Lesbók Morgunblaðsins - 05.12.1937, Blaðsíða 3

Persasti-íðið skall yfir Grikkland
þótti Pýþían t. d. fyrst framan af
draga of mikið taum Persa, enda
var ekki mikið ritlit fyrir að
Grikkir myndu sigrast á voldug-
asta stórveldinu, sem þekst liafði
til l>ess tíma í allri veröld. Og
þegar prestarnir voru í vafa, urðu
svörin stundunl mjög tvíræð.
Frægt er svarið, sein Krösusi
Lýdíukonungi var gefið, er hann
ætlaði í stríð gegn Persum: „Þeg-
ar Krösus fer yfir Halýsfljót
(landamæri Lýdíu) mun hann
kollsteypa voldugu ríki“. —
Krösus, sem hafði gefið stórgjaf-
ir til hofsins í Delfí livað eftir
annað, hjelt að svarið væri sjer í
vil, en það var hann sjálfur og
lians ríki, sem leið undir lok í
því stríði. En oftar voru þó svör-
in góð og greinileg. Fræ"t er líka
svarið, sem einum vini Sókrates-
ar var gefið, er liann spurðist
fyrir í Delfí nm liver væri vitr-
astur: „Vitur er Sofokles, vitrari
Euripides, en vitrastur allra
manna er Sókrates". Platon læt-
ur Sókrates geta um þetta goð-
svar í Varnarræðu sinni, og fær-
•ir Sókrates rök fyrir því, hvers-
vegna vjefrjettin hafi talið sig
svo vitran.
En þó það sje vafalaust- að
prestarnir stundum hafi notað
briigð í tafli er þeir skýrðu orð
Pýþíunnar, þá tókst þeim samt
yfirleitt að halda uppi heiðri og
áliti vjefrjettarinnar langt fram
á rómverska keisaratímann, og
seint á 2. iild eftir Krist var Delfí
enn mjög skrautiegur staður, og
hafði þó stundum verið rændur
í ófriði, og Neró keisari liafði á
sínum tíma látið flvtja 50fl lík-
neski þaðan, til að prýða Róma-
horg. En úr því fer öllu að hnigna
þar, og er. kristnin hafði unnið
sigur var vjefrjettinni hætt og
musterunnm lokað. Þá hættu líka
íþrótta- og söngvahátíðir þær,
sem höfðu staðið í sambandi við
Apollonsdýrkunina, pýþisku leik-
arnir, sem voru haldnir stundum
fjórða, stundum 8. hvert ár; er
enn til frægur kvæðabálkur eftir
Pindar um sigurvegara í þeim
leikum.
Menn ætla að sjálf vjefrjettin í
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Delfí sje eldri en Appollónsdýrk-
unin þar. Gufurnar úr jörðinni,
sein gátu svæft og dáleitt þá, sem
önduðu þeim að sjer, hafa verið
fyrstu upptökin, og liafa menn
þá dýrkað þar fyrst guðdóma
jarðarinnar, ef til vill í slöngu
líki. En síðan berst dýrkun App-
ollóns þangað frá Krít, og goð-
sögnin tnn hann, ,sem vinnur
drekann eða slönguna Pýþón,
bendir einmitt'á, að eldri dýrkun-
in lýtur ]iar í lægra haldi. Apoll-
ón var af Kríteyingum og öðrum
evjarskeggjum stundum dýrkaður
í höfrungsmynd (á grísku Delfís,
eignarfall Delfinos), og nú fest-
ist nafnið Delfí við staðinn.
En var nú öll þessi vjefrjett
bvgð altaf á tómum svikum? Jeg
er sannfærður um, fyrir mitt leyti,
að svo hefir ekki verið. Langlík-
legast finst mjer, að hofgyðjurn-
ar stundum hafi verið gæddar
þeirri undarlegu gáfu, sem sum-
um mönnum er áreiðanlega gefin,
að geta sjeð inn í framtíðina,
„vera forspáir", eins og forfeður
okkar kölluðu það, einkum ef þeir
komast í sjerstakt: ástand, sem
eins og vekur gáfuna úr svefni.
Hjer liafa jarðgufurnar orðið til
að vekja gáfuna. Nú á dögurn er
ýmislegt til þess notað, — sumir
spá í spil, aðrir í kaffikorg, enn
aðrir horfa í krystalla, mynda
línur eða depla í sand, og ýmis-
legt annað er notað til þess að
dáleiða sjálfan sig, og líklegast
eru aðeins fáir menn af hverjum
þúsnnd, sem fást við slíkt, sem
í raun og veru hafa þessa gáfu
og tekst: að vekja hana og nota.
Líklegast á sitt meðal við hvern.
Og alveg eins og sumir miðlar nú
á dögum liafa gripið til óleyfi-
legra bragða, er þeir hafa fundið
til þess, að miðilsgáfan hefir
brugðist í það og það skifti, svo
þeir ekki gátu sýnt þau dular-
fullu fyrirbrigði, sem áhorfendur
bjuggust við, eins hafa Pýþíurn-
ar, og máske öllu fremur prest-
arnir, stundum notað hrein svik
til að fylla í skörðin, — bætt það
með brögðum, sem brast hjá nátt
úrunni.
379
Hún verður
drotning Egypta .
Þessi myncT er af Faridu Zulfikar
(Farida þýðir : sem á engan sinn
líka), lieitmey Farouks konungs
í Egyptalandi. Brúðkaup þeirra
stendur í Kairo þessa dagana.
Frá Verona kemur sú frjett, að
verið sje að byggja dýrðlega
höll í „drauma-dalnum“ — Val
del Sogno við Gardavatnið. Eig-
andi hallarinnar er Greta Garbo.
Sagt er að hún ætli að setjast að
í höll þessari þegar hún hættir að
leika. Höllin kostar 3 miljónir líra.
*
Danskt blað birtir eftirfarandi
frjett:
Fossar eru ekki algeng verslun-
arvara í Danmörku. Öðru máli er
að gegna í nábúaríkjunum, t. d.
Svíþjóð, Noregi og á Islandi. Ný-
lega var foss einn í Noregi seld-
ur fyrir 2 miljónir króna.