Lesbók Morgunblaðsins - 23.01.1927, Blaðsíða 1

Eftirprentun bönnuð.
Hilsson skipstjöri.
Úr sögu lanöhelgisuarnanna.
Eftir Árna óla.
Það var rjett fyrir aldamótin,
að yfirgangnr erlendíra botnvörpu-
skipa byrjaði hjer við land fyrir
alvöm. Landhelgisgæsluna hafði
þá danska skipið ,,Heimdallur‘ ‘
og gekk hann vel fram þann
tíma ársins, sem hann var hjer við
land- En á haustin og fynri hluta
vetnar var landið varnarlaust, að
kalla mátti, fyrir ásælni og yfir-
gangi útlendinga- Óðu þeir þá
uppi hjer eins og stigamenn og
voru ósvífnari en dæmi eru til nú
á dögum.
Árið 1899 var Hannes Hafstem
sýslumaður í Isafjarðarsýslu. Þá
v,ar það um haustið, dagana 4.—
9. október, að enskt botnvörpu-
skip var stöðugt að veiðum inni
á Dýrafirði og var oft að toga
alveg uppi í landsteinum. Dýr-
firðingum þótti þetta ilhvr vá-
gestur. Tókxr þeir því saman ráð
sín og gerðu sendimann, Guðjón
Friðriksson að nafni, á fund sýslu-
manns til þess að kæra skip þetta.
Kom Guðjón til Isafjarðar hinn
9. október og bar mál þetta upp
fyrir sýslumanni. Biá h,ann þeg-
a*r við og fór um nóttina með
sendimanni yfir til Dýrafjarðar,
og komu þeir þar að morgni. Var
þá skipið að veiðum fram undan
Haukadal, og örskamt undankndi.
Hannes Hafstein fjekk sjer nú
bát og fór við 6. mann út að skip-
inu. Var veður kalt og h*ráslaga-
legt. Mennirnir, sem með honurn
voru hjetu: Jóhannes Guðmunds-
son, Bessastöðuin, Guðmundur
Jónsson á Bakka, Jón ‘Þórðarson,
Jón Gunnarsson og Guðjón Frið-
riksson, sá er áður er nefndur.
A botnvörpuskipinu var einn
íslendingur, Valdemar Rögnvalds-
son að nafni, búsettur í Keflavík.
Var það mál manna, að h.ann hefði
þekt sýslumann áður en báturinn
náði skipinu, enda þótt sýslumað-
ur væri í yfirhöfn utan yfir ein-
kennisbúningi sínum. Segir sagan,
að hann h,afi varað skipverja við
því, að hætta væri á ferðum, því
að þei*r bjuggust til varnar með
bareflum þá er báturinn nálgaðist.
Sýslumaður ávarpaði nú skipstj.
og vildi fá að kornast upp á skip-
ið, en hinn svaraði aðeins ónotum
og skömmum. Reyndu bátverjar
þá að ná í kaðal, sem hjekk út-
byrðis, en tókst það ekki, og seig
báturinn þannig aftur með skip-
inu, sem var á hægri ferð. Þegar
bátiwinn kO'm .aftur undir skut
náðu bátverjar í vðrpuvírinn og
drógust. svo með skipinu um stund.
En er skipverjar sáu það, þutu
þeir aftur í skut með ópum
og óhljóðum og báru sig víga-
mannlega. Hannes Hafstein sýndi
þá einkennisbúning sinn og krafð-
ist þess af skipstjóra, ,að hann
ljeti sig ná uppgöngu á skipið. En
skipverjar svöruðu með því, að
skjóta þungri og stórri ár á bát-
verja, en til allrar hamingju hittu
þeir engan þeirra, því að hverjvtm
þeim, sem árin ha:fði, hefði verið
stórmeiðsl eða bani búinn. Síðan
slökuðu skipve»rjar alt í einu á
viiirpuvírnum. Lenti þá vírinn á
bátnum svo að h.ann stakst á
stefnið og sökk.
Skipverjar skeyttu þessu engu,
en fóru að draga inn vörpuna. —
Máttu þeir þó sjá, að .allir þeir,
sem á bátnum höfðu verið, voru
í hráðum lífsháska. Jóni Gunnars-
syni og Guðjóni tókst að ná í bát-
inn og hjeldu sjer þar. En hinu’
fjórir skoluðust nokkuð í bnrtu.
Voru þeir allir ósyndir nema sýslu
maður', sem var syndur eins og sel-
ur og hið mesta karlmenni. —
Reyndi hann eftvr föngum að
bj.arga þeini fjelögum Jóhannesi,
Guðmundi og Jóni Þórðarsyni og
draga þá að bátnum- Lá þá við
sjálft að það mundi verða til þess
,að hann druknaði þar, því að í
fátinu, sem á hinum druknandi
mönnum var, drógu þeir sýslu-
mann hvað eftir annað í kaf, og
mun hann ekki hafa komist í aðra
þrekraun meiri.