Lesbók Morgunblaðsins - 03.09.1933, Blaðsíða 4

L¥*SBÓK MOBÖUNBLAÐSrNS
2Cá'
ur, sem hefir eignast jörð, en
jarðhljótur, sem jafnan er með
band um enni, er tiginn maður,
jarl. Eykr (af að auka) = gerir
sæmd. Beinan = þolf. af beinn =
jafn (hjer með atviksorðs merk-
ingu), beinan' = jafnan.
En stundum eru breytingarnar,
sem gerðar hafa verið, svo smá-
vægilegar, að erfitt er að finna
þær, þótt þær sje svo afleiðinga-
ríkar, að J)ær gerbreyti því, sem
skáJdið hefir sagt. Hvort rjett sje
að breyta þegar svo stendur á er
háð smekk manna. Þess vegna á
að gefa út frumtextann óbrjálað-
ar, af öllum. Menn geta þá glímt
við liann, ef þeir vilja, og leitað
þess, sem þeim þykir iíklegast að
skáldið hafi sagt.
Agætt dæmi þessa, er 37. vísa
Kormáks:
Brim gnyr brattir hamrar
blalands liaka strandar
allt giaifr eyja þjalfa
vt liðr í stað víðis
mer queð ek helldr of hilldi
-lirannbliks en þer miklu
svefnfátt svaurua gefnar
sanna man elí ef ek valrna.
Vísan lítnr mjög sakleysisJega
út. I)r. F. J. segir: að „strandar“
muni misritun fyrir „standa“ (en
því brattari, sein hamrarnir eru
því síður standa þeir) og „sanna“
auðsjáanlega ritvilla fyrir „sakna“
vegna liendinganna (sakna —
vakna). Aðalhendingarnar í 3. og
4. v. <>• eru náttúrlega eftir Kor-
mák. Með breytingum þeim sem
nefndar hafa verið og „sörva“
fyrir „snaurua“ færir liann liana
þannig til óbundins máls: „Brim
víðis gnýr, hamrar Haka blálands
standa brattir; alt gjalfr eyja
þjalfa líðr út í stað; kveðk mér
miklu heldr svefnfátt of lirann-
l t'iks Hjldi an |)ér ; munk sakna
sörva Gefnar es ek vakna“. \ ið
þetta er að athuga það, að 2. setn-
irguna skilur víst enginn. Dr. F.
.J þýðir liana svo: „havets hele
brusende masse strömmer ud pá
stedet(?)“ merkið,?, sýnir að hann
gefst sjálfur upp. I’rið.ja setningin
kemur eins og fjandinn úr sauðar-
leggnum vegna ])ess, að engi getur
ímyndað sjer, að þeir Þorgils og
Kormákur hafi verið að metast um
það, hver þeirra svæfi minna
vegna Steingerðar. Sagan bendir
a. m. k. ekki til þess-
Þetta bendir nú eindregið í þá
átt, að' skeklvjan sje ófundin. En
jeg- verð að fara fljótt yfir sögu.
Yið fyrri hluta vísunnar virðist
ekki athugavert annað, en það, að
skothendingu vantar í 3. vísuorð.
Nú uær það engri átt, að jafn
músikhneigður maður og Korm.
liefir verið (vísur lians líkjast
flestar symfóni af orðum) hati
ekki lieyrt. nema eitt hljóð í brim-
gnýnum. Hann hlýtur að liafa
heyrt mörg. Hann hefir því sagt
„öll gjalfr“ en ekki „alt gjalfr“,
sem á ekki við- í 7. vísuorði er
bersýnilegt að Korm. hefir sagt:
„sörva Gerðar“ = steina Gerðar
= Steingerðar, bæði vegna rjettr-
ar kveðandi og vegna þess, að
hann þurfti að nefna nafnið. Orð-
ið „kveð“ er nútíð af orðunum
„að kveðja“ og „að kveða“. Korm.
lætur það eitt, eiga við tvær setn-
ingar eins og liann gerír annars oft.
í fvrra skiftið er það nútíð af að
kveðja (kveðja s.jer e-s = krefj-
ast e-s) í síðara skiftið af að
kveða (segja). Þess hefir afrit-
ari ekki gætt og því ritað „svefn“
í stað „svefns“, sem hann líklega
hefir talið vitleysu. Orðið „fátt“
(sörva Gerðar) bendir til þess að
orðið „sanna“ í næsta (8.) v. o.
sje rjett. Maður saltnar þess sem
manni er fátt (mann vantar), en
afritarinn hefir raskað orðaröð-
inni í v. o. og breytt „mantu“
í ,man ek“, fundist „mantu“ óeðli-
ltgt.
Brimgnýr, brattir hamrar,
blálands Haka strandar,
öll gjalfr eyja þjalfa
út líða, í stað víðis;
kveðk inér lieldr of Hildi
hrannbliks an þér miklu
svefns fátt sörva Gerðar
sanna ’s vakna mantu.
Vísan færð til óbundins máls
yrði þá þannig:
Brimgnýr — brattir hamrar —
Haka blálands strandar — öll
g.jalfr eyjaþjalfaliða út, í stað
víðis;
kveðk mér
miklu heldr svefns of
Hildi hrannbliks. An
])ér
fátt sörva-Gerðar
Es vakna sanna mantu.
= Brimgnýrinn, hamrarnir bröttu,
sjávarstrendurnar, öll hljóðin í
sjónum hverfa í stað sjávarins
(hverfa en sjórinn ekki). Jeg
kréfst þess mikfu heldur að fá að
sofna vegna hennar. En þjer segi
jeg mér fátt Steingei'ðar (=Steir.-
gerðar sakna jeg). Það muntu
reka þig á er jeg vakna.
Svefninn er hverfull eins og
brimgnýrinn og hitt alt. Söknuð-
urinn langlífur eins og Ægir.
Kafarahjálmur úr gleri.
ítalskur hugvitsmaður, Angelo
Belloni, hefir fundið upp kafara-
lijálm úr gleri, sem eklri getur
brotnað og sjest hann hjer á
myndinni með þennan hjálm. —
Hjálmurinn hefir þann kost, að
lcafari getur horft í kring um sig
á sjávarbotni, að eins með því, að
snúa höfðinu.
Bkip lirepti aftakaveður í hafi.
Meðal farþeganna var biskup og
hann varð dauðhræddur ekki síð-
ur en hinir farþegarnir, og kall-
aði alla saman til að biðjast fyriú
í matsal skipsins. Þegar óveðrinu
slotaði, sagði skipstjóri við hann:
— Ekkert skil jeg í því, að
maður, sem er jafn ákafur og
þjer, eftir að komast til himna-
ríkis, skuli verða dauðhræddur
I
við dálítinn gjóst.
— Mig langar ekki til að fara
sjóleiðis til himnarílíis, svaraði
biskupinn.