Lesbók Morgunblaðsins - 22.05.1927, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGDNBLAÐSINS
155
því, sem tíðkaðist á æskustöðv-
nnura.
Nú dreifist æskulvðurinn eins
og vængjafræ fyrir vindum, og
tilviljunin ein ræður því hvar hver
og einn lendir.
En víst er um það, að nú er
svo ástatt í landi voru, að hver
maður þarf á öllu sínu að halda,
og allir möguleikar verða að not-
ast iit í æsar. En landbúnaðurinn
er bændaunglingunum bestur, og
lægi því hendi næst að snúa sjer
fyrst. og> fremst af öllum 'mætti
að honum.
/
Verkaskifting nútímans skapar
andstæður milli hjúa og’ húsbænda
;Eitt af einkennum nútímans, er
afstaðan milli hjúa og húsbænda.
í fyrri daga voru bændur, hvort
tveggja í senn, húsbændur og
verndarar hjúa sinna.
Verkaskiftingin skapaði þá ný-
breytni á þessu sviði sem nú er,
og benda- má á kosti sem hnn
liafi til að bera.
En gallarnir eru þó óneitanlega
meira áberandi, einkum fyrir
landbúnaðinn, þar sem atvinnu-
rekstur og sambúð hjúa og hús-
bænda er nátengt livað öðru.
En nú er svo komið, að við land-
búnaðinn sem aðra atvinnu, er
stjettaskifting komin í staðiiin
fvrir fyrri sambúð húsbænda og
hjúa, þar mætast níi tvær and
stæður, tveir flokkar sem berjast.
Þetta verða bændur að láta sjer
lynda. Enn hefir verkalýðurinn þó
ekki notað sjer verkfallsvópnið á
landi hjer, í baráttu gegn bænd-
um.
Búnaðarframfarirnar.
Hjer er eigi um það að ræða,
að keyra sveitabændur aftur ú
,bak í sama búskaparlag og áður
var. Hressandi svali nýrra tíma
hefir blásið um sveitir landsins.
A því var þörf. Nýungarnar gera
á margan hátt gagn, ný verkfæri,
vinnuaðferðir, ný þekking. Nú eru
margir vegir í'ærir, sem áður voru
ókunnir eða ófærir.
Verst af öllu var, live umbreyt-
ingin skall snögt vfir. Við vorum
svo óviðbúnir. Nú er okkur hin
mesta nauðsyn, að gera okkur það
ljóst, livað nýtilegt er, og gagn-
legt, hvað illt er og skaðlegt af
öllum nýungunum. Taka verður
föstum tökum á öllu því, sem
horfir til viðreisnar og framfara,
á sviði landbúnaðar. Brask, hringl
og hugarvingl, eyðir og spillir.
Það er öllum nauðsynlegast, að
finna stöðu og starfsvið, þar sem
menn geta unnið óskiftir af öllum
mætti.
Bændaskólarnir inna mikilsvert
hlutverk af hendi. Unglingaskó1-
arnri og barnaskólarnir þurfa að
beina hug nemenda til
landbúnaðar.
Mikill styrkur er að búnaðar
kenslurini, þar rakna upp ný og
ný viðfangsefni, sem leysa þarf úr.
Og á skólunum er úr þeim leyst,
Hjer áður lærðu menn undirstöð-
una undir lífsstarf sitt í svei't-
unum, í heimahúsum, við uppeldið
og -störfin. Með engu móti er
hægt að læra það á almennnum
unglingaskólum, sem menn lærðu
áður við búskaparstörfin heima
hjá sjer. Skólarnir þurfa að beina
hug a’skumannanna að landbúo-
aðinum. Það er unglingunum
nauðsynlegast af öllu, að venjast
á að vinna og læra almenn bún-
aðarstörf. Um þetta er lítið sem
ekkert skevtt nú á tímum. Af
þessu leiðir losarabragúr og deyfð
til allra verka. Unglingaskólarnir
verða að undirbúa nemendurna
til sveitalífs, sveitastarfa. Menn
lcoma svo gamlir á búnaðarskól-
ana, að þangað lcoma ekki aðrir
en þeir, sem þegar hafa kosið sjer
lífsstöðu.
Þeir, sem starfsamiu eru, liafa
einnig hæfileika til þess, að velja
og hafna — og gera það rjett.
Rá, sem hefir frá vöggunni fengið
náðargjöf starfslöngunar, hann
kemst áfram í lífinu, f.vrir hann
er ætíð rúm. Og tiltölulega margir
slíkir menn velja sjer bænda-
stöðuna.
Lítið um öxl.
Er við lítum til baka yfir 75
ár, þá er ekkert að undrast, við-
burðanna rás er óbrotin og eðlileg
Við minnumst byltingaöldunnar frá
1848, fyrstu verkalýðshreyfingar-
innar, fvrstu frelsishreyfingar
bændanna, með Jábæk í broddi
fylkingar, og sigur frjálsrar
verslunar eftir 1850,
Við lieyrum dunurnar frá fyrstu
vjela-vefstólum, og gný gufu-
hainra. Þá koma blöðin,. þessi nýu
samgöngutæki hugsana og liug-
mynda, með frjettir frá Krímstríð-
inu. Þá rekur hver ófriðurinn
anrian, þýsk-danski, þýsk-austur-
ríski, stríðið í Norður-Amei'íku og
stríðið milli Þjóðverja og Frakka;
þá stríð Rússa og Tyrkja. Á ölln
þessu tímabili var lijer brasköld
mikil í timburverslun og sigl-
ingum.
lín á sama tíma var mikil hreyf-
ing í landi hjer, á sviði trúmála,
stjórnmála o. s. frv. Hjer þóttust
menn hafa öðrum hnöppum að
hneppa, en skeyta um búnaðar-
kenslu og annan þuran lærdóm,
er menn áðnr höfðu verið að prje-
dika. Nú var hrópað: „Niður með
búnaðarskóla,"
En fvrir handan liöfin þóttust
menn eygja fögur framtíðarlönd.
Utþrá hefir altaf verið ofai-lega
í Novðmönnum. Hinum fjarlægu
löndum var lýst í ljósrauðu ski.ii
alskonar dýrðar og dásemda. —
600.000 manns leituðu af landi
burt. Þeir, sem eftir voru, leituðu
hugsvölunar á trúarsamkomum við
sálmasöng, ellegar á pólitískum
fundum.
Vjð vorum í svefnrofunum,
fundum ekki verkefnin sem lágu
fvrir framan hendur vorar, og
botnuðum ekkert. í þeim mýgrnt
og mykjugraut af umbótahug-
myndum, sem að okkur var rjct .
En látum oklcur ekki \era of
einhliða. Hugur og hönd þurfa að
starfa saman. Það eru ekki þröng-
sýnir vanaþrælar, sem við þörfn-
umst í bændastöður. Við þurfum
vel vakandi menn og víðsýna. Eu
æskumenn vorir eru enn sem kom-
ið er helst til miklir flautaþyrlar.
Skiljanleg er löngun manna til
þess að láta s.jer ekkert vera óvið-
komandi. Af þeirri löngun spretta
einmitt bestu umbæturnar.
Hugsjónir rætast.
Jeg sagði áðan, að þungamiðja
þjóðlífsins hafi á iðnaðaröldinni
légið utan við laridbúnaðinn. Svo
var það í ríkum mæli framan af
öld þeirri. En upp á síðkastið or
þetta að breytast.
Búnaðarkensla vor er nú orðin
þróttmikil. Margir sækja hana, —