Lesbók Morgunblaðsins - 08.08.1937, Qupperneq 6

246
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Sherlock Holmes (frh.)
Iiafa verið sú, að hann vildi losna
við haim. Nenti ekki að fimia
upp fleiri siifíur um hann. Ilann
vildi suúa sjer að öðrum bók-
mentuiu.
En lesendurnjr neyddu hann
til þe>s að byrja á nýjan leik.
Sherlock Hplmes lifnaði við að
nýju o<r afrekaði nú meiru en
nokkrú sinni áður. Eftir það lifði
hann jafn lenjri og Conan Doyle
sjálfur. ojr í siijrum lians deyr
liann ahlrei.
FYRIRMYND SHERLOCK
HOLMES.
Asinum ynjrri árum, þejrar
Conan Doyle var starfandi
læknir í Southséa, og beið eftir
sjúklingum, sem ekki vildu koma,
stytti hann sjer stundir með því
að semja fyrstu æfintýrin um
Sherloek Holmes. Aðal fyrirmynd-
in var hinn jrainli kennari lians
við háskólann í Edinborg, dr. med.
Joseph Bell. Hann var gæddur
mörgum þeim liæfileikum, sem
síðar gerðu Sherlock Holmes
frægan. Hann gat dregið undra-
verðar ályktanir og levst flókn-
ustu vandamál. án þess að hreyfa
sig frá skrifborði sínu. En í sög-
um Conan Doyles gætir líka á-
hrifa frá höfundinum Edgar All-
an Poe. Holmes svipar að mörgu
leyti til Dupins, aðalsöguhetjunnar
í sakamálasögum hans.
Fyrst í stað vöktu Sherlock
Holmes sögur Conan Doyle ekki
sjerlega mikla eftirtekt. Fyrstu
bókina varð hann t. d. að senda
til fjögra eða fimm bókaútgef-
enda, áður' en hann kom henni út,
og þá var hún tekin með því skil-
yrði, að hún kæmi ekki iit fyr en
árið eftir, 1887, og hann fengi
480 krónur fyrir hana — í eitt
skifti fyrir öll. Síðan kom hún út
í 20 gríðarstóruin upplögum.
I Ameríku vakti bókin meiri at-
hygli. Og árið 1889 kom fulltrúi
frá bókaútgáfuf jelagi einu og
bauð Conan Doyle og öðrum ensk-
um rithöfundi til miðdegisverðar
með sjer. Varð það að samkomu-
lagi með þeim, að þeir skrifuðu
sína bókina hvor fyrir bókaforlag
í Ameríku. Hinn rithöfundurinn
var Oscar Wilde, sem þá var enn
lítt kunnur.
SHERLOCK HOLMES
VFRÐUR FRÆGUR.
erulega viðurkenningu og
frægð hlutu þeir Conan
Doyle og Sherlock Holmes fyrst
fyrir 24 smásögur, sem komu út
í „Strand Magazine“ í júlí 1891,
og þangað til í desember 1893.
Sögur þessar voru strax þýddar á
ótal mörg tungumál, og duglegur
leikliússtjóri skrifaði Sherlock
Holmes leikrit, sem var sýnt víða
um heim.
Það er eins og Conan Doyle
hafi um þetta leyti verið eini mað-
urinn, sem var ekkert sjerlega
hrifinn af söguhetju sinni.
Upphaflega fór hann að skrifa
m. a. til þess að afla sjer fjár og
þegar tekjurnar ukust óðum
að mun, og bækurnar flugu út:,
fanst honum Sherlock hafa gert
skyldu sína og geta farið leiðar
sinnar.
En þar skjátlaðist honum. Þeir
lesendur, sem einu sinni höfðu
heimsótt — í lniganum — her-
bergið á fyrstu hæð í Baker Street
nr. 221, þar sem alt var fult af
revk og rykugum skjölum, vildu
halda áfram að koma þangað.
Frumútgáfan af fyrstu Sherlock
Holmes sögunum er nú orðin af-
ar sjaldgæf og fásjeð, en þykir
mesta þing. Hún er orðin slitin
og máð af miklum lestri.
„Enginn veit hvað átt hefir
fyr en mist hefir“ sannaðist um
Sherlock Holines. Asökunum og
gremjuorðum rigndi yfir höf.
munnlega og brjeflega. Brjefrit-
ararnir heimtuðu að minsta kosti
að fá að heyra til hlítar þau Sher-
lock Holmes æfintýri, sem dr.
Watson hafði ymprað á í þeim
sögum, sem þegar voru út komn-
ar. T. d. sorgarsöguna um Atkin-
son bræðurna frá Trincomalee,
æfintýrið um aluminiumhækjuna,
söguna um Rigoletti með trjefót-
inn og hina hræðilegu konu hans
og margar fleiri.
SHERLOCK HOLMES
LIFNAR VIÐ.
Loksins ljet Conan Doyle und-
an þrábeiðni lesenda sinna.
En hann sagði engar af þessum
sögum, heldur skrifaði hann nýja
skáldsögu um Sherloek Holmes
„Ilundur Baskervilles“, og er það
ein af allra bestu sögum lians.
Hún kom sem framhaldssaga í
„Strand Magazine“ árið 1901. og
næsta ár lilaut hann titiiinn „Sir“
og lijet eftir það Sir Artliur.
Þó var það eiginlega ekki fyr
en í október 1903 að Sherlock
Holmes kom aftur á sjónarsviðið.
Þá kom fyrsta sagan af 13, sem
út komu íStrand Magaziu. „I tóma
húsinu“ er sagt frá ])ví, livernig
Sherlock slapp úr greipum Mori-
arty og var síðan tvö ár í Tibet.
Næstu 12 smásögurnar eru hrein-
ustu perlur. Síðar kom út skáld-
sagan „Skelfingadalurinn“. Og
síðan liafa komið út tvö bindi af
Sherlock Holmes smásögum. I
þeim er Sherlock Holmes farinn
að draga sig í hlje frá leynilög-
reglustarfseminni og farinn að
fást við býflugnarækt í Surrey.
I hinum enskumælandi heimi er
Sherlock Holmes ekki aðeins
sögupersóna í bók. Hann er raun-
veruleg hetja, sjerstakur maður.
Margir rithöfundar hafa ritað
æfisögu hans eins og liann væri
lifandi persóna, og gangskör hef-
ir verið gerð að því, að finna hús-
ið í Baker Street, þar sem liann
og Waston bjuggu, undir umsjá
bústýrunnar Mrs. Hudson. Allar
upplýsingar og tilvitnanir í sög-
unum, sjerstaklega sögunni „Tóma
húsið“, hafa rækilega verið at-
hugaðar og bornar saman, og
hafa menn komist að þeirri niður-
stöðu, að húsið, sem Conan Dovle
hefir haft í huga, er ekki nr. 221,
heldur 111. Allar lýsingar eiga við
það hús. Og þó að húsið sje ekki
auðkent að einu eða neinu leyti,
eru ótal margir ferðamenn, sem
spyrja fyrst og fremst eftir því,
og fara síðan að skoða „British
Museum“.