Lesbók Morgunblaðsins - 23.08.1943, Blaðsíða 4

252
LESBOK MORGUNBLAÐSINS
Ferð um Þingeyjarsýslu
sumarið 1941.
Eltir Ragiiar Asgeirtson.
ÞAÐ VAR kominn dagur að
kveldi þess 31. júlí, þegar fór að
halla til vesturs, niður að Húsavík,
af Reykjaheiði.
Fjallsýnin var undurfögur, —
Kinnarfjöll, Víknafjöll, Hágöng og
hvað þau nú annars heita öll söm-
un. Þar fyrir utan glitrar á lág-
lenda eyju, út af Hágöngunum,
Það er Flatey á Skjálfanda. Hún
er svo skamt undan landi, að engin
furða er þó hún sjáist. En þar,
óraveg fyrir utan, hillir aðra eyju
uppi, baðaða í geislaflóði hnígandi
sólar. Það er Grímsey, afskekkt-
asta sókn þessa afskekta lands. —
Jeg lít aldrei augum í átt til þeirr-
ar eyjar, án þess að mig grípi
löngun til að fara þangað. Auð-‘
vitað mest fyrir forvitnis sakir. Jeg
fór meira að segja einu sinni þess
á leit við formann Búnaðarsam-
bands Eyfirðinga, þegar búnaðar-
námskeið stóð til þar á sambands-
svæðinu, að hann sæi um að láta
halda búnaðarr.ámskeið í Grímsey
— auðvitað með þeim bakþanka,
að ég fengi þá tækifæri til aé koma
þar. En ólafur hló dátt að uppá-
stungu minni, því að hann er skyn-
samur maður. En mig langar jafn
mikið til að koma þar fyrir því;
og þessi skynsamlega löngun, að
koma til Grímseyjar, vaknar í hvert
sinn sem ég sé eyna, hvort sem það
er af Reykjaheiði, úr flugvél —
eða jeg lesi eitthvað um þessa f jar-
lægu byggð.
★
Á IIÚSAVlK fór jeg inn á Hótel
Ásbyrgi og geri boð fyrir frú Þór-
dísi frá Knarrarnesi. Maður henn-
ar kallar hástöfum út í eldhúsið:
Þórdís! Mýramaður! — svo sem til
þess að tilkynna húsfreyju að hjer
sé enginn venjulegur dauðlegur
dauðlegur Þingeyingur á ferðinni.
Og jeg heyri það á Bjarna Ben.,
að þetta eina orð hljómar betur
en fjölorð meðmæli — og vissulega
er ég Mýrámaður, að fæðingu, því
ég er fæddnf á næstd bæ við
Knarrarnes. Svö þárná ér ég éiiiS
og heima hjá mjer, horfi á gömlú
myndirnar vestan af Mýrum af
landi og þjóð, tala við frú Þór-
dísi og Jóhann Bjarnason föður-
bróðir hennar, um hvernig það hafi
verið á Mýrunum um aldamótin og
raunar löngu fyr, því Jóhann er nú
orðinn gamall og man þó margt vel
úr æsku sinni og það sem gamlir
menn og fróðir hafa sagt honum.
(Hann sagði mér m. a. smávegis,
sem jeg hafði eigi heyrt fyr, um
Ásgrím Hellnaprest langafa minn,
sem gömul kona sagði honum, en
hún hafði verið hjá Ásgrími. Og
Jóhann gamli Bjarnason er vel
fróður um íslenzkt mál, því hann
hefur lengi átt orðabók Fritsners
um fornmálið og las mikið í henni
meðan hann hafði sjón til þess, og
mjer finnst þar nú engin koma til
Húsavíkur, nema jeg fái tækifæri
til að heilsa upp á þennan gamla
og góða Mýramann. Enda var víst
mest talað um Mýrarnar áður en
gengið var til náða um kvöldið.
★
NÆSTA MORGUN, 1. ágúst,
tóku svo skyldustörfin við. Jeg var
sem sje kominn á þessar slóðir til
þess að skoða í matjurtagarðana
og tala við þá Þingeyinga, sem
vildu gefa sér tíma til þess að tala
við mig um þau efni. Fór ég því
að hitta Hjalta Illugason formann
Búnaðarfélagsins í kauptúninu og
gengum við saman þar um bæjar-
löndin. Flestir munu víst vita að
við Húsavík er mikil ræktun, sem
hófst fyrir mörgum tugum ára. I
fyrstu var það aðeins túnrækt og
túnin eru mörg og stór og falleg.
Þessi mikla grasrækt gefur kaup-
túninu ræktarlegan svip, sem mætti
máske engu síður nefna menning-
arsvip. Því ræktun og velmegun
eru nátengd hugtök. En á hinum
síðari árum hefir garðræktin1
einnig mjög færst í aukana. Fyrir'
áratug síðan voru þó víst aðeins
fáiv og smáir garðar á Ilúsavík og
upþskerúmagn þar af leiðandi
hverfandi. En 1939 — sem var ein-
fetakt kartöfluár — þá nani upp-
skera kartaflna 700 tn. í kauptún-
inu. Og þar við bætist svo uppskera
af ýmsu öðru grænmeti, svo að af
þessumásjá mjög vaxandi þýðingu
garðræktarinnar fyrir kauptúnið'.
★
JEG imdraðist stærð garðanna á
Húsavík, þó að kauptúnið sé að
vísu fjölmennt. Þar mátti sjá
márga garða, sem voru snilldarvel
hirtir, en því miður voru þó ein-
stöku garðar innanum, sem engan
veginn var hægt að gefa þennan
sama vitnisburð. Af illa hirtu görð-
unum stafar mikil illgresishætta,
sem bitnar síðan á hirðumönnun-
um, og í raun og veru er það því
ekki einkamál hvers og eins hvort
hann hirðir garð sinn vel eða illa
— það varðar heildina.
I kartöflugörðunum var heil-
brigðisástandið yfirleitt í besta
lagi, þó að einu atriði undanskildu,
það er, að í öllum görðum var svo-
nefnd Dílaveiki, sem hefur borist
þangað með erlendu útsæði. Hana
má þó auðveldlega ráða við, því
auðvelt er að greina sýkt grös frá
heilbrigðum. Húsvíkingar verða að
vera vel á verði gegn þessum
kvilla.
I brekku fyrir austan kauptúnið
varð mér starsýnt á garð einn all-
stóran, þar sem margir smáir reit-
ir drógu að sér athyglina. Við nán-
ari athugun kom í ljós, að þetta
var garður skólabarnanna, þar sem
hvert þeirra átti sitt beð, í að setja
og um að hirða. Og þessi skóla-
garður sannar, að hér var þó til
skólamaður, — á því herrans ári
1941 — sem hefir áttað sig á því
hvers virði garðyrkjan getur ver-