Lesbók Morgunblaðsins - 28.06.1942, Síða 5

205
GRENJALEIT
AÐ JAPÖNSKUM NJÓSNURUM
DON EDDY blaðamaíur segir frá leit leynilögregl-
unnar að njósnurum Japana í Bandaríkjunum. Sú leit
hefir þegar borið mikinn árangur og fjöldi af njósnur-
um situr nú í gæslu eða hefir orðið að flýja úr landi.
Rjett fyrir miðnætti, 22. des.
síðastl., sátu ungur sveita-
piltur í Californíu og unnusta
hans í bifreið uppi á hæðar-
brún, þar sem ágætt útsýni var
yfir hafið. Nóttin var svöl og
heiðskýr.
Það var stúlkan, sem varð
fyrri til að grcina ofurlítinn
l.jósdj'epil úti á sjónum. Hann
hreyfðist tíl og frá og hvarf síð-
an. Maðurinn fór út úr bifreið-
inni til þess að athuga þetta.
A höfða einum, nokkur hundr-
uð metra í burtu, sýndist hon-
um ekki betur en gefin væru
merki á sjó út, með ofurlitlu
kastljósi.
Eftir á sagði hann hryggur í
huga, við þá sem settir voru til
að rannsaka málið: „Jeg vissi,
að jeg átti að fara og athuga
þetta“! En stúlkan var hrædd,
og þau fóru aftur inn í bæinn og
sögðu frá þessu þar sem þau
keyptu sjer sódavatn. En sóda-
vatnssalinn sagði: „Þetta hafa
verið einskonar heræfingar".
Fáeinum klukkutímum síðar
og ekki margar mílur þarna frá,
skaut japanskur kafbátur
tveimur tundurskeytum á ame-
ríkanskt olíuskip, sem hafði
laumast út úr dimmri höfn með
leyniskipanir innanborðs. Olíu-
skipið slagaði sitt á hvað og
komst undan. Eins fór um tvö
önnur skip. Þessi skip hjetu
Larry Doheny, M. H. Storey og
Idaho. En ver fór fyrir fjórða
skipinu, olíuskipinu Montebello.
Hálfum öðrum tíma fyrir
dögun vaknaði fólk í sjávar-
þorpi einu við skothríð skamt
undan landi. í sama bili og það
komst út í gluggana heyrði það
og sá hræðilega sprengingu. —
Það var japanskt tundurskeyti
að sprengja botninn á Monte-
bello. Skipið sökk fljótt. Björg-
uðu þorpsbúaf 38 af áhöfninni,
eftir að sundurskotnum björg-
unarbátnum hafði hvolft í brimi
við lendinguna.
Daginn eftir fór sveitapiltur-
inn með lögregluna út á nesið,
þar sem hann hafði sjeð ljósið.
Þar voru för eftir smáa skó
(japanska stærð álitu þeir) í
sandinum og merki eftir ljós-
kastara. Þannig komst grýlan,
sem lengi hefir verið skotmark
spottsins — grýlan um kastljós-
:in úr fjörunni“, inn í annála
hins nýja stríðs. Og nú var hún
ekkert hlátursefni. Yfirvöldin
þykjast viss um, að njósnari hafi
sjeð skipin leggja úr höfn og
hafi gert kafbátnum aðvart um
það.
1 hverjum krók og kima í
Bandaríkjunum er nú verið að
leita uppi japanska njósnara.
Jeg hefi talað við fjölda af and-
njósnalögreglunni, síðan ráðist
var á Pearl Harbor. Enginn
þeirra efast um, að voldugir
njósnarahringar sjeu starfandi
innan landamæra vorra, þar af
að minsta kosti þrír á Kyrra-
hafsströnd. Ohrekjanlegar sann
anir hafa fengist fyrir því, að
njósnararnir nota alla nútíma-
tækni í starfinu — ljósmerkja-
tæki, ósýnilegt blek, merkja-
flögg og jafnvel brjefdúfur —
að ógleymdu tæki, sem ekki
þurfti að óttast í síðasta stríði:
útvarpstæki fyrir mjög stuttar
skammbylgjur.
Það er eitt af erfiðustu ófrið-
arstörfum að ganga milli bols
og höfuðs á njósnurum. Hvers
vegna? Vegna þess, að það er
sitthvað að gruna menn um
njósnir og sanna á þá sökina.
Að vísu hafa margir verið hnept
ir í varðhald til stríðsloka. —
Nokkrir þeirra hafa framið
sjálfsmorð, en enginn verið
dæmdur til dauða.
Aðrar stríðsþjóðir meðhöndla
njósnara sem stríðsglæpamenn
og afgreiða mál þeirra fljótlega.
Þangað til nýlega hefir verið
tekið mjúkt á þeim í Ameríku,
og mál þeirra hafa verið rekin
fyrir borgaralegum dómstólum.
Njósnararnir hafa getað fagnað
því, en þjóðaröryggið máske
beðið tjón við það, að í lýðræðis-
löggjöf vorri eru göt, sem jafn-
vel hættulegustu erindrekar ó-
vina okkar geta smogið gegn-
um. Eitt af þeim er það, að lögin
skipa að gera ráð fyrir sakleysi
þess, sem borinn er sökum,
þangað til sakirnar hafa sann-
ast á hann. Sönnunarskyldan
hvílir því á lögreglunni. og lík-
urnar eru sjaldan taldar full-
nægjandi.
Og hjer kemur óþægileg af-
leiðing af þessu: Af þeim þús-
undum, sem handteknir hafa
verið samkvæmt rökstuddum
grun um njósir, síðan ófriður-
inn hófst, hafa um 80% verið
látnir lausir aftur með kurteisis-
legri afsökunarbón, vegna
vantandi sannana. Þessir menn
hafa ekki einu sinni komið fyrir
rjett.
Þetta er hin leynilega ástæða
til þess, að japanskir, þýskir og
ítalskir útlendingar hafa verið
fluttir á burt af „hernaðarsvæð-
inu“ eða Kyrrahafsströndinni,
úr fylkunum Washington, Ore-
gon og California. Fyrsta um-
hreinsunin í þessari grein hófst
20. febrúar, þegar forsetinn gaf
hernaðaryfirvöldunum umboð
til að flytja hvern þann mann,
sem þeim sýndist —- hvort held-
ur væfrí útl\gndfngur eða inn-