Lesbók Morgunblaðsins - 11.10.1942, Side 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
317
DAVlÐ ÁSRELSSON:
Krosslerðin til Kautokeino
Sönn saga (að minsta kosti var
það ólýginn maður, sem sagði mjer)
Qardon hjet hann og var bú-
inn að fara út um allan
heim. Atvinna hans var að lifa á
eignunum, en er hann þurfti að
taka sjer sumarfrí frá þeim
starfa, fór hann til útlanda og
safnaði minjagripum. Mjer var
sagt að hann ætti stórt hús heima
í Chicago — því þaðan var hann
— fullt af allskonar skrani, sem
nöfnum tjáir að nefna — póstulín
frá Kína, gólfmottur frá Japan,
smávara frá Síberíu, lírukassa frá
Ítalíu, sauðskinnsshó frá íslandi,
gamlar helgimyndir frá Rússlandi
— — jæja, nóg um það. Mr.
Gardon unni sjer varla svefns nje
matar á þessum víkingaferðum
sínum, enda áskotnuðust honum
oft góðir gripir — að vísu stund-
um misjafnlega fengnir — hm —
hann hafði nefnilega þá trú, karl-
sauðurinn, að tilgangurinn helg-
áði méðalið, en tilgangurinn var
alltaf sá sami — að safna, safna
og safna.
Ef honum ljek hugur á ein-
hverju sjerstöku, þá var að fala
það til kaups, hvað sem það kost-
aði, og ef það fjekkst ekki á þann
hátt, þá.-----Jæja, hvað er jeg
annars að dylgja um ókunnuga
menn, sem ekkert ilt hafa gert
mjer. Þetta er nú orðinn nógu
langur formáli, svo nú er best að
byrja á sjálfri sögunni.
Jeg var norður á Finnmörku í
þann tíð — þar sem alt flýtur í
mjólk og hunangi, og kvenfólk-
ið er miklu fallegra en annars-
staðar. Bærinn, sem jeg átti heima
í heitir Kirkenes, og er þaðan flutt
út all mikið af járnmálmi. íbúar
þessa bæjar voru fyrir stríðið
tæplega eins margir og Alcureyr-
ingar. Ekki er mjer kunnugt um
hve þeir eru margir nú, en hitt
veit jeg að Þjóðverjar hafa hvað
eftir annað heiðrað Kirknes með
því að flytja þangað pólitíska
fanga í þrælkunarvinnu, •— þar
á meðal norsku kennarana, eins
og þið munið víst.
Jeg hafði sjeð hr. Gardon
nokkrum sinnum á götu, og hann
vakið athygli mína, án þess þó
að jeg vissi hver maðurinn var.
Þetta var lítill og snaggaralegur
karl um fimmtugt, með geithafurs
skegg og gullspangargleraugu. —
Hann var altaf í loðinni skinn-
treyju yztri fata, og sneri loðnan
inn. Græna alpahúfu bar hann á
höfði, en broddstaf í hendi og
fylgdi honum oftast sægur barna,
enda hafði hann altaf fulla vas-
ana af sælgæti. Mjer var sagt að
herbergi hans á „Turistahotellet“
væri yfirfullt af dóti, sem hanti
hafði safnað víðsvegar um alla
Finnmörku, þá um veturinn og
vorið. En ekki voru samt þær
ferðir alltaf til fjár, eins og hjer
greinir.
Svoleiðis var, að jeg kyntist
manni, sem þekkti mann, sem
þekkti hr. Gardon dálítið. Eitt
sinn, er Ameríkaninn var lítið eitt
við skál, trúði hann kunningja
sínum fyrir þessari sögu, er síðar
barst eftir brautum kunnings-
skaparins rjetta boðleið til mín
— Seinni part vetrar var hr.
Gardon staddur í þorpinu B . . .,
langt inni á Finnmörku. Flestir
íbúar þessa þorps voru Lappar,
en söguhetja vor hafði getað hol-
að sjer niður hjá hreppstjóran-
um, sem var Norðmaður. Átti
hann þar mörg koffort full af
bróderuðum lappakoftum, lappa-
skóm, þríhyrndum lappahúfum,
gömlum axarblöðum, refabogum,
útskornum tóbaksdósum úr hrein-
dýrshorni o. s. frv. En nóg um
það.
Sunnudag nokkurn fór hann til
kirkju, til næsta þorps, sem var
tuttugu og fimm kílómetra frá
B . . . . Skulum við kalla það
A ... . Meðan á messu stóð varð
honum starsýnt á altarisdúkinn,
sem ljómaði í öllum regnbogans-
litum og virtist útsaumaður af
miklum hagleilc. Bljes þá freistar-
inn honum í brjóst ákafri löngun
til þess að komast yfir þennan
dúk, og jókst löngunin brátt svo
mikið, að hún varð óþolandi, enda
gat hr. Gardon ekki sótt siðferð-
isstyrk í ræðu prestsins, því hún
var öll á lappnesku og hljómaði
í eyrum hans álíka og jarmur á
stekk, eða kliður í fuglabjargi.
Að messu lokinni var hann all-
ur í einu svitabaði af andlegri
áreynslu — enda var hlýtt í kirkj
unni. Notaði hann fyrsta tækifæri
til þess að spyrja hreppstjórann
— því hann var líka til kirkju —
hvort dúkurinn mundi falur, og
skyldi hann verða greiddur kon-
unglega, ef svo væri.
En hreppstjórinn krossaði sig
allan í bak og fyrir og bað guð
að varðveita hann frá svo synd-
samlegum þönkum. Þessi dúkur
væri fleiri hundruð ára gamall og
álitinn helgigripur mikill meðal
Lappanna, og mundi hann alls
ekki falur, hvað sem í boði væri.
Geta menn getið sjer þess til að
ágirnd hr. Gardon, minkaði síst
við þessar upplýsingar, enda fór
svo, að hann svaf ekki dúr á
nóttunni — því altaf blasti dúk-
urinn honum fyrir hugskotssjón-
um. Horfði til stórvandræða með
heilsu hans, ef ekki fengist skjót
úrbót.
Að lokum fór svo að hann á-
kvað að láta tilganginn helga með
alið, enn einu sinni. Kvöld eitt
bjóst hann sínum bestu slrjólföt-
um, vafði sig allan treflum, setti
upp þrenna vetlinga og steig á
skíði sín. Var förinni heitið til
A . . . . og átti nú að ná dúkn
um, hvað, sem það kostaði. Eng-
inn af íbúum B . . . . hafði
minstu hugmynd um þessa fyrir-
ætlun hr. Gardons.
Úti var skafheiðríkt og hörku