Lesbók Morgunblaðsins - 17.05.1936, Blaðsíða 3

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
155
en lifði eingöngu á harðfiski þeim
og smjöri, sem mjer hafði verið út-
hlutað á laugardaginn í hegning-
arhúsinu, svo og berjum og vatni.
Þegar jeg kom yfi.r Hvítá, kom
jeg fyrst að Neðranesi. Bóndinn
þar, Guðmundur Guðmundsson,
þekti mig þegar, tók mig fastan
og fór með mig til Guðmundar
sýslumanns Ketilssonar, sem síð-
an ljet flytja mig hingað suður.
Á þeirri leið svaf jeg fyrst undir
þaki, frá því jeg strauk.-----
Það eru sagnir, að Guðmundur
í Neðranesi hafi áður verið kunn-
ingi Bjarna, og hafi Bjami því
leitað þangað fyrst trausts og
húsaskjóls, er hann ætlaði að
reyna að forða lífi sínu, en það
tókst nú eins og að framan segir.
Fangi brýst út úr hegning-
arhúsinu, fremur innbrot í
verslun, og kemur svo heim
í fan^ahúsið aftur.
Næst er nú frá því að segja, að
rjett fyrir jóhn 1804 (20. des.)
kærir Waldbohm fangavörður það,
að einn fanginn, 18 ára piltur,
Bjöm Gíslason að nafni, hafi um
nóttina strokið úr hegningarhús-
inu og komið heim aftur sömu
nótt, en ekki verið iðjulaus á með-
an hann var burtu.
Björn þessi var ættaður af Kjal-
arnesi og hafði verið dæmdur í
tveggja ára hegningarhúsvist 28.
júní 1804, fyrir ýmsa smáþjófn-
aði. Sóknarprestur hans gaf honum
þá þann vitnisburð, að hann sje
„óhlýðinn, ótrúr og ófyrirleitinn“.
Fangelsisstjórnin bregður við og
setur rjett yfir Birni, og hefir hann
einkennilega sögu að segja, að
hann hafi brotist út úr hegningar-
húsinu til þess að fremja innbrots-
þjófnað niðri í bæ.
Saga hans var á þessa leið:
— Jeg opnaði eldhúsgluggann
og fór út um hann. Hafði jeg með
mjer pál úr hegningarhúsinu. Síð-
an helt jeg rakleitt niður að húsi
Jóns kaupmanns Laxdals og
braust þar inn í búðina á þann
hátt, að jeg losaði gluggaskeiðarn-
ar frá með pálnum, braut svo tvær
neðstu rúðurnar og rimann milli
þeirra, og skreið þar inn í kram-
búðina. Þar tók jeg smápeninga í
skúffu, 32 skildinga, einnig 6—7
skonrokskökur, borðaði 5 af þeim,
en fór með tvær heim. — — —
Waldbohm fangavörður lagði nú
fvam í rjettinum þýfi það, sem
hann hafði tekið af drengnum. Var
það ein skonrokskaka, ein kringla,
32 skildingar og einir vetlingar.
Þegar Björn var spurður að því
hvar hann hefði fengið þessa vetl-
inga, sagði hann að Helga Jóns-
dóttir, fangi í hegningarhúsinu
hefði látið sig fá þá.
Nú var Helga kölluð fyrir rjett-
inn og bar hún það að þetta væri
satt. Hún hefði látið Björn fá
vetlingana í staðinn fyrir leirkrús,
sem hann hefði sagt sjer að hann
hefði keypt af Jóni í Melshúsum
fyrir 4 skildinga, en þá peninga
hefði hann fengið hjá Jóni Gísla-
syni fanga fyrir það, að selja
honum nokkuð af miatarskamti
sínum.
Hvort þessi matsala Björns hef-
ir orðið þess valdandi að hann
hafi verið orðinn svangur og þess
vegna þurft að stela til matar sjer,
verður ekki sjeð. En sagan sýnir
— eins og margar aðvar frá þ-ss-
um árum — að fangarnir í hegn-
ingarhúsinu hafa verslað hver við
annan, og við menn utan hegn-
ingarhiissins, eins og síðar irun
sagt verða.
Jón Laxdal kaupmaður bjó
einn í húsi sínu, en um þessar
mundir var hann ekki hei.ua.
Hann var uppi á Skaga í ein
hverjum erindagerðum, og var
húsið því mannlaust. Sennilega
hefir Björn Gíslason frjett það,
eða haft eitthvert veður af því, e>i
stjórn hegningarhússins læst ekk-
ert um það vita, og spyr hann
hvað hann mundi hafa til bragðs
tekið, ef hann hefði rekist á ein
hvern mann í Laxdalshiisi.
— Þá hefði jeg undir eins tekið
til fótanna og hlaupið beina leið
heim í tugthúsið aftur, svaraði
Björn.
Fansíavörður grefur skýrslu.
Nú var tekin skýrsla af Wald-
bohm fangaverði og er skýrsla sú
að mörgu leyti fróðleg um það
hver bragur hefir þá verið innan
veggja í stofnuninni.
Hann skýrði frá því. að klukk-
an nær eitt um nóttina hefði
fanginn Jón Helgáson vakið sig
og sagt sjer að nú væri
Björn Gíslason strokinn. Kveðst
hann þá hafa farið á fætur og
leitað að Birni eins og saumnál
alls staðar um húsið en hvergi
getað fundið hann.
Nú voru góð ráð dýr, en þá
kom leynilögreglumannseðlið upp
í Waldbohm. Hann tók þá ákvörð-
un að bíða þangað til þrællinn
kæmi aftur! Slökti hann nú öll
Ijós í fangahúsinu og sat inni í
stofu í 1%—2 klukkustundir. Þá
heyrir hann eitthvert þrusk, og er
nú Björn að koma heim. Hann
hafði reist handbörur upp að eld-
húsglugganum og kleif upp eftir
þeim og inn um gluggann. Jú,
Waldbohm hafði ekki skjöplast!
Og nú var hann ekki lengi að
bregða við. Hann þreif refsivönd
í hönd sjer, kveikti ljós og æddi
að Birni og heimtaði að hann með-
gengi hvar hann hefði verið.
Strákur varð hvergi hvumsa við
og laug einhverju, sem honum
þótti líklegast. Þá skipaði Wald-
bohm tveimur föngum að leysa of-
an um hann og ætlaði nú að hýða
hann til sagna. Þá gugnaði Björn
og meðgekk alt. Afhenti hann nú
þýfið og auk þess svuntu, sem
hann hafði utan um það. Sagði
haitn að Þrúður Dagsdóttir hefði
ljeð sjer þessa svuntu til þess að
hafa utan um vikuskamt sinn, svo
að íottur kæmist ekki í hann. Sjest
á þessu að þá þegar hefir rottu-
plágan verið byrjuð í Reykjavik.
Að þessari yfirlýsingu Björns
fenginni segist Waldbohm hafa
farið með honum og tveimur öðr-
um föngum, þeim Jóni Snorrasyni
og Guðmundi Nikulássyni niður
að húsi Jóns Laxdals og sjeð þar
verksummerki. Kvaðst hann hafa
fengið menn til þess að halda
vörð um húsið, og verður tæplega
annað sjeð en að varðmennirnir
hafi verið þeir fangarnir Jón og
Guðmundur. En með Bjöm fór
hann heim í hegnmgarhúsið og
ljet setja háhri‘í járn.
ii j .
Þann vitnisburð gaf Waldbohm
Birni, að meðan hann hefði verið
í hegningarhúsinu, hefði hann
reynst mjög þjófgefinn og kvaðst
hafa orðið að berja hann hvað