Lesbók Morgunblaðsins - 11.10.1942, Síða 3
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
315
Kristján Blöndal.
bættismaður dönsku stjórnarinn-
ar. Hann dvaldi stutt á Sauðár-
króki, og fór til Ameríku, en hús-
ið keypti Erlendur Pálsson bók-
haldari hjá Gránufjelagsverslun-
inni. Hann og kona hans komu
með miklum dugnaði upp stórum
og myndarlegum barnahóp.
Einn af þeim fyrstu, sem settist
að á Sauðárkrók, var Vigfús Guð
mundsson, söðlasmiður, og var
hann hreppstjóri þar. Þau hjónin
áttu mörg myndarleg börn, en
eftir að kona hans dó, fór hann
til Ameríku og tók sjer ættar-
nafnið Melsted. Ef hans hús stend
ur ennþá, er það eitt af elstu
húsunum. Það átti áður Karl
Holm verslunarmaður.
Á þessum árum var aðalat-
vinnan fiskiríið. Það var aðeins
hægt að stunda sjó á sumrin,
því þá voru aðeins árabátar,
þá voru þar margir duglegir
sjómenn. Af formönnum man jeg
sjerstaklega eftir Bjarna Jóns-
syni, mesta dugnaðarmanni og
miklum söngmanni, Jóni Guð-
mundssyni frá Brennigerði, sem
um langt sk'eið var oddviti hrepps
ins, og Einari Jónssyni, fyrrum
bónda á Sauðá. Dóttir hans,
Steinunn, var mesta myndar-
stúlka. Hún var mörg ár aðal-
saumakonan og kendi karlmanna-
fatasaum.
Það var ógleymanleg sjón, þeg-
ar sjóménnirnir komu að í logni
og glampandi sólskini, lögðu upp
árarnar og herhöfðaðir lásu þakk-
arbæn, áður en þeir lentu.
V. Claessen.
Á vorin var altaf farið í Drang
ey, til að veiða fugl. Sjómenn-
irnir voru gerðir út til vikunnar
og lágu þar í byrgjum. Það var
eins og nýtt líf færðist í alt,
þegar Draneyjarvertíðin hyrjaði.
Bátarnir komu heim á laugar-
dagskvöldum, vanalega sökk-
hlaðnir, þá voru hændur komnir
til að kaupa fuglinn og fóru heirn
með klyfjaða hesta. Það var oft
þröngt í búi hjá mörgum á vorin.
Á sumrin var töluverð vinna
við að verka og þurka saltfisk og
stunduðu það aðallega konur og
unglingar.
Milli 1880 og ’90 voru mikil
harðinda- og hafísár. Það getur
enginn gjört sjer í hugarlund,
nema þeir, sem hafa upplifað,
hvað allt líf verður þá erfitt og
ömurlegt.
Jeg held þegar sumarið kom
með sólskin og sunnanvind, hafi
Skagfirðingar reynt að gleyma
erfiðleikum vetrarins og notað
sjer sumarblíðuna til að bjarga
sjer og sínum, og húa sig undir
næsta vetur hvernig svo sem hann
yrði.
Það hefir nú verið mikið talað
og ritað um Ameríku-ferðirnar á
þessum árum, og margir hafa láð
fólki að rífa sig upp frá bvíum
sínum og fara vestur um haf, og
einnig sveitarstjórnunum að
styrkja fólk til þess. En þegar
maður hugsar um harðindin og
hafísinn á þessum árum, og „agent
ana“, sem ferðuðust um alt og út-
máluðu dýrðina í Ameríku, veit
Jónas Jónsson.
jeg ekki hvert það var svo und-
arlegt.
Á þessum árum voru þar marg-
ir myndarlegir handverksmenn.
Fyrsti málarinn, sem settist þar
að, var Einar Jónsson. Hann var
fenginn til að mála kirkjuna, þá
nýkominn frá námi í Kaupmanna
höfn.
Skipasmiður var þar Kristján
að nafni. Hann hafði verið í Eng-
ey og hefir þá líklega lært iðn
sína þar. Hann hafði verið sjó-
maður á skipum, sem Geir Zoega
stýrði sjálfur, og hafði hann gam
an af að segja frá svaðilförum,
sem hann hafði lent í með Geir.
Trjesmiðir voru þar helstir
Ólafur Briem, greindur maður og
vel hagmæltur og Þorlákur smið-
ur, sem kallaður var. Hann var
meðhjálpari. Því var það, áður en
kirkjan var byggð, að eitt sinn
var haldinn kvöldsöngur á gaml-
árskvöld. Þá vindur sjer þar inn
Símon Dalaskáld, illa til reika, og
sest á bekk hjá ungri stúlku. Þor-
lákur fór til hans og ljet hann
flytja sig á annan stað í húsinu.
Símon reiddist þessu víst mikið,
því skömmu seinna gaf hann út
langan hrag um meðferðina á sjer,
því svo óheppilega vildi líka til
að hann hafði mestu fyrirlitningu
á öllum Þorlákum, og var sagt
að það væri af því að honum
hefði litist vel á stúlku sem gift-
ist manni með því nafni.
Þá má nefna Þorstein Sigurðs-
son, sem byggði kirkjuna og marg
ar floiri kirkjur á þeim árum.
Frh. á bls. 320.