Lesbók Morgunblaðsins - 13.06.1937, Blaðsíða 4
180
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
r
f? Isafoldarprent
1877-1937.
smiðjan hafði skapað sjer sess í
Isafoldarprentsmiðja er talin
hafa tekið til starfa 12. júní
1877. En 16. jnní kom út „ísafold“
prentuð í fyrsta sinn í eigin prent-
smiðju, ísafoldarprentsmiðju. —
Björn Jónsson hafði þá gefið út
ísafold síðan í september 1874 og
hafði blaðið verið prentað í prent-
smiðju Einars Þórðarsonar. Þegar
Björn rjeðist í að stofna ísafold-
arprentsmiðju mun hann fyrst og
fremst hafa haft í huga að geta
prentað þar „ísafold“. Prentsmiðj-
an kom hingað 7. júní með póst-
skipinu „Phönix“ og var sett upp
í svonefndu Doktorshúsi (í Vest-
úrbænum). Ekki var prentsmiðjan
stór:
„Alt prentverkið rúmaðist í
einni stofu. Þar voru fyrst og
fremst handsetjarar; á setningu
byrjuðu allir lærlingar, og unnu
aðallega að henni allan námstím-
ann. Þegar setningu var lokið, var
bvrjað á prentun; unnu að henni
tveir menn; var annar nefndur
„bullari“, hann bar svertuna á
letrið, var það erfitt verk krapta-
litlum unglingum, því ,,bullan“, sí-
valningur úr gúmmí, var þung
fyrir, einkum er henni var strokið
um svertuborðið. til að drekka í
sig svertuna. Hinn var sjálfur
„þrvkkjarinn“; hann lagði örkina
í pressuna, og þrýsti síðan efri
plötunni niður á letrið, og tók
hana úr pressunni aftur. Talið
var, að alvanur og duglegur prent-
ari gæti prentað 2ó0 eintök á
klukkutíma. Það þurfti mikið átak
til að framkvæma sjálfa prentun-
ina í handpressunum“. (Ur 50 ára
minningarriti prentsmiðjunnar).
Ekki hefir tekist að fá upplýs-
ingar um það hve margir menn
hafi unnið í prentsmiðjunni þessi
fyrstu ár. Jeg lield þó að [)eir
hafi tæplega getað verið fleiri en
5—6. Tíu árum síðar, þegar prent-
iðnaðarlífi bæjarins og var flutt
í ný húsakynni stærri og rúm-
betri, voru starfsmenn hennar
ekki fleiri en átta.
*
annig hóf Isafoldarprent-
smiðja göngu síua fyrir sex-
tiu árum. Þótt byrjunarárin hafi
verið erfið, þá hefir prentsmiðjan
þó vaxið frá öndverðu og sigr-
ast á örðugleikunum, þegar í móti
hefir blásið. Tveim árum eftir
stofnun hennar keypti hún fyrstu
hraðpressuna, sein flutt var hing-
að til lands. Breyttust þá vinnu-
brögð nokkuð. „Þessi pressa var
enn knúin með mannafli, með hjóli
er snúið var. Var það auðvitað
mikill ljettir frá því sem áður var.
Nú gátu tveir efldir menn snviið
eða stigið undir 600 eintökum eða
örkum á klukkutíma, í þessu var
hraðinn fólginn".
*
Fyrstu tvö árin var ísafoldar-
prentsmiðja í Doktorshúsinu, en
sama árið og hraðpressan var
kevpt flutti hún í Lækjargötu í
Uunnar jianaisson
framkvæmdastjóri síðan 1929.
húseign Þorsteins Tómassonar
járnsiniðs. Árið 1886 flutti hún
síðan í húseign þá við Austur-
stræti, sem hún er í ennþá, og
eftir því sem prentsmiðjan hefir
stækkað hefir verið bætt við hana
útbyggiugum.
#
m sama leyti og prentsmiðj-
an flutti í hin nýju húsa-
kynni, árið 1886, jók Björn Jóns-
son starfssvið sitt og stofnaði bók-
band í sambandi við prentsmiðj-
una. Ilafði Þórarinn B. Þorláks-
son verkstjórn á hendi í bókband-
Úr prentvjelasal ísafoldarprentsmiðju.