ekki séð af opinberum yfirlýsingum, að
ráðuneytið hafi aðhafst neitt i málinu, þrátt fyrir
þessar alvarlegu upplýsingar i skýrslu bankaeftir-
litsins.
I kjörfar upplýsinga Visis um þetta skuldamál
hófust hins vegar samningaviðræður milli Alþýðu-
bankans og Seðlabankans um lánafyrirgreiðslu i
þvi skyni að bjarga bankanum og tryggja hag inni-
stæðueigenda. Þetta var i sjálfu sér skynsamleg
ráðstöfun og eðlileg af hálfu Seðlabankans. En það
vekur hins vegar athygli að það er fyrst við þessa
samningsgerð, sem bankaráð Alþýðubankans óskar
eftir opinberri rannsókn og leysir bankastjórana frá
störfum um sinn.
Bankaráðið er kosið á hluthafafundi og við það
kjör hefur gilt hefðbundin flokkspólitisk jafnvægis-
regla. Nú virðist það vera einn þátturinn i þvi sam-
komulagi sem gert var um siðustu helgi að halda
bankaráðinu fyrir utan þá rannsókn, sem fram á að
fara á viðskiptum bankans að undanförnu og fela
þvi endurreisnarstarfið.
Þegar litið er á lög og reglugerðarákvæði um
Alþýðubankann kemur i ljós, að stjórn bankans
annast bæði bankaráð og bankastjórar. Bankaráð á
samkvæmt reglugerð að halda fundi eigi sjaldnar
en tvisvar i mánuði og fylgjast með útlánum bank-
ans. Auk þessara ákvæða er formanni bankaráðsins
ásamt einum öðrum úr hópi bankaráðsmanna skylt
að hafa -stöðugt eftirlit með starfsemi bankans.
Samkvæmt reglugerð eiga bankastjórarnir aðeins
að ráðstafa fé bankans i samræmi við fyrirmæli
bankaráðs.
Ekkert hefur komið fram, sem bendir til þess að
bankaráðið hafi ekki gegnt þessum lögboðnu skyld-
um. Eigi að siður er það látið óátalið, að það fari
með stjórn bankans meðan á dómsrannsókn
stendur. Hér er einkennilega staðið að málum. f
fljótu bragði hljóta menn að ætla að bankaráðið beri
fulla ábyrgð á rekstri bankans samkvæmt lögmæt-
um starfsskyldum.
í framhaldi af þessu vaknar sú spurning, hvort
það sé með samþykki eða að vilja æðstu yfirvalda i
banka- og peningamálum, viðskiptaráðuneytisins
og Seðlabankans, að núverandi bankaráð fari
áfram með æðstu stjórn Alþýðubankans, eftir það
sem á undan er gengið. Spurningum sem þessum
þarf að svara, ef eyða á óvissunni um starfsemi
bankans og tryggja hag heiðarlegra viðskipta-
manna hans.
Umsjón: GP
Tíminn
vinnur
með
Froser
l LU$
Svo mjög hefur al-
menningsálitiö snúist i
Ástraiiu, að þar ganga
menn orðið út frá þvi
sem gefnum hiut, að
samsteypustjórn
frjálslyndra og lands-
flokksins, sem sett var
til bráðabirgða, snúi
aftur i ráðherrastól-
ana eftir kosningarnar
13. desember og þá
með yfirgnæfandi
meirihluta fylgi að
baki sér.
Skoanakannanir að
undanförnu sýna all-
ar, að flokkarnir, sem
styðja bráðabirgða-
stjórnina, njóta allir
fylgis langt umfram
verkamannaflokkinn.
Ennfremur að vand-
lætingin, sem greip
um sig meðal fólks,
þegar landstjórinn
vék stjórn Gough
Whitlams frá, hefur
smám saman gufað
upp að mestu.
Þessi þróun mála
kemur alls ekki á
óvart. Meira að segja
Gough Whitlam var
það sjálfum ljóst, áður
en til stórtiðindanna
dró, að meirihluti
kjósenda mundi vilja
stjórnarskipti. Ýms-
um ráðherrum
stjórnarinnar hafa
orðið á of mikil og of
mörg mistök. — Þvi
var það, að hann vildi
ekki láta undan kröf-
unni um að efna til
nýrra kosninga.
Þeir, sem sögðu
Malcolm Fraser,
leiðtoga stjórnarand-
stöðunnar fyrrverandi
og nú forsætisráð-
herra bráðabirgða-
stjórnarinnar, allt of
bráðan, þegar hann
knúði á um nýjar
kosningar, sjá nú, að
þeir höfðu misreiknað
dæmið. — í þeirra
augum fór álit
Whitlams út á við
silækkandi og að þvi
stefndi, að kjósendur
hefðu fengið meira en
nóg af honum og
stjórn hans. Þegar
Whitlam var sparkað
frá mest fyrir atbeina
Frasers, hlaut hann
samúð margra, sem
töldu hann beittan
órétti. Þar með var
honum rétt vopn i
hendur, þegar hann
hafði ekkert með að
berjast annað.
Timinn hefur þegar
leitt i jós, að bitið end-
ist illa i þessu vopni
Whitlams.
MOLUKKA OG
INDÓNESÍA
Að baki vitfirringarinnar um
gislana i Hollandi liggur ör-
vænting litillar og næstum
gleymdrar þjóðar. Hermdar-
verkamennirnir, sem hertóku
lestina og sendiráð Indónesiu i
Amsterdam og hafa drepið
fjölda saklausra manna, kalla
sig frelsisliða. Þeir hafa lært af
heppni PLO-hreyfingarinnar og
reyna þeir að vekja athygli um-
heimsins á málefni sinu og beita
öllum meðulum til að fá vilja
sinum framgengt.
t fréttaskeytunum eru þeir
kallaðir Mólukkaeyingar. Það
er rétt þvi allir eru þeir frá hin-
um litla Mólúkkaeyjaklasa, sem
liggja austast i Indónesiu, rétt
hjá Nýju Gineu. En sjálfir kalla
þeir sig Ambónesa, sem er
samheiti yfir fimm þjóðflokka,
sem telja til saman tæpra hálfa
miljón sálir. Þeir búa á smáeyju
Ambon og Mólúkkaeyjum þar i
kring. Þeir eru óskyldir
indónesum bæði frá kynþátta-
legu sjónarmiði og menningar-
legu.
Mótmæla harðlega
Þegar Hollendingar veittu
Austurindium sjálfstæði árið
1945, og Indónesia varð til, þótti
Ambónesum hlutur sinn hafa
veriðskertur. Eyjar þeirra voru
innlimaðar i indónesiska rikið.
Samkvæmt óskum hollendinga
var Indónesia i byrjun sam-
veldi, sem hafði að nokkru leyti
innbyrðis sjálfstæði. En þvi var
brátt breytt i miðstýrt lýðveldi
án tillits til hagsmuna minni-
hlutahópa. Ambónesar mót-
mæltu þvi harðlega.
Árið 1950 lýsti neðanjarðar-
frelsishreyfing yfir stofnun
sjálfstæðs lýðveldis er nefndist
Maluku Selatan. Indónesar
svöruðu þvi með harkalegum
hernaðaraðgerðum. Frá þvi um
miðjan sjötta áratuginn hefur
komið til margra og blóðugra
uppreisnartilrauna. Enn er
háður skæruhernaður i frum-
skógunum. En þessi litla
vanþróaða þjóð hefur ekkert að
segja i hið mikla indónesiska
stórveldi, sem telur 130 milljón-
ir ibúa.
Harmleikur
Margir ambónesar hafa orðið
að flýja land, og 30-^10.000 hafa
leitað hælis i Hollandi, sem þeir
telja eiga hlutdeild i harmleikn-
um. 1 útlegð sinni hafa þeir
árangurslaust reynt að vekja
athygli umheimsins á málstað
sinum. En þeir eru ekki teknir
alvarlega á þingi SÞ, þar sem
fjölmargar þjóðir þriðja heims-
ins eiga við sömu vandamál að
etja.
Þvi er það, sem nokkrir öfga-
sinnaðir ambónesar hafa gripið
til örþrifaaðgerða. Árið 1970
gerðu þeir áhlaup á bústað
sendiherra Indónesiu i Haag
kvöldið áður en Suharto forseti
kom í opinbera heimsókn. Fyrir
skömmu komust þeir i sviðs-
ljósið þegar þeir gerðu mis-
heppnaða tilraun til að ræna
Júliönu Hollandsdrottningu. Nú
eru sakleysingjar myrtir. Allt
vegna reiði út af afskiptaleysi.
Enn einn þjóðarharmleikurinn.
Berlingske Tidende