Lesbók Morgunblaðsins - 19.06.1927, Blaðsíða 1

I

Tyrkiaránið á Islanði 1627
II. kafli.
Rán i UEstmannaEyjum.
♦
í þennan tíma voru tveir i>rest-
ar í Vestmannaeyjum.
Annar þeirra var Olafur Egils-
son. Móðir hans var Katrín Sig-
mundard^ttir, en móðir Sigmimd-
ar var Ásdís Pálsdóttir, systir Ög-
mundar biskups.
Sjera Ólafur átti heima í Ofan-
leiti, kona hans var Ásta Þor-
steinsdóttir, systir sjera Jóns þor-
steinssonar, sem var hinn prestur
þeirra Eyjamanna. Hann bjó í
Kirkjubæ, og var nafnkunnugt
sálmaskáld á sinni tíð. „Eru eftir
hann prentaðir Genesis-sálmar og
sálmar út af Davíðs saltara, en
margir sálmar og andlegir kveð-
lingar skrifaðir“, .segir í presta-
sögu Jóns Halldórssonar í Hítar-
dal. Kona sje ra Jóns hjet Mar-
grjet Jónsdóttir, en börn þeirra:
Jón er varð prestur að Melum,
Margrjet og Jón yngri, er kallaði
sig Vestmann, og síðar mun verða
minst á.
Kaupmaðurinn í Vestmannaevj-
um hjet Lauritz Bagge. Þegar er
ránið í Grindavík spurðist til
Vestmannaeyja — og fregn um
það muii hafa borist hingað furðu
fljótt — safnaði kaupmaður liði í
eyjunum og fjekk mönnum vopn
í hendur. Fallbyssur voru þar til
varnar og ljet hann þegar hlaða
þær, til þess að vera viðbúinn að
taka á móti ræningjum, ef þá bæri
að Vestmannaeyjum. Skorti þá
eklti stór orð meðal íslendinga og
Dana um að þeir myndu verja
eyjarnar fyrir víkingum. Kaup-
maður ljet og halda vörð nótt
og dag. En er það spurðist, að
ræningjar væri látuir í haf, ránn
af mönnum vígamóður og „kom
á íolk nóg athugaleysi, hversu
sem áminningar voru gerðar“, seg-
ir sjera Ólafur Egilsson.
Það er af hinum tyrknesku ræn-
ingjum að segja, að þá er þeir
komust ekki inn á Reyðarfjörð
sneru þeir vestur með landi. Kom
þá til þeirra hið þriðja' ræningja-
skipið. Hafði það htergi komið
við land og engum ránsfeng náð.
Var það gamalt skip og tæplega
haffært. Voru ekki á því nema
30 menn. Foringi hinna skipanna,
sem nefiidur er Morath Flaming,
gerði skipinu kost á að fylgja
sjer til Vestmannaeyja og ræna
þar, með því móti að það sigldi
fyrst inn á höfnina og tæki við
skotum'úr landi; vrði skipinu
sökt, skyldu þeir fá annað skip
þar í eyjunum í staðinn. Slóst þá
skip þetta í fylgd með hinum
tveimur. Þegar skipin voru undan
Eyjafjallajökli, varð fyrir þeim
ensk dugga, sem var að veiðuni.
Af þeirri duggu tóku þeir 9 menn
til þess að vísa sjer leið til Ves-t
mannaeyja. Meðal þeirra var ís-
lendingur, Þorsteinn að nafni, er
verið liafði vinnumaður sra Jóns
þorsteinssonar, en orðið ósáttur
við hann.
Suemma morguns hinn 16. júlí,
sáust þrjú skip í landsuður af
Eyjum, og var eitt þeirra lang-
stærst. Hjeldu þau upp undir
Eyjar, eu urðu oft að venda, því
að byr vár óhagstæður, á vestail
og útnorðan.
Þegar er til skipanna sást, voni
karlmenn í eyjunum kvaddir til
varna niður hjá hinum svo nefndu
„Dönsku húsum“.. Var ríkt á lagt
við þá, að enginn mætti fara það-
an fyr en sýnt væri hvaða skip
þetta væri. Gekk svo til kvölds,
Þá þóttust Danir þekkja, að þetta
væri varnarskip, sem áttu að
vera lijer við land. Tvístraðist þá
liðið og fór hver til síns heima.
Um þetta leyti voru skipin
koinin undir eyjarnar. Fjell þá
á logn og vörpuðu þau akkerum.
Ráðguðust mx Tyrlcir um hvernig
liaga skyldi árásinni og voru flest-
ir á því að leggja inn á höfnina.
En Þorsteinn sá, er fyr er nefnd xr,
gaf þá foringjanum það ráð, að
óhultara og betra væri að setja
liðið á land sunnan á eyjxniU'.-.
og bauðst til að vísa þeim á ein-
stigi, sem þar væri upp að ganga.
Þótti Tyrkjum þetta þjóðráð.
(Morguninn eftir gengu þeir svo
á þrjá báta og er talið, að uin 300
manns hafi verið á þeim. Reru
bátar þessir suður fyrir eyjarnar,
en eyjaskeggjar bjuggust alls ekki
við því að þeir mundu lenda þar,
og því síðxir að þeir mundu kom-
ast upp á eyjuna þeim megin. —
Lauritz Bagge leist þó elcki á *’ik-
una. Tók hann sjer hest og reið
suður á eyna til njósna. Leist
honum þá svo, sem ófriður mundi