Lesbók Morgunblaðsins - 02.10.1927, Blaðsíða 4

308
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
10 ár eða frá dauða sjera Lárusar
Hallgrímssonar Schevings, 9. febr.
1870, en prestakallinu verið þjón-
að þenna tíma af nágrannaprest-
um, ýmist frá Arnarbæli eða frá
Stað í Grhldavík.
Við úttektina kom í ljós, að
kirkjan var mikið farin að fúna;
þurfti að leggja á hana nýtt þalc
og ditta fleira að lienni; var svo
ráð fyrir gert, að þessi endurbót
á kirkjunni færi fram á næsta
vori.
Þá voru í Þorkelsgerði í Selvogi
gömul' hjón, Olafur Jónsson og
Kristín Jónsdóttir, dóttir sjera
Jóns Vestmanns, sem var prestur
á Vogsósum frá 1811 og til 1843,
að haiin fjekk Kjalarnesþingin;
andaðist liann í Móum á Kjalar-
nesi litlu eftir 1850.
Skömmu eftir komu mína að
Vogsósum, kom jeg að Þorkels-
gerði og til þessara gömlu hjóna,
sem bæði voru hinir mestu greind-
ar- og skírleiksmenn.
Mjer er sú heimsókn í mjög
fersku minni, þó liðin sjeu síðan
full 47 ár.
Gamla konan var steinblind og
sat á fótum sjer upþi í rúmi og
var að prjóna. Hún var all-stór
vexti og þrekiri, með mikið hár,
næstum silfurhvítt, greitt niður á
herðar, en ekki lagt í fljettur, og
með svartan silkiklút, hnýttan í
gjörð utan um höfuðið. Hún var
hiikilúðleg á svipinn, en góðmann-
leg þó.
Þegar hiin lieyrði, að jeg kom
inn í baðstofuna — en hún var
orðin bæði gömul og fornfáleg, —
þá segir hún: „Er það nýi prest-
urinn V ‘
Jeg kvað svo vera.
Þá leggur hún prjónana í kjöltu
sína, rjettir báðar hendurnar út í
myrkrið í áttina til mín og segir:
„Æ, komið þjer nú hjerna og setj-
ist þjer hjá mjer; jeg verð að fá
'að heilsa yður. Mjer þykir versr,
að geta nú ekki sjeð yður.“
Svo vildi hún fá að fara höndum
um höfuðið á mjer og þreifa um
andlit mjer, og seinast rak liún
að mjer rembingskoss.
Þegar hún svo var búin að bjóða
mig velkominn og leggja yfir mig
mörg blessunarorð, þá segir hún:
„Þjer hafið nú líklega ekki hlakk-
að mikið til að fara hingað til
okkar; og það var nú valla von;
við erum hjerna úti á veraldar-
hala. En — ekki skuluð þjer samt
halda, að það sjeu nein lánlevsis-
^spor, að byrja prestsskapinn í
Strandarkirkju. Og svo heyri jeg,
að ]>jer sjeuð svo lánsamur, að fá
að géra við hana að vori kom-
anda.“
Jeg spurði þá, hvort það væri
að hennar áliti nokkurt sjerstakt
lán. „Já!“ sagði hún, og svo bætti
hún við með þungri áherslu: „Hún
hefir hingað til verið vön að borga
fyrir sig; og svo hygg jeg, að enn
muni verða. Við sjáum nú til,
prestur minn; við sjáum nú til.
Við tölum saman seinna, ef Guð
lofar okkur að lifa.“
Vorið eftir ljet jeg gera við
Strandarkirkju svo vel sem föng
voru á. Leið svo sumarið, að eklci
bar til tíðinda. En um haustið
vgerði langvinnan landsynnings-
rosa, og í þeirri hrotu rak þrett-
án köntuð trje á Strandarkirkju-
reka; þessi trje átti jeg, og voru
þau margra peninga virði, eklci
síst fyrir mig, sem var fátækur
• frumbýlingur.
Þegar jeg sagði gömlu Kristínu
Jónsdóttur frá þessu, þá brosti
hún við og sagði: „Jeg átti vcn á
þessu, prestur minn! Hún er altaf
vön að borga fyrir sig; og — þjer
fáið meira seinna.“ — Og það
varð orð að sönnu.
Þegar sjera Jón Vestmann fór
frá Strandarþingum 1843 í far-
dögum og að Móum á Kjalarnesi,
þá varð prestur eftir hann á Vogs-
ósum sjera Þorsteinn Jónsson frá
Reykjahlíð við Mývatn. — Fyrri
kona lians var Sigríður Ólafsdótt-
ir Stephensen úr Viðey, dóttir Ól-
afs Stephensen Jútizráðs og systir
Sigríðar, tengdamóður Hannesar
sál. Hafstein. — Sjera Þorstein i
setti saman bii á Vogsósum vorið
1843 með 120 ám og öðru þar
eftir.
Jeg heyrði gamalt fólk í Sel-
vogi tala mikið um sjera Þorstein;
var ekki laust við, að farnar væru
að myndast um hann þjóðsögur.
Það var einkum fernt, sem hann
hlaut frægð fyrir hjá Selvogsmönn
um. Það fyrstæ var afburða-kraft-
ar og karlmenska; annað, hve af-
burða yel hann þoldi sterkan
drykk; þriðja, hvað hann ritaði
fagra rithönd; og hið fjórða var
grár hestur, sem eins bar af öðr-
um hestum, eins og þeim þótti
Þorsteinn prestur bera af öðrum
mönnum.
Kirkja sú á Strönd, sem sjera
Þorsteinn, tók við, var orðin æfa-
gömul, bygð 1735. Sjera Þorsteinn
tók hana ofan og bygði nýja
kirkju á Strönd árið 1848; var
þá gamla kirkjan orðin 113 ára
gömul. Yfirsmiður við lcirkjubygg-
inguna lijá sjera Þorsteini var
Sigfús, smiður austan af Eyrar-
bakka, faðir sjera Eggerts, sem
'var prestur á Vogsósum næst eft-
ir mig, dáinn 1912. Sigfúsi gamla
þótti „gott í staupinu,“ eins og
fleirum góðum íslendingum fyr
og seinna, og hafði stundum kiút-
inn hjá sjer við vinnuna.
Daginn, sem átti að reisa kirkj-
una, tók sjera Þorsteinn Grána
sinn og reið suður að Strönd; það
er frá Vogsósum beinustu leið rösk
ur hálfrar stundar gangur.
Þegar prestur kemur suður að
kirkju, þá stendur þar alt mál-
þola; smiðirnir hengja niður höf-
Hvað var þá að!
Það var nú ekki mikið ! Bitarnir
í kirkjuna voru bara allir einni
alin of stuttir; þarna stóð hnífur-
inn í kúnni. Yfirsmiðurinn hafði
smakkað heldur oft á kútnum.
Prestur hefir líklega hugsað
eitthvað líkt og sá gamli heiðurs-
ruaður, Eyjólfur á Grímslæk, sagði
löngu seinna: „Það dugar ekki að
falla fram þarna.“ Hann sneri
þegar heim aftur til að ráðstafa
því, að sótt yrðu austur á: Eyrar-
bakka ný trje í kirkjubitana. En
uðin og hafast ekkert að.
honum kemur í hug, að ríða með
sjónum, þó það væri ofboð lítið
lengra.
Nærri því á miðri leið frá
Strönd og heim að Vogsósum er
vík jnn í ströndina, sem heitir
Stórabót; þar var oft rekasælt.
Þegar prestur kemur þangað, þá
sækir hann svo að, að þar er stórt
'og langt' ferkantað trje að berast
á land.
Já! Nú var að taka mannlega á
móti.
Prestur sækir þegar nægan
mannafla til að velta trjenu und-
an, sjó; svo er það þútað og þv|