Lesbók Morgunblaðsins - 10.04.1927, Blaðsíða 2

106
LííSÍJÓK MORGÖNBLAÐSIKS
Sýnishorn af veðurkorti.
nijög gagnlegt að gera sjer 'það ljóst
að veðrið kemur og fer. Pað veður,
sem var á Grænlandi í g*r, er oít
hjer í dag, og á morguu vcrður það
komið austur um haf til Noregs eða
norðaustur í Hafsbotna. þessum
veðurflutningi er jafnan hægt að
fylgja úr einum stað í annan, með
því móti að fá veðurfregnir frá nægi'
lega stóru svæði og skipa þeim niður
á veðurkort. — Veðurspár byggjast
aðallega á veðurkortum.
m.
Veðurkort eru fyrst og fremst
venjuleg landabrjef, sem sýna lönd
og höf í rjettri afstöðu. Veðurfregn-
irnar eru svo ritaðar á eyðublöð þessi
með ákveðnum, handhægum merkjvm
— hver á sinn stað. Vindáttin er t.
d. táknuð með örvum, sem fljúga með
vindinum, rigning með svörtum depli,
snjókoma með stjörnu o. s. frv.
Einnig er ritað á kortið hjá hverri
stöð, hve hátt loftvogin stendur þar,
og hvort hún er fallandi eða stígandi.
Staðir þeir, sem hafa jafnháa left*
vogartölu eru tengdir með línum er
nefnast jafnþrýstilínur (ísóbarltnur).
þegar litið er á slíkt veðurkovt £uU-
teiknað, sjest strax að allmikil regla
og samhengi er í því. Sumstaðav cru
stór svæði, þar sem loftvogin stendur
lágt ( ,„illa“), á öðrum stöðum stend*
ur hún hátt (,,vel“). Suntstaðar er
úrkoma og skýjað loft á störum
svæðum, supistaðar þurt veður og
bjart. Sumstaðar er hvast og sum-
staðar er hægviðri. Sje nú litið á
næsta kort á undan, kemur það í ljós
að sömu veðursvæði eru þar fyrir
hendi, að mestu leyti. pau hafa aðeins
færst nokkuð úr stað. Má þá mæla
stefnu og hraða veðurbreytinganna
og reikna með því hve langt þær muni
kornnar eftir vissan tíma, ef stefna
og liraði helst óbreytt.
Til þess að glöggva sig nokkuð
nánnr á því, hvernig þessi atriði koma
fram á veðurkortunum, virðum vjer
fyrir oss skýringarmyndina, sem sýn*
ir jafnþrýstilínur og vindstefnur urn
ísland og nágrenni þess, þegar loft -
þrýstingin er lægst fyrir suðaustan
landið og hæst fyrir norðvestan,
yfir Grænlandshafi og Grænlandi. —
Svæði það er hefir lægsta loftþrýst*
ingu er táknað með orðinu „Lægð“
(á ensku low, depression). .Tafnþrýsti
Unufnar lykja um lægðina og
sýna tölurnar á þeim hve djúp hún
er og hvernig þrýstingin eykst á alla
vegu út frá henui. A sania hátt er
svæði það, sem hæsta loftþrýstingu
hefir, táknað með orðinu „Hæð“ (á
ensku high)., Lykja línurnar einnig
um hæðina og sýna að þrýstingin fer
þar minkandi til allra hliða.
pað vill nú svo vel til, að lega og
stefna jafnþrýstilínauua, sýmir jafn
framt stefnu viudanna eða loft-
straumannn. Veðurhæðin fer eiunig
eftir því hve þjett línurnar liggja
þ. e. hve hröðum skrefum þrýstingin
fer hækkandi út frá lægðinni. pað
er misþrýsting loftsins sem setur það
á hreyfingu, en auk þess hefir einnig
snúningur jarðarinnar mikil áhrif á
vindstefnuna. A kortinu hjer að ofan
sýna örvarnar vindstefnurnar í sam-
bandi við línurnar umhverfis lægðina
og hæðina. Umhverfis lægðina blása
vindstraumarnir andsælis og sniðhalt
inn á við en rjettsælis og út á við
umhverfis hæðina. Vindakerfi það sem
lægðin stjórnar hefir því einnig verið
neft sveipur (e. cyklon), en hitt sem
bundið er við hæðina andsveipur
(e. anticyklon).
pað er oftast gagngerður munUr 1