Lesbók Morgunblaðsins - 02.10.1927, Blaðsíða 3

LESBÓK M0R6UNBLAÐSINS
þegar jeg heyri menn draga dár
að trúarskoðunum feðra sinna og
mæðra, þó þær skoðanir hafi að
einhverju leyti verið einfaldlegar,
og falli nú ekki að öllu saman við
nútíðar liáskólakenningar. — Þeir
góðu menn, sem þar láta ljós sín
skína, hafa heldur ekki höndlað
allan sannleikann, og kenningarn-
ar, sem eru nýjar í dag, eru orðu-
ar gamlar á morgun.
Svona hefir það gengið, og
svoná mun það ganga; það er al-
drei vert, að taka of djúpt í ár-
inni. —
Jeg heyri nú á tímum raddir,
sem lialda því all-fast að mönnum,
að þeir eigi að hætta að heita á
Strandarkirkju, en — taka að
heita á aðrar stofnanir; nefna
menn þar til ýmsar yngri stofn-
anir, sem allar eiga góðan stuðn-
ing skilinn, svo sem Stúdentagarð-
inn, Landsspítalann, Elliheimilið
o. fl. Bera menn það þá í væng-
inn, að Strandarkirkja sje svo rík,
að hún þurfi ekki áheitanna við;
og annað hitt, að áheitin á hana
spretti af hjátrú.
Nú vil jeg spyrja: Ef það er
tóm heimskuleg hjátrú að heita á
Strandarkirkju, hvaða trú er það
þá, sem á að stýra áheitunum á
nýju stofnanirnar 1 Auðvitað er
það þá sama hjátrúin, sem þar er
bak við líka.
Um auðlegð Strandarkirkju er
það að segja, að alt fram til síð-
ustu tíma hefir hún ekki mátt rík
kallast. Síðast er hún var hygð,
kringum 1886, mun hún hafa átt
nálægt tveim þúsundum afgangs
að lokinni byggingu. Nú er hún
orðin um 40 ára gömul og þarf
að líkindum bráðum að endur-
byggjast; en árlegar tekjur hennar
eru afarlitlar. Annars mun enginn,
sem á Strandarkirkju heitir, vera
að velta því fyrir sjer, hvort sjóð-
ur hennar er stór eða lítill; menn
heita á liana af trú, og engu öðru;
menn heita á hana, af því að hún
er helgur dómur í meðvitund Is-
lendinga, jafnvel hvar sem þeir
eru staddir á hnettinum, af því að
yfir henni er geislabaugur eða
ljós, sem ekki er yfir neinu öðru
guðshúsi á Islandi, ljós, sem skín
im\ til dala og út til annesja. —
Mjer er engin launung á, að jeg
óska, að Strandarkirkja verðj rík
í framtíðinni, helst svo rík, að hún
geti launað sinn eiginn prest. —
Sveitin er einangruð; langir og
leiðir eyðisandar, hraun og fjall
lykja um liana á allar hliðar; eu
strönd hennar alla lemja öldur At-
lantsliafsins, oft háreistar og þung-
ar undir brún að sjá, þótt fald-
urinn sje hvítur. Nú er Strandar-
kirkju þjónað frá Arnarbæli, og
er það ærið erfið þjónusta.
Jeg sje nú ekkert þjóðarböl »
því, þótt ein kirkja á landinu yrði
fyrir áheit allra landsmanna svo
. efnuð, að hún gæti launað sæmi-
lega prestinum sínum. Kirkjurnar
hjer á landi eru flestar bláfátæk-
ar; enda líka öll útreisla þeirra
sumra eftir því; sumar líkari hjöll-
um en guðsliúsum. Að sjá ofsjón-
um yfir auðlegð Strandarkirkju
er í mínum augum smásálarskap-
ur og annað ekki.
Þau yrðu ekki til ónýtis, áheit-
in á Strandarkirkju, ef þau auk
annars yrðu til þess, að hið forna
Strandarprestakall risi upp aftur
í skjóli blessaðrar gömlu kirkjunn-
ar á Strönd, risi upþ í nýjum
blóma og með andlegum og lík-
amlegum gróðri á rústum fornrar
frægðar og höfðingsskapar, sem
þar ríkti á liðnum öldum.
Um langa hríð hefir verið koi-
svartur sandur kringum Strandar-
kirkju. Nú liej'ri jeg mjer til á-
nægju, að Strandarland sje til
muna farið að gróa upp aftur,
einkum í námunda við kirkjuna;
Guð gefi því orði sigur. Að þeim
gróðri þarf að hlúa með ráðum og
dáðum; því að þar nulndi innan
skamms endurskapast til nýs lífs
og gróðurs einn «dra fegursti blett
urinn á ísíanui, Iiggjandi allur
móti sól og sumri.
En — þegar Strandarland væri
alt orðið gróið upp aftur fyrir
sameinaða krafta náttúrunnar og
viturra og atorkusamra manna, og
gamla Strandarkirkja, endurbygð
og prýðileg gnæfði þar fram á
nesinu, fyrir ofan Engilvík, yfir
grama balana og flatirnar á
Strönd, stórhöfðingjasetrinu forna,
— þá vildi jeg mega líta upp úr
gröf minni!
„Nú er hann farinn að sjá of-
sjónir“, hugsa nú máske sumir af
ykkur.
Þetta er „Fatg Morgapa", lpft-
307
kastalar, enn sem komið er; það er
satt. — En — allar mestu framfar-
irnar í heiminum liafa byrjað með
því, að vera „Fata Morgana", loft-
kastalar, hugsjónir. Það er hlut-
verk okkar mannanna, að toga
tþessar liugsjónir niður á jörðina ;
það tekst vanalega á endanum, en
stundum þó þannig, að þeir, sem
fyrir því berjast, eru af snmum
taldir að vera tæplega „með öll-
um mjalla.“
Að því er Strandarkirkju snert-
ir, þá örvænti jeg einskis. Sje það
satt, sem listaskáldið góða sagði
— og hann talaði það í rauninni
út úr lijörtum allra íslendinga, —
að „hulinn verndarkraftur“ hafi
hlíft. „hólmanum, þar sem Gunnar
sneri aftur“, þá vantreysti jeg
ekki þeim hulda verndarkrafti, er
varðveitt hefir gamla guðshúsið á
sandhólnum á Strönd, að skapa
nýjan gróður, andlegan og líkam-
legan, á öllu svæðinu og í sveit-
tinni kringum Strandarkirkju.
Mjer dettur í hug í sambandi
við þetta mál, saga úr lífi Jesú,
sem Markús segir frá í 14. kapí-
tula.
Jesú var staddur í þorpinu Be-
þaníu í húsi Símonar líkþráa. —
Meðan hann var undir borðum, þá
kom kona með dýran smyrslabauk;
og hún helti smyrslunum yfir höf-
uð Jesú.
Sumum, sem viðstaddir voru,
gramdist )>etta, atyrtu þeir konunn
og sögðu, að annað þarfara hefði
mátt gera við fje þetta.
Jesús tók svari konunnar og
sagði: „Látið hana í friði. Hvað
eruð þið að mæða hana.“‘
Nú vil jeg í bróðerni segja við
þá, sem anda kunna einhverju
köldu að Strandarkirkju, að trúnni
og áheitunum á hana: „Viljið þið
ekki láta gömlu Strandarkirkju í
friði! Þess eru dæmin, aS hún hef-
ir ekki reynst lamb að leika við.“
Nú mun jeg segja nokkrar smá-
sögur úr æfisögu Strandarkirkju.
Jeg útskrifaðist af prestaskól-
anum sumarið 1880 og tók prests
vígslu 22. ágúst s. á. Var jeg svo
settur inn í Strandarkirkju 16. sd.
e. Trinitatis um haustið. Daginn á
undan var kirkjan tekin út og
prestssetrið í mínar hendur. Hafði
þá enginn prpstur verið }igr í fvjll