Lesbók Morgunblaðsins - 19.11.1939, Side 6
366
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Prentmyndagerð á Islandi 20 ára
Tildrög og undirbúningur.
Sjón er sögu ríkari«.
Hvanndal í prentmyndagerðinni þar sem hún er nú, á Laugaveg 1 B. Vjel-
arnar, sem sjást á myndinni eru rennivjel, til að hefla fals á myndamótin, en til
liægri er sögunarvjel til að saga timbur og sink.
Þessa dagana eru liðin 20 ár
síðan prentmyndagerð hófst
hjer á landi. Upphafsmaðnr henn-
ar er Olafur Hvanndal sem kunn-
ugt er. Hann hefir líka gert öll
þau íslensku myndamót, sem birst
hafa í Lesbókinni fram til þessa.
Er því ekki nema rjett að Lesbók-
in flytji leseudun sínum frásögn
nokkra um upphaf þessarar iðnar
hjer á landi. sem um leið er þátt-
ur í æfisögu Olafs Ilvanndals.
Hann segir svo frá:
— Það er mjer fyrir barnsminni
hve rnikla undrun mína þær mynd
ir vöktu, er jeg af og til sá í blöð-
um og bókum þegar jeg var barn.
Jeg velti því fyrir mjer, án þess
að fá nokkra skýringu á því, hvern
if» hægt væri að láta sömu mynd-
ina koma í óteljandi eintökum. Þá
átti jeg heima uppi í sveit. Þar
var enga skýringu að fá á þessu
fyrirbrigði tækninnar.
Er jeg stálpaðist fór jeg eins og
Hvanndal á skrifstofu sinni, meðan
prentmyndagerðin var í Gutenberg. A
veggnum á bak við hann úrval af mynd-
um er bann þá hafði gert myndamót
af.
margir aðrir að stunda sjómensku.
Og bollaleggingarnar um myndirn
ar hurfu úr huga mínum.
Jeg stundaði sjó á vertíðinni
hjeðan úr Reykjavík. A þeim ár-
um vaknaði löngun hjá mjer til að
teikna skip og menn og skera út
nafspjöld og myndir.
Þá runnu aftur upp fvrir mjer
hugleiðingar mínar úr bernsku um
prentmyndirnar. Þá fjekk jeg að
vita, að slík myndagerð væri út-
lend, enginn kynni þá list hjer,
eða hefði lil þess tæki. Þá vakn-
aði hjá mjer löngun til J>ess að
læra að gera slíkar myndir. En
engin tök voru á því, og hvergi
neina uppörfun að fá. Og því
sneri jeg mjer að trjesmíði.
Haustið 1907 sigldi jeg til Hafn-
ar og gekk á teikniskóla um vet-
urinn. Þá notaði jeg líka tækifær-
ið til þess að kynna mjer prent-
myndagerð. Þá um veturinn lærði
jeg glerskiltagerð, og kom svo
heim um vorið, til þess að leggja
stund á hana með trjesmíðinni.
Næsta vetur var jeg aftur í
Höfn og lærði þá teikningu, er
gæti komið að notum við prent-
myndagerð. Því nú höfðu kviknað
hjá mjer vonir um, að bernsku-
draumurinn um prentm.yndagerð-
ina kynni að rætast.
En í fyrstu voru liorfurnar
slæmar á því, að jeg gæti fengið
tækifæri til að nema þessa iðn í
Danmörku. Þar er verkaskifting
innan prentmyndagerðarinnar mik
il, og vinnur enginn- einn maður
að öllum þeim starfsgreinum, er
þar koma við sögu. Sögðu fag-
mennirnir mjer, að ef jeg ætti að
verða fullnuma í öllum greinum
prentmyndagerðar, myndi það
taka 10 til 15 ár.
En sumarið 1909 tókst mjer að
komast að til náms í prentmynda
gerð Hjalmar Carlsen. Vann jeg
þar í tæpt ár. I janúar 1910 fór
jeg til Berlínar og var þar við
prentmyndagerð og á teikniskóla
til vors. Þaðan til Leipzig. Þar
komst jeg að við prentmyndagerð
eftir mikla erfiðismuni og vann
þar til vorsins 1911. En þá út-