Lesbók Morgunblaðsins - 25.02.1940, Blaðsíða 4

60
LESBÓK MOROT7NBLAÐ8INS
Degar heimsstyrjöldinni lauk.
f\ vígstöðvunam í Frakklandi 11. nóv. 1918
EFTIR WEBB MILLER
Webb Miller, hinn frægi
frjettaritari United Press, hef-
ir í bók sinni „Fredlöse
Verden" lýst vopnahljeinu 11.
nóv. 1918 í kafla þeim, sem
hjer birtist í læuslegri þýð-
ingu.
•ið mín fram í eldlfnuna lá
gegnum Verdun. Verdun,
Víti & jörðu, þar sem rúmlega ein
miljón manna hafði verið brytj-
uð niður.
Nú var þar tiltölulega hljótt.
Stöku sprengikúla springur við
og við. En alt í einu er eins og
nýr móður renni á Þjóðverjana.
Síðasta kúlnahríð þeirra á þessar
ömurlegu bæjarleifar dynur yfir.
Ef til vill hafði frjettin um
vopnahljeð borist til þessa hluta
þýsku herlínunnar og þeir þar á-
kveðið að veita Verdun hina
hinstu hirtingu áður en klukkan
slægi ellefu.
Frönsku og amerísku fallbvss-
urnar hófu nú upp raust sína til
svars.
Aðra hvora mínútu heyrðust
ægilegar drunur og sprengingar
frá þessum fjórtán þumlunga fer-
líkjum, sem nú voru að neyta síð-
ustu tækifæranna til þess að jafna
um Þjóðverjana. Mjer var sagt,
að þegar stórskotaliðið á þessum
stað frjetti, að vopnahlje stæði
fýrir dyrum, hafí það ákveðið að
senda þýsku herdeildunum síðustu
kveðju á viðeigandi hátt. Án þess
að miða á nokkuð sjerstakt var
svo fallbyssunum beint yfir til
Þjóðverjanna og síðasta bálhríðin
logaði og svall. Hver einasta hinna
stóru sprengikúlna kostaði mörg
hundruð dollara. — Einkennileg
svölun hugans!
Við vorum enn inni í bænum
Hinar þýsku sprengikúlur springa
alt í kringum bifreiðina. Leiftrin
frá sprengingunum varpa ýmis-
lega litum bjarma á umhverfi
þ*irra. Áfram gegnum upprótuð
eyðileg stræti þýtur bifreið okkar
og hjer ræður tilviljun ein um líf
eða dauða.
Um leið og við ökum út úr Ver-
dun springa tvær þýskar
sprengjur í á að giska 30 metra
fjarlægð frá okkur. Sprengjubrot-
in þeytast í allar áttir, loftþrýst-
ingurinn deyfir heyrnina og nokkr
ir amerískir hermenn, sem voru í
námunda, dreifast í allar áttir.
Tveir þeirra falla og liggja
hreyfingarlausir í leirbleytunni.
Við hjeldum að þeir hefðu særst,
en von bráðar rísa þeir útataðir á
fætur og hverfa út í þokuna.
En jeg þarf að komast fram í
skotgrafirnar til þess að sjá stríð-
inu ljúka, til þess að sjá hvernig
fregnin um vopnahljeð verkar.
Vegurinn versnar og við þorp
eitt verð jeg að yfirgefa hifreið-
ina og fara það sem er ófarið
leiðarinnar fótgangandi.
★
Hráslagaleg þoka liggur yfir og
við hvert fótmál sekk jeg upp í
ökla í leirblautan botn skotgraf-
arinnar, sem við verðum að þræða
til þess að komast fram í fremstu
línu. Þegar þangað er komið gef
jeg mig fram við ungan foringja,
sem þarna hefir vörð. Af hinu
græna einkennisbandi mínu veit
hann hvað mjer er á höndum. „En
hjer hefir ekkert gerst og hjer
gerist ekkert“, segir hann. Þeir
hjerna fram í eldlínunni hafa
auðsjáanlega enn ekki frjett neitt
um, að vopnahlje stendur fyrir
dyrum.
Jeg segi foringjanum frá því,
að jeg sje kominn hingað til þess
að lýsa lokum stríðsins og vopna-
hljeinu. Ósegjanleg undrun lýsir
sjer í svip hans.
„Drottinn minn dýri, hvenær
verður það?“ hrópar hann.
„Núna kl. 11. Hafið þið enga
tilkynningu fengið um þettaf'
EHukkuna vantaði nú aðeins
kortjer í ellefu og enn hafði hann
enga tilkynningu fengið. En áhrif-
in af frásögn minni voru djúp-
tæk. Aldrei á æfi minni hefi jeg
flutt nokkrum manni svo örlaga-
þrungin tíðindi. Hann virtist sem
þrumu lostinn. En fljótlega áttar
hann sig og hrópar til manna
sinna: „Hjer er kominn frjetta-
ritari, sem segir fullum fetum að
stríðinu ljúki núna klukkan ell-
efu. Hann hefir áreiðanlegar
heimildir fyrir þessu og kemur
beint frá höfuðstöðvum hersins".
Hermennirnir hópuðust um mig
og nú rigndi yfir mig spurning-
um. Þeir virtust ekki áræða að
trúa þessari fregn. „Stríðinu lok-
ið — guerre fini!“ Eins og eldur
í sinu flugu þessi orð frá manni
til manns frá skotgröf til skot-
grafar. Sumir hrópuðu, aðrir
skröfuðu í hálfum hljóðum eð
hvísluðust á í eftirvæntiskendi
ákefð. En hjer var engin fagnað-
arlæti að sjá. Engin húrrahróp nje
yfirlætisfull gorkæti. Hjer gerð-
ist ekkert leikrænt, aðeins blátt
áfram hlutir.
Alt í einu hringir varðsíminn.
Foringinn svarar — klukkan er
10.50 11. nóv. Skipun um alls-
herjar vopnahlje. Jeg horfi yfir
öxl hans og fylgist með er hann
krotar skipunina niður: „Hættið
að berjast klukkan 11 . . . haldið
stöðu yðar • . . skjótið því aðeins
að áhlaup sje gert . . . enginn má
fara fram úr víglínunni nje hafa
nokkurt samneyti við óvinina".
Foringinn fór því næst að síma
framvörðum sínum skipunina.
Vjelrænt og festulega flytur hann
hana, án skýringa eða viðbótar.
Nú horfa allir á armbandsúr sín.
Ymur stórskotahríðarinnar smá-
fjarar út í þokuhjúpaðar víddir
nimsins. Kvakkkent gjamm vjel-
byssanna fjarlægist og hljóðnai
að lokum alveg.
Klukkan var ellefu. Stríðinu
var lokið.
Þessi lýsing hefði e. t. v, verið