Lesbók Morgunblaðsins - 20.04.1930, Síða 1

16. tölublað.
Sunnudag-inn 20. apríl 1930.
V. árgangur.
Fornleifarannsóknir í Grænlandij
komust íslcnsþu landncmarnir í Grænlandi fyrst í
þynni^við Skrælingja?
Hvar og hvcnær
liannsóknum þeim, sem gerðar
voru á fornleifum Skrælingja í 5.
Thule-leiðangri Knud Rasmussens,
hefir verið haldið áfram síðan
ltíeð góðum árangri. Og merkustu
rannsóknirnar má telja þær, eír
danski fornfræðingurinn Thorkel
Mathiassen var sendur í fyrra til
þess að fara um vesturströnd Græn
lands og grafa upp fornar rústir
Skrælingjabygða. Hann hóf rann-
sóknir sínar norður við típeruivik
á eyju nokkurri, sem nefnist Inug-
suk á máli Skrælingja. Par höfðu
fyrir löngu fundist rústir af forn-
um bústöðum. Þær rústir gróf
Mathiassen upp í fyrra og ame-
ríkskur fornfræðingur með hon-
um. Voru þeir mestan hluta sum-
ars að því verki.
Rannsóknir þessar báru langt-
um meiri árangur heldur en menn
hÖfðu gert sjer vonir um. Þeir
komu heim með rúmlega 5000 forn-
gripi, og eru þeir langflestir frá
Skrælingjum komnir og bera vott
um samskonar menningu, eins og
verið hefir hjá Skrælingjum til
forna í kring um Hudsonsflóann
og meðfram allri norðurströnd
meginlands Ameríku, alla le'ið til
Point Barrow og Beringssunds.
Forngripir þessir sýna ljóst
hverjir lifnaðarhættir Skrælingja
hafa verð þarna á liðnum öldum,
að þ.eir hafa eingöngu lifað á því
a j veiða se'l, hval ,og fugl. Eh það
iþm nrerlðiegffst þýkir \úð fth-n-
leifafund þenna er það, að- miklar
líkur eru til þess, að einmitt á þess
um slóðum hafi fyrstu Skrælingj-
arnir, sem fluttust vestan yfir haf-
io til Grænlands, sest að.
En hvað er þá langt síðan, að
Skrælingjar fluttust frá Ameríku,
eða eyjunum þar fyrir norðan, yíir
til Grænlands?
Fornleifafundirnir á Inugsuk
Virðast gefa nokkra bendingu um
það og kemur hún mönnum mjög
á óvart.
Þeir fornfræðingarnir fundu
þarna gríðarmikinn sorphaug og
djúpt niðri í honum fundu þefir
hluti, sem merkilegt þykir, að
þar skyldi finnast. Það var fyrst
og fremst brot úr klukkumálmi
— samanbræddur kopar, tin og
silfur — og hlýtur það brot að
vera úr einhverri kirkjuklukku úr
Grænlendingabygðum. Svo fundu
þeir líka tvo smágripi, skorna úr
trje. Annað er mannsmynd í síðum
kyrtli, aðskornum um mittið, og
með hettu á höfði (munkaheklu),
og er þe'tta nákvæmlega sams kon-
ar klæðnaður, eins og klæðnaðir
þeir sem Poul Norlund hefir fund-
ið í kirkjugarðinum í Herjólfsnesi
í Eystribygð. Mannsmynd þessi er
án efa gerð af Skrælingja, og hún
er sönnun þess, að á þeiin dögum
hafa Skrælingjar þarna norðurfrá
haft samneyti við hina fornu Græn
lendinga. Ennfremur fundu þeir
Mathiassen nhðarlega í s'orphaugn-
um dálitla pjötlu af grófum va'8-
málsdúk. Skrádingjar kupnu. ekkji
að vefa og þcss vegna er þesjái
pjatla komin frá ísUmsku laiultieít!
uuuni á Græulandi. Og þessir fúfpl
ir þykja afarmerkilegir, vegn|i
þt'ss að Inugsuk-eyja er um w
kílómetrum ucrðar en nyrstu Itygð
jr Grænlendiuga i Vestribygð,
kunnugt er um. ''‘í'jfiB'
Fyrir rúmiun hundrað 'áraífi
fanu Slmeliugí uokkur rúua,steui
í vörðu á eynni KingigtorsstííSöltJ,
sem er skaint frá Inugsuk. A'st.Cftn
þenna er letrað að Frlinguf,-SW:
hvatsson, Bjami Þórðarson og dpð
riði Oddsson hafi hlaðið vörðúna
laugardaginn fyrir Gangdagi.iliÍ.
Finnur Jónsson te'lur að rúnirÚH-t'
muni hafa verið höggnar á steinúvn
einhvern tíma um árið 1300, c/g
steinninn sannar, að einlivem tíliy
seint á 13. öld hafa þrír Géaþrþ
lendingar verið þarna norður i'rjí.
Sagnir eru um það, að hlnjr
fornu Grænlerldingar hafi farið til.
veiða (hvalveiða) norður til þess
slaðar er þeir kölluðu Gre'ipar. •
(Sb. vísuna: „Greppar fóru í
Greipar norður, Grænlands er þar,.
bygðarsporðdr"). Menn vita nú .
ekki með neinni vissu hvar Greiþ-.
ar hafa verið, en þær voru langt
fyrir norðan nyrstu sveitabygðir.
Eí til vill hjá Uperaivík, ef til vill-
norðar. Rúnasteiuninn er se'nnilega(*
handaverk vermanna, sem haft •„
haía retursvtu morður þhr Á þhð