Lesbók Morgunblaðsins - 23.08.1943, Blaðsíða 2

-’50
LESBOK MORGUNBLAÐSrNS
Sveit M. A., sem vann skíðastökksbikar Morg-unblaðsins síðast-
liðinn vetur (talið frá vinstri): Pjetur Blöndal frá Seyðisfirði,
Þorsteinn J. Halldórsson og Finnur Björnsson, Akureyri.
hálfu hins mesta borgara, sem
komið hefir í Eyjafjörð. Þennan
uiikla metorðamann, auðmann og
hjeraðshöfðingja varði þess eigi,
að snærinn og „vetrarnauðin“ í
þessum „útdal“ gætu reynzt
drjúgir landkortir, sem alið fengju
niannkosti, ef hraustlega og hyggi-
lega væri barist við jötna frosts
og fanna. Góðar ættir hafa kosið
sjer bólstaði í þessum „útdal“, af
því að þeim gast vel að slíkri bygð,
með andstæðum hennar og veðra-
skiftum, vetrarkulda og sumar-
sælu, glímu hennar við moldir og
haf. Og dalurinn hefur borið gæfu
til að festa tryggðir þessara
traustu kynslóða við svörð sinn og
fjöll.
Sökum þessarar viðkynningar
minnar við Svarfdælska námsmenn
hefir mjer stundum orðið hugsað
til þess, er mjer var forðum sagt í
Borgarnesi um fólkið, sem byggi í
Svarfaðardal.
Jeg þakka dalnum fyrir dætur
og sonu, sem hann hefur sent
Menntaskólanum á Akureyri og
stuðlað hafa, að sínum hluta, að
gengi hans og góðum árangri af
störfum hans á liðinni tíð.
★
Syrgjandi foreldrar!
Jeg þakka ykkur, að þið senduð
skólanum hinn nýiátna einkason
ykkar, trúðuð honum fyrir fræðslu
hans og fóstri. Það er ekki of-
hermt, að hann er ekki eingöngu
í flokki hinna vöskustu Svarfdæl-
inga, heldur í röð hinna al-frækn-
astu námsmanna, sem hinn norð-
lenski menntaskóli hefur átt því
láni að fagna, að eiga nemenda
siima sveit. Ilann var hinn sami
hrausti og snarpi sveinn við bók-
nám og skólanám, fjallgöngur og
margvíslegar íþróttir. Jeg ætla, að
hann hefði skipað drengilega rúm
sitt á Orminum langa með ólafi
konungi Tryggvasyni og öllu þvi
kappavali, sem barðist þar. Og á
íjallferðum var hann fágætlega
skjótur til áræðis og úrræða. Ef
einhver förunautur har.s misti skíði
af fæti sjer á göngu upp á Strýtu
á Vindheiinajökli, þaut hann, sem
kólfi væri skotið, ofan snjóinn eft-
ir skíðinu og k<yn með það aftur
að vörmu spori. I slíkum ferðum
-ituddi hann þá á marga vegu og
hjálpaði þeim, sem voru, í bókstaf-
legri merkingu, veilir á svellinu
og hálkunni, í brattanum ogbrekk-
unum. Vaskleik sínum og frækn-
leika varði hann öðrum til vernd-
ar og styrktar. Á hinu svokallaða
gelgjuskeiði skemmast raunalega
margir ungir menn, eins og þeim
er kimnugt, er að ráði hafa átt
mök við marga æskumenn og rýnt
í sálræn rök. Jeg hefi sjaldan kynst
ungum manni, sem sloppið hefir
jafn-óskemmdur yfir gelgjuskeiðið
og þessi fimi og frái sveinn. Og það
var honum sjálfum að þakka. —
Fáir ungir menn hafa á því ævi-
skeiði lifað eins skynsamlega og
hann. Hann kostaði kapps um að
herða sig, stæla sig og styrkja.
Meðal lingerðra var hann harð-
gerður. Hann forðaðist ýmsar
nautnir, sem margir unglingar af
mannalátum láta eftir sjer fyrir
aldur fram. Þar sem manndómur
er fyrir, verða mannalætin óþörf,
þarf enginn að sýnast meiri nje
sterkari en hann er.
Margir unglingar eru svo ósjálf-
stæðir og svo miklar eftirhermur,
að hæittir þeirra, ráðalag og orða-
lag fara eftir fjelagsskap þeirra
og förunautum. Þeir eru, að því
leyti, börn og burir nágrennis síns
og lögunauta. Slíkum ungmennum
er fjölmennið jafnan hættulegt,
hvort sem það er í skóla eða skips-
rúmi. Þessi fallni og frækni sveinn
þoldi fjölmennið. Ilann spillti
hvorki fjelagsskap nje fjelögum
nje spilltist sjálfur í fjölmenni nje
með fjelögum sínum. Honum virtist
engin hiptta, siðræn nje sálræn,
búin í nokkurskonar fjelagsskap.
Um það bil æfinnar, sem margir'
eru ósjálfstæðir, var hann sjald-
gæflega sjálfstæður.
Skáldið segir, að hjer á landi
„sofi hetja á hverjum bæ“. Sumir
trúa því, að hetja búi í hverju
mannlegu brjósti og birtist, ef á
hana sje orkað. Danskt skáld, sem
er löngu látið, kveður svo að orði,
að hverjum manni sje hlutaður sá
harmur og sú gleði, sem hann
þarfnast til að vekja þá krafta,
sem í honum búa. Og enn segir
sama skáld: „Vel sje þeim, sem
bíður svo mikla harma, að þeir
megna, eins og háleitur sorgarleik-
ur, að hefja hann yfir smátt og
smávaxið“. Jeg veit eigi, hvernig
hið danska skáld hefur komist að
þessum alvöruþrungna vísdómi. En
þá er íhugað er, hversu margir
standast og þola mikla harma og
margt böl, sem á þá er lagt, grunar
oss, að skáldið danska hafi furðu
mikið til síns máls.