Lesbók Morgunblaðsins - 30.01.1944, Page 4

20
IÆfvBÓK MORGFXBLAÐKTXK
sneri hann Jie<rar þæprur með þeinr
heim. Riee liðþ.jálfi, sem var einn
af leitanuiinnum, datt á ísnum oy
meiddist alvarlega í öxlinni. Vai*
hann látknn snúa at'tur, o<r honum
fenginn til fyljrdar Whisler her-
maður. Kn af ákafa cftir að taka
þátt í leitinni, hafði Whisler far-
ið fáklæddur af stað, og án Jæss
að hafa feiigið skipun um )>að. Sló
að honum, því kalt var mjög, og
hefði hann Hklcga dáið á heim-
leiðinni, ef Rices hefði ekki notið
við. Vpr.ð Whisler veikur og rugl-
aður at’ þreytu og ofkælingu og
náöi sjer ekki fyr en eftir allang-
an tíina.
llinn eskiinóinn gerðist líklegur
til að strjúka nokkrum dögum
seinna, Sagðist bánn vera viss um
að hvítu meonirnir hefðu í hyggju
að drepa sig. Vgrð þó eigi úr strok-
tilraunum hans, og er sól fór aftur
að sjást e.ftir hiiin langa heimskauts
vetur, þötn^ðu skapsmunir eski-
móanna.
Lockwood undirforingi fór í
sleðaferð í april 1882, ásamt Bra-
inard og Ric.e, liðþjálfum og átta
mönnum öðrvun. Var strönd Græn-
lands rannsökuói í þeirri ferð. Þeir
komust á 83. gráðu,. 24. mín. X.
br„ og var það norðar en nokkur
maður hafði þá komist. líeimferð
Jieirra yar mjög erfið því að ísinn
var víða illur. vfirferðar.
Greelj' foringi hafði fengið skip-
an urn það, að halda suður á bóg-
inn, ef ekkert skip kæmi að vitja
hans sumurin 1882 eða 188.1. Mat-
vælabirgðir honum til handa voru
gevmdar á Litt letoneyju við Græn-
landsströnd. Kn næði hann eigi til
evjarinnar. voru fre’.ari hirgðir á
Sabinehöfða, er var ca. 150 km.
sunuar en vetui-setustaður þeirra.
Sumarið 1882 revndi skipið
,,Xeptune“ að komast til Lady
Franklin fjarðar, en varð að snúa
frá. Bkildi það eftir matvæli á
Kabinehöfða og hjelt heim síðan.
Xæsta sumar. 1881, reyndu skipin
„Protheus'‘ og „Yantic“ að ná til
leiðangursmanna, en fór á sömu
leið. „Protheus" varð fastur í ísn-
um fyrir framan Sabinehöfða og
brotnaði í spón. Kkipshöfninni tókst
að bjarga allmiklu af matvadum,
er þeir skildu eftir á höfðanum.
Reyndu þeir síðan að finna „Yant-
ic“, en tókst ekki. og komust ]»eir
að lokum til mannabygða í Uperni-
vik á Grænlandi.
Þar sem sumarið 1882 leið án
skipskomu, gaf Greely upp alla von
um að ná heim til Bandaríkjanna
Jiað ár. Bjó hann sig því til vetur-
setu. Voru leiðangursmenn mjög
heppnir með veiði og ferigu mikið
af kjöti. T ágústmánuði veiddu
þeir 10 sauðnaut, mjög mikið af
hjerum, öndum og rjúpum.
Kn niT varð að fara að spara
annan mat, því að fvrsta veturinn
hafði einkis sparnaðar verið gætt
á grænmeti, mjólk, sykri og smjöri,
og nauðsyn krafði að þessum fæðu-
tegundum yrði nú úthlutað í smám
skömtum.
Allir voru við bestu heilsu ann-
an veturinn, en slíkt hafði eigi
komið fyrir áður í neinum heim-
skautsleiðangri.
Er sumarið 1881 kom, horfðu
leiðangursmenn stöðugt kvíðafullir
út á flóann. Þeir vonuðust til að
sjá auðan sjó, og svo reyk úr skipi
í f.jarlæg/5, en slíkar vonir brugð-
ust hraparlega. I byrjun ágúst, á-
kvað Greely að leggja strax af
af stað suður á bóginn, þar sem
engin merki þess höfðu sjest, að
hjálp væri í námd.
Allar skýrslur um vísindastarf
leiðangursmanna voru lokaðar nið-
ur í lofthelda tinkassa, svo ekkert
glataðist Jiar af.
Starfið hafði borið ágætaji ár-
angur. Fjöidi af sleðaférðum hafði
verið farinn og mjög miklar vís-
indalegar ijthuganir gerðar.
Aðeins eijin maður hafði mei'ðst •
í Jiessum ferðum.
Leiðangurmenn yfirgáfu hús sitt
hinn !). ágúst. Þeir höfðu Htinn
gufubát, hvalbát og þrjá smærri
báta. Þeir neyddust til að skilja
eftir mikið af verkfærum og skot-
færum og alla lninda sína, vegna
Jiess að ekki var rfim fyrir þetta í
bátunum. Nokkur fæða handa
hundunum var einnig skilinn eftir.
Síðan hjeldu leiðangursmenn vfir
Lady Franklin fjörð og til Baird
Uöfða, og þaðan í suðurátt. Þeir
mættu miklum rekís, og voru oft í
hættu að missa bátana. f
Leiðangursmenn liðu mikið á
Jiessari leið. Þeir höfðu ekki haft
nægilega mikið af fötum, er hæf
voru á slíku ferðalagi, og hl’fðu
því fötin J)eiin eigi svo vel, sem
skyldi, við hinum ísköldu ág.jöf-
um, sem dundu yfir J)á.
Nokkuð af skinnklæðum höfðu
Jieir J)ó key])t í Grænlaudi á norð-
urleið, og á vetursetustaðnum
höfðu þeir saumað eitthvað af föt-
um úr ábreiðum. Fótabúnaður
Jieirra var sjerstaklega slæmur.
Þeir höfðu aðallega' þung stígvjel
með korksólum. Þau voru ágæt í
bústaðnum og í kringum hann, en
á ferð yfir ís var lítið gagn í þeim.
Þar voru þau altof þung, stirð og
köld. Þeir áttu aðeins nokkur pör
af eskimóa fótbúnaði. Eskimóarnir,
sem með þeim voru, höfðu að vísu
saUmað nokkur pör í viðbót, en
þeim hafði farist verkið óhöndug-
lega.
11. ágúst drógu þeir bátana yfir
íshröngl og náðu landi við Carcroft
höfða. Þar fundu þeir kassa með
niðursoðnu kjöti, og við Carl Ritt-
er fjörð, meira kjöt og nokkuð af
brauði.
Við ILrwkes hiifða fundu J>eir
forða nokkurn er enskir norðurfar-